Đổi mới mô hình kiểm tra chất lượng hàng hóa: Lợi ích đa chiều

	Chuyển hướng kiểm tra chất lượng hàng hóa xuất nhập khẩu
	Sẽ thay đổi căn bản mô hình kiểm tra chất lượng hàng hóa xuất nhập khẩu
	Khẩn trương hoàn thiện đề án thống nhất đầu mối kiểm tra chất lượng hàng hóa

Hoạt động XNK hàng hóa tại Chi cục Hải quan KCN Bắc Thăng Long. Ảnh: N.Linh

Danh mục sẽ thu hẹp, chuyển đầu mối

Theo Phó Trưởng Phòng Giám quản 1- Cục Giám sát quản lý về hải quan (Tổng cục Hải quan) Lê Nguyễn Việt Hà- đơn vị được giao chủ trì xây dựng đề án, nội dung mô hình mới về kiểm tra chất lượng hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu sẽ có rất nhiều thay đổi so với hiện nay.

Hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu phải kiểm tra chất lượng được các bộ quản lý chuyên ngành ban hành thu hẹp phạm vi hơn so với hiện nay. Cụ thể, phải thuộc một trong các khả năng: Gây mất an toàn cao, gây lây lan dịch bệnh, nguy hại cho sức khỏe, tính mạng con người, ô nhiễm môi trường, kinh tế, an ninh quốc gia. Và phải có quy chuẩn kỹ thuật tương ứng bắt buộc áp dụng dưới dạng văn bản quy phạm pháp luật để doanh nghiệp tuân thủ áp dụng và làm cơ sở để cơ quan kiểm tra chất lượng hàng hóa.

Một điểm thay đổi quan trọng nữa là về cơ quan kiểm tra chất lượng. Theo chủ trương của Chính phủ tại Nghị quyết 99/NQ-CP phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 10/2019, cơ quan Hải quan là đầu mối thực hiện kiểm tra chất lượng đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu tại cửa khẩu (trừ các mặt hàng liên quan đến an ninh, quốc phòng, kiểm dịch...). Việc kiểm tra chất lượng hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu tại cửa khẩu được cơ quan Hải quan thực hiện ở các mức độ khác: Kiểm tra bằng máy móc thiết bị đơn giản; lấy mẫu kiểm nghiệm các chỉ tiêu theo quy chuẩn kỹ thuật tương ứng.

Bên cạnh đó, tổ chức đánh giá sự phù hợp đã được bộ quản lý chuyên ngành chỉ định sẽ thực hiện kiểm tra chất lượng đối với các hàng hóa có yêu cầu kiểm tra chất lượng chuyên sâu, chuyên ngành, đặc thù cần đầu tư máy móc, trang thiết bị lớn với đội ngũ kỹ thuật viên, kỹ sư chuyên ngành.

Về phân luồng kiểm tra chất lượng, theo bà Việt Hà, việc kiểm tra chất lượng đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu được cơ quan Hải quan quyết định thông qua hình thức phân luồng kiểm tra chất lượng trên cơ sở áp dụng nguyên tắc quản lý rủi ro.

Theo đó, đối với từng lô hàng xuất khẩu, nhập khẩu sẽ được Hệ thống xử lý dữ liệu điện tử tự động hải quan phân luồng kiểm tra chất lượng vào một trong hai trường hợp: Lô hàng xuất khẩu, nhập khẩu phải kiểm tra chất lượng; Lô hàng xuất khẩu, nhập khẩu được miễn kiểm tra chất lượng trên cơ sở các tiêu chí sau:

Yêu cầu quản lý nhà nước về hàng hóa trong từng thời kỳ; Trị giá của lô hàng xuất khẩu, nhập khẩu; Đánh giá mức độ gây mất an toàn của hàng hóa; Áp dụng truy xuất nguồn gốc, đảm bảo kiểm soát chất lượng hàng hóa ngay từ khi sản xuất tại nguồn; Xuất xứ của hàng hóa; Mức độ tuân thủ, chấp hành quy định về chất lượng của doanh nghiệp về chất lượng hàng hóa; Tỷ lệ phát hiện vi phạm về chất lượng tùy theo tính chất, đặc điểm, nguy cơ gây mất an toàn của từng mặt hàng; Thông tin cảnh báo về hàng hóa từ bộ quản lý chuyên ngành, cơ quan có thẩm quyền tại nước ngoài hoặc của nhà sản xuất về từng mặt hàng cụ thể.

Giảm chi phí, nguồn lực

Mô hình kiểm tra chất lượng hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu mới được đánh giá sẽ có lớn đối với Chính phủ, doanh nghiệp, các cơ quan liên quan.

Đối với Chính phủ, sẽ tiết kiệm ngân sách từ việc cắt giảm nguồn lực, chi phí cho một bộ máy kiểm tra chất lượng cồng kềnh (do danh mục hàng hóa XNK nhiều; lô hàng nào cũng phải kiểm tra, chồng chéo trong kiểm tra chuyên ngành…).

Đối với doanh nghiệp, giúp nâng cao ý thức trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc tuân thủ pháp luật về chất lượng của hàng hóa. Doanh nghiệp hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật về chất lượng hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu phù hợp với quy chuẩn kỹ thuật do Bộ quản lý chuyên ngành công bố.

Đối với các bộ, ngành, đây sẽ là điều kiện để giảm nguồn lực kiểm tra chất lượng hàng hóa XNK để tập trung xây dựng, hoàn thiện cơ chế chính sách; ban hành đầy đủ các quy chuẩn kỹ thuật; đẩy mạnh việc kiểm soát chất lượng hàng hóa sau khi nhập khẩu, trong quá trình lưu thông, sản xuất….

Còn đối với cơ quan Hải quan, để đáp ứng yêu cầu mới theo chỉ đạo của Chính phủ sẽ cần nâng cao năng lực về con người, cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ thuật để vừa thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về hải quan, vừa là đầu mối thực hiện kiểm tra chất lượng hàng hóa xuất nhập khẩu tại cửa khẩu vừa góp phần bảo vệ tính mạng, sức khỏe người dân, bảo vệ môi trường, bảo vệ an ninh kinh tế, an ninh quốc gia, vừa góp phần tạo thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu của doanh nghiệp.

Theo Cục Giám sát quản lý về hải quan, để trình Chính phủ trong quý I/2020 về Đề án theo nhiệm vụ giao tại Nghị quyết số 99/NQ-CP, trong thời gian tới, Tổng cục Hải quan (Bộ Tài chính) sẽ tiếp tục phối hợp với các đơn vị hoàn thiện Đề án; tiếp đó lấy ý kiến các bộ, ngành; và tổ chức các cuôc họp, hội thảo về nội dung dự thảo.