Kinh nghiệm triển khai Cơ chế một cửa đầu tiên trên thế giới

Cảng container Keppel tại Singapore. (Nguồn: bloomberg)

Theo Tổng cục Hải quan, nhiều năm qua, Singapore đã phát triển các nền tảng CNTT tiên tiến cho phép trao đổi thông tin giữa các cơ quan Chính phủ (G2G), giữa các doanh nghiệp (B2B) và giữa doanh nghiệp với cơ quan Chính phủ (B2G) nhằm tạo thuận lợi cho hoạt động XNK.

Ý tưởng triển khai NSW của Singapore được đưa ra từ năm 1980. Tháng 12-1986, dự án TradeNet (Cơ chế một cửa của Singapore) được khởi động với mục tiêu trong vòng 2 năm sẽ đưa vào hoạt động chính thức. Đây là một thách thức về kĩ thuật vì vậy, để vận hành hệ thống đúng tiến độ, nhóm triển khai TradeNet đã tập trung đơn giản hóa các yêu cầu trao đổi thông tin cũng như các thành phần xử lí giao dịch của hệ thống. Trong khi đó, các chức năng phức tạp hơn được lên kế hoạch triển khai theo từng giai đoạn.

Singapore chính thức khai trương TradeNet- NSW đầu tiên trên thế giới vào ngày 1-1-1989. Gần 1 năm sau (tháng 12-1989) đã có 45% chứng từ thương mại hàng hóa đường biển và đường không được thực hiện qua TradeNet. Sự thành công của dự án cho phép Chính phủ Singapore đưa ra quy định bắt buộc sử dụng TradeNet cho tất cả các giao dịch thương mại vào năm 1991, sớm 2 năm so với kế hoạch ban đầu.

TradeNet hoạt động theo cơ chế sẵn sàng 24/7, 99% hồ sơ cấp phép được phê duyệt và truyền tới người xin cấp phép bằng phương thức điện tử chỉ trong thời gian 10 phút. Theo đó, chi phí và thời gian cho việc chuẩn bị, khai báo và xử lí các chứng từ liên quan đến thương mại và vận tải đã được giảm đáng kể. Bên cạnh đó, bằng việc áp dụng quản lí rủi ro dựa trên thông tin khai báo của DN, hàng hóa được đánh giá là rủi ro thấp sẽ được thông quan nhanh chóng, giảm thiểu chậm trễ tại cửa khẩu.

TradeNet được cập nhật và nâng cấp thường xuyên nhằm tạo thuận lợi cho các thủ tục thương mại, phù hợp với các chuẩn quốc tế mới và tăng cường tính toàn vẹn, thống nhất trong phân loại hàng hóa. Phiên bản mới nhất được nâng cấp năm 2012 giúp TradeNet phù hợp với phiên bản mới nhất của Mô hình dữ liệu WCO (Tổ chức Hải quan thế giới) và Danh mục biểu thuế hài hòa (AHTN) của ASEAN thông qua việc bổ sung khoảng 15% dòng biểu thuế theo nội dung bổ sung của WCO và ASEAN.

Các quy tắc bổ sung hoặc hủy bỏ thông tin thuế trên tờ khai liên quan đến hàng hóa không chịu thuế cũng đã được hợp lí hóa để giảm nhẹ gánh nặng dòng tiền mặt cho DN, người xuất nhập khẩu.

Một sáng kiến quan trọng khi triển khai NSW tại Singapore đó là giới thiệu TradeXchange - một nền tảng CNTT tích hợp, trung lập, đáng tin cậy cho phép trao đổi thông tin B2B và B2G đồng thời kết nối giữa các hệ thống thương mại và điều hành cho cộng đồng thương mại, vận tải.

Được chính thức vận hành năm 2007, TradeXchange là một sáng kiến đa ngành với sự điều hành của Hải quan Singapore, Ban phát triển kinh tế, Cơ quan phát triển CNTT và truyền thông, Cơ quan phát triển DN và dịch vụ hàng hóa Singapore. Một DN tư nhân được chỉ định giữ vai trò nhà thầu độc lập để phát triển, vận hành, bảo trì dự án đồng thời phối hợp với các nhà cung cấp dịch vụ và nội dung để đưa ra các dịch vụ giá trị gia tăng trong TradeXchange.

TradeXchange cung cấp nền tảng trao đổi dữ liệu đơn cho việc tích hợp các quy trình thương mại của cộng đồng DN, cho phép gửi thông tin và chứng từ dưới các định dạng đã được chuẩn hóa. Đây là một nền tảng phổ biến, mang lại hiệu quả lớn hơn cho DN xuyên suốt chuỗi cung ứng. Các nhà cung cấp dịch vụ giá trị gia tăng và các nhà cung cấp giải pháp đầu cuối phía trước (Frontend) được cơ quan hải quan chứng nhận cũng có thể sử dụng kết nối mạng và thông tin trong TradeXchange để phát triển và phân phối các giải pháp mới cho cộng đồng thương mại và vận tải. Điều này sẽ thúc đẩy sự tăng trưởng của ngành công nghiệp thông tin truyền thông, nâng cao năng lực của khu vực thương mại và vận tải.

Hiện nay, hơn 200 công ty, bao gồm cả các nhà sản xuất, các công ty giao nhận, bảo hiểm, các hãng hàng không và các ngân hàng đều thu được lợi ích từ TradeXchange.