“Loạn" giá vàng - để lâu sinh hệ lụy

	2 kg vàng lậu cất giấu dưới bồn rửa mặt trong nhà vệ sinh máy bay
	Bất thường như giá vàng, người dân cẩn trọng khi mua vàng cầu may
	Giá vàng thế giới vững đà tăng, vàng SJC biến động trái chiều

Giá vàng SJC chênh lệch rất cao so với giá vàng thế giới. Ảnh: H.Dịu Ảnh: ST

Chênh lệch quá lớn

Tính đến phiên giao dịch ngày 28/3, giá vàng SJC đang giao dịch quanh mức 68,9 triệu đồng/lượng chiều mua vào và 69,6 triệu đồng/lượng chiều bán ra. Từ cuối tháng 2 đến nay, giá vàng SJC đã liên tục biến động, với phiên tăng lên tới 73,5 triệu đồng/lượng. Nguyên nhân do ảnh hưởng của giá vàng thế giới trước những căng thẳng chính trị, thương mại và sự thay đổi trong điều hành chính sách tiền tệ của nhiều quốc gia lớn.

Mức giá cao của vàng SJC đã đáng ngại, nhưng mức chênh lệch của vàng SJC còn đáng ngại hơn. Hiện giá vàng thế giới đang niêm yết quanh mức 1.940 USD/ounce. Quy đổi theo tỷ giá ngân hàng Vietcombank ngày 28/3, chưa tính thuế phí thì giá vàng thế giới tương đương 54,9 triệu đồng/lượng, thấp hơn giá vàng SJC trong nước khoảng 14 triệu đồng/lượng. Nhưng vào những phiên tăng vọt “lịch sử” hồi đầu tháng 3, mức chênh lệch này có thể lên tới 20 triệu đồng/lượng. Thậm chí, có nhiều phiên giao dịch, giá vàng trong nước diễn biến trái chiều với đà tăng – giảm của giá vàng thế giới. Theo Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam, ở các quốc gia khác trong khu vực như Ấn Độ, Trung Quốc hay Singapore, giá vàng trong nước chỉ chênh với giá vàng thế giới một vài USD/ounce, tương đương vài chục nghìn đồng Việt Nam mỗi lượng.

Không chỉ thế, các doanh nghiệp kinh doanh vàng cũng đã nới rộng chênh lệch giá mua và giá bán vàng SJC lên mức rất cao từ 1-2 triệu đồng/lượng. Hiện mức chênh lệch này đã giảm xuống còn khoảng 800.000 đồng/lượng nhưng cũng đã cao hơn so với mức dưới 500.000 đồng/lượng vào thời điểm năm 2021. Ngoài ra, vàng SJC cũng đang cao hơn giá vàng thương hiệu riêng của các cơ sở kinh doanh vàng khoảng 12 triệu đồng/lượng.

Theo chuyên gia kinh tế TS. Nguyễn Trí Hiếu, thị trường vàng trong nước đang bị làm giá, chênh lệch giá mua vào và giá bán ra cũng như chênh lệch giữa giá trong nước với giá thế giới quá rộng, khiến thị trường bị “méo mó”. Diễn biến giá vàng đang hoàn toàn phụ thuộc vào người bán nên thị trường vàng Việt Nam rất khó lường, không theo giá thế giới.

Hiện thị trường vàng trong nước đang bao gồm 2 sản phẩm chính là vàng SJC độc quyền thương hiệu của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) và vàng vật chất dưới dạng vàng trang sức, vàng đóng vỉ của các doanh nghiệp kinh doanh vàng. Thị trường vàng trong nước đang được quản lý bằng Nghị định 24/2012/NĐ-CP ngày 3/4/2012 của Chính phủ về quản lý hoạt động kinh doanh vàng (Nghị định 24).

Nghị định 24 quy định vàng miếng do nhà nước độc quyền sản xuất, NHNN là đơn vị được Chính phủ giao cho tổ chức và quản lý hoạt động sản xuất vàng miếng. NHNN chọn vàng miếng SJC làm thương hiệu vàng miếng quốc gia. Ngoài ra, căn cứ vào mục tiêu chính sách tiền tệ và cung - cầu vàng trong từng thời kỳ, NHNN tổ chức thực hiện việc xuất khẩu vàng nguyên liệu, nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng, cấp giấy phép nhập khẩu vàng nguyên liệu cho doanh nghiệp.

Thay đổi cách điều hành?

Theo Báo cáo xu hướng nhu cầu vàng mới nhất của Hội đồng vàng thế giới (WGC), tổng nhu cầu vàng cả năm 2021 ở Việt Nam tăng trưởng khoảng 8%, nhu cầu vàng trang sức tăng 11%. Do đó, theo các chuyên gia, cơ quan quản lý cần thay đổi phương thức điều hành để đảm bảo cung – cầu ổn định, từ đó giữ thị trường vàng đi đúng hướng.

Về vấn đề này, chuyên gia kinh tế PGS.TS. Đinh Trọng Thịnh nhận định, Nghị định 24 đã góp phần chống “vàng hóa” nền kinh tế. Tuy nhiên, đặt trong bối cảnh hiện này thì quy định về độc quyền sản xuất vàng miếng không còn phù hợp, nguồn cung đang không đủ cầu đã khiến chênh lệch giá quá lớn làm rủi ro bị đẩy về phía người dân mua vàng. Giá vàng còn là một trong những loại hàng hóa có vị trí lớn trong chỉ số giá tiêu dùng (CPI) lõi. Nên nếu để giá vàng tăng quá cao sẽ ảnh hưởng đến các chỉ số kinh tế, gia tăng lạm phát. Vì thế, NHNN cần thay đổi cách điều hành, nên để thị trường tự vận hành dưới sự quản lý cơ bản của nhà nước để bình ổn thị trường.

Đồng quan điểm, chuyên gia kinh tế PGS.TS. Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả cho rằng, Nghị định 24 đã được nhiều chuyên gia, doanh nghiệp và hiệp hội kiến nghị sửa đổi, thay thế nhưng vẫn chưa xong. Nghị định 24 được đưa ra với chủ trương Nhà nước không khuyến khích hoạt động kinh doanh vàng, không khuyến khích người dân giữ vàng, nhưng thực chất vàng vẫn là một loại tiền tệ có tác động đến chính sách tiền tệ. Nên chênh lệch giá vàng nếu để lâu sẽ làm tăng tình trạng buôn lậu vàng, “chảy máu” ngoại tệ từ đó có thể ảnh hưởng đến thị trường ngoại hối, nguồn dự trữ quốc gia nói chung.

Hiệp hội Kinh doanh Vàng Việt Nam nhiều năm nay cũng đã kiến nghị, NHNN không sản xuất vàng miếng, không nên sử dụng một loại vàng miếng SJC làm thương hiệu độc quyền, mà nên cấp phép cho một số doanh nghiệp đủ điều kiện để sản xuất vàng miếng và chịu trách nhiệm với thương hiệu của mình theo khối lượng, tiêu chuẩn về chất lượng và trọng lượng đăng ký với cơ quan quản lý nhà nước.

Ngoài ra, nhiều ý kiến cũng nhắc đến việc cho phép thành lập sở giao dịch vàng quốc gia hay sàn vàng quốc gia nhằm tạo ra sự liên thông của giá vàng trong nước với giá vàng quốc tế. Nhưng NHNN cho rằng, việc thành lập sàn vàng hay sở giao dịch vàng có tính chất phức tạp và rủi ro, ảnh hưởng tới quản lý ngoại tệ cũng như vấn đề “vàng hóa” nền kinh tế… Do đó, thị trường vàng trong nước có thể còn nhiều diễn biến bất thường, cần sự cẩn trọng của người đầu tư vàng.