Ngân sách thất thoát hàng nghìn tỷ do kẽ hở trong kê khai giá đất

	Xử lý nghiêm hành vi vi phạm kê khai giá trong chuyển nhượng bất động sản
	Bộ Tài chính phản hồi về các chính sách thuế liên quan đến bất động sản

Ông Thái Minh Giao, Phó Cục trưởng Cục Thuế TPHCM thông tin về việc kê khai giá chuyển nhượng bất động sản. Ảnh: N.H

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Hà Khắc Minh, Tổng Biên tập Tạp chí Tài chính doanh nghiệp nhấn mạnh, tại các nước trên thế giới, nguồn thu từ thuế đất đai và tài sản gắn liền với đất luôn chiếm 50 - 90% tổng thu cho ngân sách địa phương. Nguồn thu này là nguồn lực chính cho phát triển địa phương, nhất là các đô thị. Mặt khác, thuế có liên quan đến đất đai không chỉ có chức năng tạo nguồn thu cho ngân sách mà còn là một công cụ tài chính để điều tiết thị trường bất động sản, cũng như là một chính sách điều tiết phát triển đô thị. Đây là những công cụ hữu hiệu để điều chỉnh trong trường hợp sốt giá đất, chống đầu cơ tích trữ đất đai và kiểm soát dòng người di cư tự phát vào các đô thị.

Tuy nhiên, ở góc độ cơ quan thuế, ông Thái Minh Giao, Phó Cục trưởng Cục Thuế TPHCM cho biết, hoạt động chuyển nhượng bất động sản đang diễn ra sôi động trên cả nước nói chung và TPHCM nói riêng. Nhưng thực tế có nhiều trường hợp người nộp thuế khi chuyển nhượng bất động sản kê khai giá mua bán với cơ quan thuế thấp hơn so với giá chuyển nhượng thực tế nhằm trốn tránh nghĩa vụ thuế, chưa tự giác kê khai đúng giá thực tế giao dịch. Trong khi đó, việc xác định giá giao dịch mua bán nhà, đất thực tế trên thị trường vẫn chưa có hướng dẫn cụ thể để làm căn cứ ấn định thuế thu nhập cá nhân, lệ phí trước bạ. Điều này gây nhiều khó khăn cho cơ quan thuế, cán bộ thuế trong việc xác định giá giao dịch thực tế của từng hồ sơ.

Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội bất động sản TPHCM cũng thừa nhận trên thực tế có tình trạng kê khai giá thấp trong chuyển nhượng bất động sản. Tại TPHCM có khoảng 30.000 trường hợp phải rà soát lại việc kê khai giá chuyển nhượng bất động sản. Tuy nhiên, ông Châu cũng lưu ý rằng trong thực tế vẫn có những trường hợp chuyển nhượng bất động sản với mức giá thấp hơn giá thị trường vì một số lý do đặc thù. Do đó, ông Châu đề nghị ngành thuế cần “thấu tình đạt lý” trong quá trình thực hiện việc rà soát.

Việc xác định trị giá đất đai cũng là nguyên nhân khiến cho tiến độ cổ phần hóa, thoái vốn doanh nghiệp Nhà nước bị chậm trễ trong thời gian qua. Ông Đặng Quyết Tiến, Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp – Bộ Tài chính cho biết, sự chênh lệch giữa giá đất Nhà nước so với giá thị trường đã gây thất thoát vốn nhà nước hàng nghìn tỷ đồng trong quá trình cổ phần hóa, thoái vốn.

Bộ Tài chính nhận định, hiện nay tại Hà Nội, TPHCM và các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, khi giao đất, cho thuê đất đối với đất nhà nước thu hồi do sắp xếp lại, xử lý trụ sở làm việc, cơ sở hoạt động sự nghiệp mà tài sản gắn liền với đất thuộc sở hữu nhà nước đã không thực hiện đấu giá quyền sử dụng đất khi chưa được sự đồng ý của Thủ tướng Chính phủ. Trong khi đó, cơ chế chính sách không quy định cụ thể về phương pháp xác định giá đất bảo đảm minh bạch, sát giá thị trường.

Do đó, nhiều dự án chuyển đổi mục đích sử dụng đất khi xác định giá đất chưa sát với giá thị trường làm thất thu cho ngân sách nhà nước. Việc xác định giá đất để thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất chủ yếu dựa vào kết quả của doanh nghiệp tư vấn, nhưng không đầy đủ và chưa sát với giá thị trường. Xác định giá đất làm căn cứ thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất tại một số địa phương chưa thực hiện đầy đủ trình tự, thủ tục theo quy định. UBND tỉnh, thành phố phê duyệt giá đất làm căn cứ thu tiền sử dụng đất, nhưng chưa xin ý kiến thường trực HĐND và không báo cáo HĐND tỉnh, thành phố tại kỳ họp gần nhất.

Những sai phạm, kẽ hở trên đã dẫn đến thất thoát ngân sách Nhà nước và tạo cơ hội cho hoạt động đầu cơ, trục lợi; làm méo mó môi trường kinh doanh và sự cạnh tranh lành mạnh của thị trường.

Từ thực tế như trên, bà Nguyễn Thị Cúc, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam cho rằng, cần thực hiện tổng kết, đánh giá tổng thể tình hình thực hiện chính sách điều tiết hiện hành liên quan đến nhà, đất, bất động sản. Trên cơ sở đó, nghiên cứu hoàn thiện theo mục tiêu của chiến lược cải cách thuế đến năm 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 508/QĐ-TTg ngày 23/4/2022 theo hướng tăng mức điều tiết đối với đất và bổ sung thu thuế đối với nhà nhằm khuyến khích sử dụng nhà, đất có hiệu quả, góp phần hạn chế đầu cơ nhà, đất, đảm bảo động viên nguồn thu hợp lý, ổn định cho ngân sách nhà nước...