Hải quan Nhật Bản ứng dụng công nghệ hiện đại nâng cao hiệu quả quản lý

Hải quan Việt Nam và Hải quan Nhật Bản trao đổi kinh nghiệm về quản lý hải quan hiện đại tại buổi hội đàm song phương trong khuôn khổ Hội nghị Tổng cục trưởng Hải quan ASEAN lần thứ 33. Ảnh: Trần Ánh

Đó là chia sẻ của bà Sahoko Shiga, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế, Tổng cục Hải quan Nhật Bản với phóng viên Tạp chí Hải quan bên lề Hội nghị Tổng cục trưởng Hải quan ASEAN lần thứ 33 diễn ra mới đây.

Sáng kiến Hải quan thông minh được Hải quan Nhật Bản giới thiệu từ năm 2020, cách đây 4 năm, bao gồm cả kế hoạch trung hạn và dài hạn. Hiện nay Hải quan Nhật Bản đang hiện thực hóa sáng kiến này.

Theo bà Sahoko Shiga, trong thời gian qua, Hải quan Nhật Bản đã đạt được một số thành tựu lớn về sáng kiến Hải quan thông minh. Vào tháng 2/2023, Hải quan Nhật Bản đã ứng dụng một thiết bị được gọi là “kính thông minh” nhằm kiểm tra hàng hóa có dấu hiệu nghi vấn. Khi sử dụng thiết bị kính thông minh này công chức Hải quan thực thi kiểm tra hàng hóa có thể chia sẻ thông tin và hình ảnh theo thời gian thực tới trụ sở hải quan cách xa hàng trăm km để tiếp nhận hướng dẫn cụ thể về kiểm tra hàng hóa. Đây được coi là một trong những sáng kiến Hải quan thông minh của Hải quan Nhật Bản.

Bà Sahoko Shiga, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế, Tổng cục Hải quan Nhật Bản.

Bên cạnh đó, vào tháng 6/2020 Hải quan Nhật Bản đã bắt đầu áp dụng trao đổi thông tin C/O điện tử một cách toàn diện với Hải quan Indonesia. Điều này cho thấy, Hải quan Nhật Bản đã đạt được những thành tựu to lớn trong ứng dụng AI vào hoạt động quản lý hải quan.

Tuy nhiên theo bà Sahoko Shiga, tính từ thời điểm triển khai sáng kiến từ tháng 6/2020, đến nay bối cảnh đã thay đổi đáng kể. Những thay đổi này là do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, quá trình chuyển đổi hạ tầng mạnh mẽ trong nước và quốc tế. Cụ thể là sự gia tăng về thương mại điện tử qua biên giới, khối lượng hàng hóa nhập khẩu gia tăng; các hiệp định thương mại cũng gia tăng...

Những thay đổi đó đã tác động tới thương mại quốc tế và ngành tiếp vận logistics. Cùng với đó là xu hướng phát triển mạnh mẽ của chuyển đổi số của toàn bộ nền kinh tế, xã hội và khu vực tư nhân, và các yếu tố an ninh nổi lên cần được xử lý.

Do đó Hải quan Nhật Bản đã cập nhật các biện pháp để đáp ứng sự biến đổi về môi trường đồng thời kết hợp Kế hoạch Hành động 2024 vào Sáng kiến Hải quan Thông minh. Hải quan Nhật Bản sẽ tiếp tục thực hiện Hải quan thông minh trên cơ sở đánh giá sự thay đổi của bối cảnh, kịp thời xây dựng lại các biện pháp thực thi.

Chia sẻ về kế hoạch tương lai của Sáng kiến Hải quan thông minh, bà Sahoko Shiga cho biết, Hải quan Nhật Bản sẽ sử dụng hệ thống máy soi sử dụng công nghệ AI tự động nhận diện hình ảnh và xác định danh mục hàng hóa. Hải quan Nhật Bản cũng sẽ chú trọng vào phân tích dữ liệu lớn với AI để xác định dễ dàng hơn các doanh nghiệp có dấu hiệu nghi vấn để thực hiện kiểm tra sau thông quan tại chỗ; hoặc áp dụng AI trong xác định hành khách rủi ro cao. Hải quan Nhật Bản cũng thúc đẩy chuyển đổi số, tăng cường đối thoại với doanh nghiệp, các chuyên gia trong nước và ngoài nước nhằm phát huy hiệu quả thực thi hoạt động hải quan.

Trong những năm vừa qua, trong khuôn khổ hợp tác song phương, Hải quan Nhật Bản và Hải quan Việt Nam đã triển khai nhiều hoạt động hợp tác, trao đổi thông tin và cung cấp thông tin trợ giúp lẫn nhau về các vấn đề hải quan như trao đổi thông tin về các quy định pháp luật của Nhật Bản, kinh nghiệm quản lý hải quan hiện đại. Hai cơ quan cũng tích cực hợp tác xây dựng năng lực dành cho cán bộ của Hải quan Việt Nam.

Từ năm 2000 đến nay, Hải quan Nhật Bản liên tục hỗ trợ xây dựng năng lực thông qua việc cử chuyên gia bao gồm cả dài hạn và ngắn hạn theo các chương trình/dự án của Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) sang Việt Nam giảng dạy, trao đổi kinh nghiệm các lĩnh vực nghiệp vụ chủ chốt như quản lý rủi ro, kiểm tra sau thông quan, trị giá, xuất xứ, thủ tục hải quan, thông quan hàng hóa… Gần đây nhất, hai bên đã phối hợp tổ chức Hội thảo về xuất xứ hàng hóa tại Việt Nam vào tháng 2/2024 và Hội thảo về sở hữu trí tuệ tại Nhật Bản vào tháng 4/2024.