“Đánh thức” năng lực xuất nhập khẩu hàng hóa bằng đường sắt

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương Nguyễn Văn Dành:

Bình Dương xác định đưa ngành dịch vụ logistics trở thành ngành kinh tế mũi nhọn đến năm 2025. Do đó, việc mở rộng phát triển phương thức vận chuyển bằng đường sắt, đặc biệt là đường sắt liên vận quốc tế đi Trung Quốc sẽ giúp cho doanh nghiệp logistics tiếp cận dễ dàng hơn đối với các trung tâm sản xuất hàng hóa, nguyên liệu phục vụ quá trình phát triển, đồng thời tạo ra cơ hội cho các doanh nghiệp dịch vụ logistics phát triển.

Đến nay tỉnh Bình Dương đứng thứ tư về xuất khẩu cũng như nhập khẩu của cả nước. Việc vận chuyển hàng hóa XNK bằng đường sắt qua ga Sóng Thần góp phần giải quyết tình trạng quá tải của vận chuyển hàng hóa bằng đường bộ, đồng thời đẩy nhanh tốc độ lưu thông hàng hóa, từ đó thúc đẩy sản xuất hàng hóa của các doanh nghiệp trong tỉnh, nâng cao kim ngạch XNK hàng hóa.

Với vị trí địa lý thuận lợi, ga Sóng Thần hoàn toàn có thể đóng vai trò là nơi tập kết và phân phối hàng hóa XNK đi các cửa khẩu biên giới phía Bắc và phía Nam vừa cho các doanh nghiệp tỉnh Bình Dương, vừa cho các doanh nghiệp cả vùng Đông Nam bộ, Tây Nam bộ. Điều này tạo điều kiện hình thành trung tâm logistics của tỉnh và cả vùng Nam bộ, giúp gia tăng cung ứng các dịch vụ kèm theo, tạo việc làm cho người lao động, tăng thu ngân sách và tăng trưởng kinh tế cho các địa phương.

Cục trưởng Cục Hải quan Bình Dương Nguyễn Trần Hiệu:

Tỉnh Bình Dương thời gian qua đón rất nhiều doanh nghiệp tới đầu tư, hoạt động sản xuất kinh doanh hướng tới xuất khẩu qua các thị trường châu Mỹ, châu Âu và châu Á. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Dương hiện đã vươn lên đứng vị trí thứ 3 trên cả nước. Trong đó, kim ngạch XNK từ riêng thị trường Trung Quốc chiếm khoảng 40%, chủ yếu đi bằng đường biển và một phần nhỏ đi bằng đường bộ.

Để phục vụ cho hoạt động XNK, cơ sở hạ tầng giao thông tỉnh Bình Dương đã được đầu tư phát triển tương đối đồng bộ, hiện đại, kết nối các phương thức giữa đường biển, đường bộ, hàng không và đường sắt. Trên địa bàn tỉnh Bình Dương có ga liên vận quốc tế Sóng Thần (thuộc địa bàn thành phố Dĩ An) là ga hàng hóa lớn nhất phía Nam. Đây là một lợi thế giao thông lớn của tỉnh. Tuy nhiên, ga Sóng Thần hiện mới phục vụ vận chuyển hàng hóa nội địa, chưa tham gia vào hoạt động liên vận quốc tế nên chưa phát huy được tiềm năng vận chuyển hàng hóa XNK.

Xuất phát từ yêu cầu cấp thiết trên, Cục Hải quan Bình Dương đã tham mưu UBND tỉnh Bình Dương nâng cấp và áp dụng vận chuyển hàng hóa bằng đường sắt. Trong tương lai, trong quy hoạch của Bình Dương ga liên vận quốc tế Sóng Thần sẽ trở thành trung tâm logistics quy mô lớn của khu vực phía Nam, mở ra phương thức vận chuyển hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu mới hiệu quả hơn, an toàn hơn, tiết kiệm chi phí, có thể dễ dàng tiếp cận đến các trung tâm công nghiệp, sản xuất hàng hóa, nguyên liệu phụ trợ,... của Trung Quốc.

Mục tiêu của ngành đường sắt là đưa cửa khẩu vào sâu trong nội địa

Ông Đặng Sỹ Mạnh (ảnh), Chủ tịch HĐTV VNR đã có chia sẻ với Tạp chí Hải quan xung quanh vấn đề phát triển hệ thống đường sắt phục vụ xuất nhập khẩu.

Xin ông cho biết về hiệu quả của các hoạt động vận tải đường sắt nói chung và hoạt động vận chuyển liên vận quốc tế bằng đường sắt giữa Việt Nam - Trung Quốc nói riêng trong thời gian qua?

Thời gian qua, được sự quan tâm chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Giao thông vận tải, Ủy ban quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp và các bộ, ngành liên quan; đặc biệt là sự sát sao, vào cuộc của 34 tỉnh, thành có đường sắt đi qua nên các hoạt động vận tải đường sắt nói chung và hoạt động vận chuyển liên vận quốc tế bằng đường sắt giữa Việt Nam và Trung Quốc trong thời gian qua có sự chuyển biến hết sức tích cực. Vận tải liên vận quốc tế bằng sắt đã trở thành lựa chọn hàng đầu cho các doanh nghiệp hai nước trong công tác giao thương; nhờ đó, sản lượng vận tải liên tục tăng trưởng qua các năm.

Mới đây nhất, vào cuối năm 2022, Chính phủ Việt Nam đã chấp thuận phương án “Nâng cao năng lực vận tải liên vận quốc tế bằng đường sắt”. Theo phương án này, trong những năm tới sản lượng hàng hóa vận chuyển liên vận quốc tế bằng đường sắt sẽ tăng trưởng mạnh lên gấp 3-4 lần hiện nay. Đây là tiền đề quan trọng để Tổng công ty Đường sắt Việt Nam hiện thực hoá mục tiêu đưa cửa khẩu đường sắt vào sâu trong nội địa, khai thác thế mạnh vận chuyển bằng đường sắt phục vụ hoạt động xuất nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa cả nước.

Việc đưa vào vận hành đoàn tàu liên vận quốc tế vận chuyển hàng hóa xuất khẩu từ ga Sóng Thần (Bình Dương) đi Trung Quốc cuối tháng 9 vừa qua có ý nghĩa thế nào trong việc nâng cao sản lượng vận chuyển xuất nhập khẩu bằng đường sắt, thưa ông?

Bình Dương là tỉnh thuộc vùng Đông Nam bộ, nằm trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam và là một trong những địa phương phát triển năng động nhất của khu vực phía Nam và cả nước với sự hình thành và phát triển 35 khu công nghiệp và 12 cụm công nghiệp tập trung gắn kết với việc thu hút các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp FDI.

Phục vụ cho hoạt động xuất khẩu nhập khẩu, cơ sở hạ tầng giao thông tỉnh Bình Dương được đầu tư phát triển tương đối đồng bộ, hiện đại kết nối với các phương tiện vận tải đường biển, đường bộ, hàng không và đường sắt.

Trên địa bàn tỉnh Bình Dương có ga liên vận quốc tế Sóng Thần. Đây là ga hàng hóa lớn nhất phía Nam và là một lợi thế giao thông lớn của tỉnh, tuy nhiên từ trước đến nay mới phục vụ vận chuyển hàng hoá nội địa và liên vận quốc tế, chưa tham gia làm thủ tục xuất nhập khẩu trên địa bàn tỉnh Bình Dương. Vì vậy, chưa phát huy được tiềm năng vận chuyển hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu.

Năng lực hiện tại của ga Sóng Thần đáp ứng được 1,6 triệu tấn hàng hóa/năm. Hàng hóa vận chuyển chủ yếu là hàng tiêu dùng, dệt may, điện tử, ô tô - xe máy và nông sản, thực phẩm. Tuyến vận chuyển chính là từ Ga Sóng Thần đi đến ga Yên Viên, Giáp Bát (Hà Nội) sau đó chuyển tiếp vào các đoàn tàu liên vận quốc tế đi Trung Quốc và quá cảnh qua nước thứ 3 (Nga, Mông Cổ, Trung Á và châu Âu) qua các cửa khẩu Đồng Đăng (tỉnh Lạng Sơn) và cửa khẩu Lào Cai (tỉnh Lào Cai).

Để khai thác thế mạnh vận chuyển bằng đường sắt phục vụ hoạt động xuất nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh và các tỉnh lân cận trong vùng, UBND tỉnh Bình Dương đã chỉ đạo các sở ngành, Cục Hải quan Bình Dương phối hợp cùng với Tổng công ty Đường sắt Việt Nam lập kế hoạch khai thác ga liên vận quốc tế Sóng Thần để tổ chức các đoàn tàu chuyên tuyến chạy thẳng từ ga Sóng Thần đi Trung Quốc, quá cảnh sang nước thứ ba và ngược lại.

Để đẩy mạnh hoạt động vận chuyển liên vận quốc tế bằng đường sắt, kế hoạch của Tổng công ty Đường sắt Việt Nam trong việc khai thác các tuyến kết nối khác với Trung Quốc trong tương lai ra sao, thưa ông?

Cuối tháng 12/2022 Chính phủ đã giao Bộ Giao thông vận tải khẩn trương lập các quy hoạch để cụ thể hóa Quy hoạch mạng lưới đường sắt thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 trong Quyết định số 1769/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Bộ Giao thông vận tải quyết định và chịu trách nhiệm toàn diện về việc cho phép một số ga đường sắt được tạm khai thác hoạt động liên vận quốc tế.

Dự kiến sẽ có 8 ga khai thác liên vận quốc tế, trong đó có một số ga đã đưa vào khai thác, gồm Đồng Đăng, Lào Cai, Yên Viên, Kép, Sóng Thần, Kim Liên (Đà Nẵng), Diêu Trì (Bình Định), Trảng Bom (Đồng Nai). Chỉ chưa đầy 2 tháng sau khi Chính phủ giao, Bộ Giao thông vận tải đã chỉ đạo Việt Nam khẩn trương triển khai, nâng cấp hạ tầng ga Kép (Bắc Giang) đưa vào làm ga liên vận. Sau đó, ngành đường sắt đã làm việc với tỉnh Bình Dương để xúc tiến tổ chức lại ga liên vận quốc tế tại ga Sóng Thần, tổ chức các kho ngoại quan ICD, logistics. Sau Bắc Giang, Bình Dương, tỉnh Hải Dương cũng đang xúc tiến để tổ chức ga Cao Xá làm ga liên vận.

Mục tiêu của ngành đường sắt là đưa cửa khẩu vào sâu trong nội địa, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và các địa phương không chỉ trong vận chuyển hàng hóa mà còn phát triển các kho ICD, logistics. Với ga liên vận quốc tế sâu trong nội địa, với sự hỗ trợ của Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan, hàng hóa sẽ được ngành Hải quan kiểm tra, làm thủ tục thông quan ngay tại các ga trong nội địa, kẹp chì niêm phong và sau đó chỉ cần khai báo khi tới biên giới, giảm rất nhiều thời gian. Ví dụ một đoàn tàu liên vận chở tối đa 21 - 25 container khi tới ga biên giới làm thủ tục khai báo thông quan chỉ mất 2 tiếng.

Xin cảm ơn ông!

Thu Dịu (thực hiện)