 |
| Thí điểm giám sát hải quan bằng seal định vị điện tử đối với hàng hoá vận chuyển chịu sự giám sát nhằm ngăn ngừa gian lận, chủ động quản lý. Ảnh: N.Linh. |
Cảnh báo rủi ro
Theo đánh giá của Cục Giám sát quản lý về hải quan, sau nhiều năm áp dụng, các biện pháp niêm phong truyền thống cho thấy còn nhiều hạn chế trong việc giám sát hàng hóa vận chuyển trên đường, có sự lợi dụng đưa hàng cấm, hàng lậu, gian lận thương mại vào nội địa trong quá trình vận chuyển. Trong quá trình quản lý, cơ quan Hải quan cùng với các lực lượng chức năng phát hiện các vụ việc vi phạm. Điển hình như vụ thẩm lậu một lượng lớn điện thoại Iphone 7 liên quan đến Công ty TNHH Vận tải thương mại dịch vụ Triệu Hiển mà cơ quan chức năng đã phát hiện trong thời gian qua. Công ty mở tờ khai vận chuyển tại Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất để quá cảnh lô hàng 180 chiếc điện thoại iPhone sang Campuchia qua cửa khẩu Mộc Bài - Tây Ninh. Tuy nhiên, kết quả kiểm tra thực tế của cơ quan Hải quan tại cửa khẩu quốc tế Mộc Bài, tỉnh Tây Ninh thì hàng hóa chỉ còn 1 chiếc điện thoại Iphone 7, 1 chiếc điện thoại Iphone 7 plus. Như vậy, 178 chiếc điện thoại Iphone 7 và Iphone 7 plus đã không được quá cảnh sang Campuchia mà bị thẩm lậu vào Việt Nam.
Hay vụ 7 thùng tân dược với hàng chục loại thuốc đặc trị các bệnh tim mạch, huyết áp, tiểu đường, suy thận… có tổng trọng lượng 382kg được làm thủ tục quá cảnh qua cửa khẩu quốc tế Bình Hiệp (Kiến Tường, Long An) để xuất sang Campuchia, nhưng không được xuất sang Campuchia như khai báo. Cuối tháng 12/2019, lực lượng C03 - Bộ Công an phối hợp với cơ quan Hải quan triệt phá một đường dây buôn lậu lợi dụng việc chuyển hàng quá cảnh để tuồn hàng lậu vào Việt Nam. Lô hàng này được nhập khẩu qua cảng hàng không Tân Sơn Nhất, quá cảnh ở Việt Nam và xuất khẩu đường bộ sang Campuchia. Sau khi hoàn thành thủ tục vận chuyển độc lập và được cơ quan Hải quan niêm phong và bàn giao cho lái xe chuyên chở, chiếc xe chuyên dụng đi vào một địa chỉ nhà dân để cắt niêm chì, lấy hàng hóa và tráo hàng hóa không có giá trị vào để mang đến cửa khấu xuất.
Từ hạn chế nêu trên, đặt ra một yêu cầu cấp thiết cho ngành Hải quan trong việc đổi mới phương thức quản lý nhằm nâng cao hiệu quả giám sát hải quan đối với hàng hóa vận chuyển trên đường bộ bằng xe chuyên dùng, container qua việc ứng dụng các công nghệ mới để hạn chế các tồn tại trong công tác giám sát hải quan, giúp cơ quan Hải quan có một công cụ giám sát hoàn toàn chủ động.
Quản lý bằng thiết bị hiện đại
Trên thực tế, các biện pháp giám sát đang được cơ quan Hải quan dần nâng cấp để đáp ứng thực tiễn. Tổng cục Hải quan xây dựng yêu cầu nghiệp vụ, báo cáo Bộ trưởng Bộ Tài chính ban hành Quyết định số 721/QĐ-BTC ngày 17/5/2018 phê duyệt Đề án đầu tư hệ thống seal định vị điện tử phục vụ công tác giám sát đối với hàng hoá chịu sự giám sát hải quan vận chuyển bằng container và Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan ban hành Quyết định số 2726/QĐ-TCHQ ngày 17/9/2018 phê duyệt phạm vi triển khai, yêu cầu nghiệp vụ, phần mềm kỹ thuật phục vụ triển khai Đề án đầu tư hệ thống seal định vị điện tử phục vụ công tác giám sát đối với hàng hoá vận chuyển bằng container. Căn cứ quy định trên, các đơn vị đã hoàn thiện xây dựng yêu cầu nghiệp vụ, mô hình hệ thống phục vụ công tác quản lý, giám sát hải quan bằng seal định vị điện tử đối với hàng hoá vận chuyển chịu sự giám sát. Ngày 21/1/2020, Tổng cục Hải quan đã ban hành Quy trình thí điểm về nghiệp vụ quản lý, sử dụng seal định vị điện tử trong giám sát đối với hàng hóa chịu sự giám sát hải quan vận chuyển bằng container.
Mô hình Hệ thống giám sát seal định vị điện tử, gồm: Trung tâm giám sát seal định vị điện tử tại Tổng cục Hải quan đặt tại Phòng giám sát hải quan trực tuyến do Cục Điều tra chống buôn lậu quản lý, thời gian hoạt động 24/7. Trung tâm giám sát seal định vị điện tử tại cục hải quan đặt tại Phòng Giám sát quản lý về hải quan/Phòng Nghiệp vụ/Đội Kiểm soát hải quan/Phòng Giám sát hải quan trực tuyến do cục trưởng cục hải quan tỉnh, thành phố quy định, thời gian hoạt động 24/7. Trạm giám sát seal định vị điện tử được đặt tại chi cục hải quan để thực hiện nhiệm vụ giám sát, thời gian hoạt động 24/7 đảm bảo việc giám sát trực tuyến quá trình vận chuyển của container/phương tiện vận tải có gắn seal định vị điện tử. Các dữ liệu giám sát được lưu trữ trên Hệ thống quản lý seal định vi điện tử là cơ sở để xem xét xử lý các vụ việc có liên quan.
Hệ thống có các mức độ cảnh báo gồm: Cảnh báo rủi ro cao, cảnh báo rủi ro trung bình và cảnh báo rủi ro thấp. Cảnh báo rủi ro cao gồm: Cảnh báo can thiệp, tác động trái phép seal định vị điện tử (phá khóa, cắt dây, mở seal trái phép…); Cảnh báo container hàng hóa có gắn seal định vị điện tử đi vượt quá thời gian quy định đã đăng ký với cơ quan Hải quan.
Cảnh báo rủi ro trung bình gồm: Phương tiện vận chuyển đi sai tuyến đường, lộ trình đã đăng ký; cảnh báo khi mất kết nối seal định vị điện tử; cảnh báo dung lượng pin của thiết bị seal định vị điện tử. Cảnh báo rủi ro thấp: Cảnh báo phương tiện dừng/đỗ bất thường.
Với các mức độ cảnh báo, công chức Hải quan sẽ thực hiện các biện pháp nghiệp vụ tương ứng như: Công chức thực hiện giám sát lô hàng tại chi cục hải quan nơi hàng hóa vận chuyển đi xác định nguyên nhân, truy tìm, ngăn chặn vi phạm (nếu có) theo quy định. Trường hợp có dấu hiệu vi phạm, thực hiện thông báo cho chi cục hải quan nơi hàng hóa đến để thực hiện kiểm tra thực tế lô hàng; hay giám sát lô hàng tại chi cục hải quan nơi hàng hóa vận chuyển đi theo dõi và đánh giá, xác minh nguyên nhân xảy ra cảnh báo thông qua người điều khiển phương tiện vận tải...
Theo Tổng cục Hải quan, việc lựa chọn đối tượng gắn seal định vị điện tử dựa trên danh sách container phải niêm phong hải quan, danh sách tờ khai vận chuyển độc lập, tờ khai vận chuyển kết hợp từ Hệ thống nghiệm vụ hải quan (E-Customs) được chuyển sang Hệ thống seal định vị điện tử.
Ngọc Linh
