Cục Kiểm định hải quan 30 năm xây dựng và phát triển: Thiết lập hàng rào kỹ thuật quan trọng, góp phần tạo sự công bằng trong hoạt động thương mại

Tập thể Cục Kiểm định hải quan.

Nhiều dấu ấn phát triển

Cục Kiểm định hải quan tiền thân là Phòng Kỹ thuật giám định thuộc Viện Nghiên cứu khoa học hải quan, được thành lập từ ngày 18/8/1994 theo Quyết định số 192/TCHQ-QĐ của Tổng cục Hải quan.

Đến năm 2002, Chính phủ ban hành Nghị định 96/2002/NĐ-CP, trong đó quy định 3 Trung tâm Phân tích phân loại hàng hóa xuất nhập khẩu miền Bắc, miền Trung, miền Nam trực thuộc Tổng cục Hải quan. Tiếp đó, năm 2010, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 02/2010/QĐ-TTg quy định chức năng, nhiệm vụ quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Tổng cục Hải quan, trong đó hệ thống Trung tâm Phân tích phân loại hàng hóa xuất nhập khẩu được cơ cấu lại theo hướng thành lập Trung tâm Phân tích phân loại hàng hóa xuất nhập khẩu thuộc Tổng cục Hải quan và chi nhánh tại các khu vực.

Dấu mốc quan trọng trong chặng đường 30 năm là sự chuyển đổi từ Trung tâm Phân tích phân loại hàng hóa xuất nhập khẩu thành Cục Kiểm định hải quan theo Quyết định số 65/2015/QĐ-TTg ngày 17/12/2015 của Thủ tướng Chính phủ quy định chức năng nhiệm vụ quyền hạn cơ cấu tổ chức của Tổng cục Hải quan. Ngày 20/6/2016, Bộ Tài chính ban hành Quyết định số 1388/QĐ-BTC quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Cục Kiểm định hải quan, triển khai hoạt động kể từ 1/8/2016.

Từ đây, Cục Kiểm định hải quan thực hiện chức năng nhiệm vụ tham mưu, quản lý và tổ chức thực hiện công tác kiểm tra về tiêu chuẩn, chất lượng, kiểm dịch, tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu theo quy định của pháp luật; công tác kiểm định, phân tích, giám định để hỗ trợ công tác phân loại hàng hóa xuất nhập khẩu.

Đến nay cơ sở pháp lý của hoạt động kiểm định, phân tích hàng hóa xuất nhập khẩu đã khá hoàn chỉnh cả trên phương diện tổ chức bộ máy và nghiệp vụ.

Trong giai đoạn từ 2016 đến 2020, Cục Kiểm định hải quan đã hoàn thành được một khối lượng công việc rất lớn, đã tiếp nhận xử lý 76.248 mẫu phân tích phân loại, 14.539 mẫu kiểm định và nhiều mẫu phân tích phân loại trước, kết quả sau phân tích đã làm thay đổi từ 35%-56,3% mã số khai báo của doanh nghiệp (thay đổi trung bình theo từng năm). Đặc biệt năm 2018, Cục Kiểm định hải quan đã tổ chức thực hiện tốt công tác kiểm định mặt hàng phế liệu sắt, thép, nhựa, giấy, thủy tinh, kim loại màu. Công chức kiểm định cùng các thiết bị phân tích kiểm định tại hiện trường đã đáp ứng quy định về thời gian, kết quả kiểm định, đáp ứng điều kiện thông quan nhanh, góp phần bảo vệ môi trường, an ninh quốc gia và sức khỏe cộng đồng.

Trong giai đoạn từ năm 2021 đến tháng 6/2024), Cục Kiểm định hải quan đã tiếp nhận xử lý 11.481 mẫu phân tích phân loại, 3.751 mẫu kiểm định, ban hành 157 thông báo kết quả phân loại, 310 mẫu phân tích phân loại trước.

Hoạt động kiểm định hải quan đã góp phần vào công tác thu ngân sách của cơ quan Hải quan, đảm bảo thu đúng, thu đủ thuế cho ngân sách nhà nước, chống gian lận thương mại qua mã số, quản lý chính sách mặt hàng. Kết quả kiểm định luôn khách quan thể hiện qua kết quả thay đổi mã số hàng hoá sau khi kiểm định tại phòng thí nghiệm hải quan có tăng thuế, giảm thuế và giữ nguyên mã số thuế. Bên cạnh công tác truyền thống phân tích phân loại, kiểm tra các tiêu chí theo Danh mục HS và Danh mục thuế quan hài hòa ASEAN đảm bảo phân loại hàng hóa minh bạch, chính xác, thống nhất, công tác kiểm định hải quan cũng thực hiện xác định một số các tiêu chí kỹ thuật tác động đến việc áp dụng chính sách quản lý hàng hóa trên cơ sở thực hiện quy định tại các Danh mục hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu có điều kiện, Danh mục thuộc đối tượng kiểm tra chuyên ngành.

Hiện đại hóa đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng

Để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ được giao, Cục Kiểm định hải quan đã không ngừng đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, hiện đại hóa trang thiết bị phòng thí nghiệm, sáng tạo ứng dụng nghiên cứu khoa học áp dụng trong phòng thí nghiệm nhằm nâng cao chất lượng kết quả kiểm định, phân tích phân loại. Các phòng thí nghiệm thuộc Cục Kiểm định hải quan đã được Văn phòng công nhận chất lượng (BoA) và Văn phòng công nhận năng lực đánh giá sự phù hợp (AOSC) công nhận phù hợp tiêu chuẩn ISO/IEC 17025 với 164 phép thử được công nhận tương ứng với 324 chỉ tiêu phân tích, trong đó có 6 phép thử được công nhận trên trạm kiểm định di động, công tác mở rộng các chỉ tiêu theo tiêu chuẩn ISO 17025 tập trung vào chỉ tiêu phục vụ cho công tác phân tích phân loại, kiểm định.

Trung tâm phân tích đã được Cục Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) chỉ định thử nghiệm 15 chỉ tiêu mặt hàng phân bón tại Quyết định số 2064/QĐ-BVTV-KH ngày 26/7/2022. Về công tác đăng ký hoạt động thử nghiệm theo Nghị định 107/2016/NĐ-CP, đã được Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng, Bộ Khoa học và Công nghệ cấp 6 giấy chứng nhận hoạt động thử nghiệm cho 105 chỉ tiêu đối với các mặt hàng thực phẩm, nông sản, thực phẩm bảo vệ sức khỏe, sữa và sản phẩm từ sữa, phân bón, giấy vải, quặng và thép.

Cục trưởng Cục Kiểm định hải quan Đỗ Văn Quang cho biết, trong thời gian tới, công tác kiểm định sẽ tiếp tục phát triển trên cơ sở hiện đại hóa hệ thống quản lý chất lượng, điện tử hóa các khâu nghiệp vụ, qua đó góp phần giảm thời gian thông quan hàng hóa, giảm chi phí và tạo thuận lợi thương mại.

Theo đó, đơn vị sẽ tập trung triển khai hiệu quả Kế hoạch phát triển Cục Kiểm định hải quan giai đoạn 2021-2025 định hướng chiến lược 2030 trên cơ sở mục tiêu của ngành. Nâng cao năng lực quản lý, điều hành, đảm bảo tính thống nhất, chất lượng công tác kiểm định, phân tích phân loại; tham gia thực hiện công tác kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm hàng hóa nhập khẩu; tham gia kiểm tra theo khuyến nghị của các Công ước quốc tế đối với hàng hóa xuất nhập khẩu.

Đồng thời, tổ chức hướng dẫn, kiểm tra, thống nhất trong công tác phân tích phân loại, kiểm định các chủng loại hàng hóa có độ rủi ro cao, dễ xảy ra gian lận về thuế suất về chính sách mặt hàng; khai thác hiệu quả các trang thiết bị phân tích, đưa hệ thống các trạm kiểm định di động trực tiếp kiểm tra thực tế hàng hóa tại hiện trường, phối hợp chặt chẽ, kịp thời, hiệu quả với các đơn vị hải quan trong toàn ngành.

Đặc biệt, tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy, tập trung xây dựng lực lượng Kiểm định hải quan chính quy, hiện đại, nâng cao kỹ năng, trình độ kỹ thuật theo từng lĩnh vực nghiệp vụ có chất lượng, gắn liền với công tác đào tạo, bồi dưỡng để đội ngũ cán bộ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Đầu tư phát triển Cục Kiểm định hải quan về cơ sở hạ tầng, phòng thí nghiệm, đẩy mạnh công tác nghiên cứu khoa học ứng dụng, xây dựng hải quan số, hải quan thông minh trong lĩnh vực kiểm định…

Trạm kiểm định di động mobilab của Cục Kiểm định hải quan tại Khu công nghiệp Formosa Vũng Áng-Hà Tĩnh.