Cơ sở pháp lý đáp ứng Chiến lược phát triển Hải quan đến năm 2030

Đáp ứng mục tiêu đề ra

Cục Hải quan cho biết, Nghị định 167/2025/NĐ-CP (gọi tắt là Nghị định 167) sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 08/2015/NĐ-CP được xây dựng, ban hành rất kịp thời và có ý nghĩa thời sự trong thời điểm hiện nay.

Theo đó, Nghị định 167 đã quy định chi tiết và biện pháp thi hành Luật Hải quan về thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát, kiểm soát hải quan, kịp thời thống nhất các nội dung trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật hiện hành; tạo cơ sở pháp lý cho việc xây dựng Hải quan số, mô hình Hải quan thông minh và Chiến lược phát triển Hải quan đến năm 2030.

Đồng thời, đơn giản hoá, đảm bảo tính minh bạch trong việc thực hiện các thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho DN trong hoạt động XNK hàng hoá, XNC phương tiện vận tải và đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp, thống nhất với các văn bản quy phạm pháp luật đã được sửa đổi, bổ sung và tương thích với các điều ước quốc tế liên quan đến lĩnh vực hải quan.

Công chức Hải quan cảng Cửa Lò (Chi cục Hải quan khu vực XI) giám sát hàng hóa XNK tại cảng. Ảnh: H.Nụ

Ngoài ra, Nghị định 167 cũng củng cố cơ sở pháp lý về chuẩn cơ sở dữ liệu đầu vào phục vụ quản lý nhà nước về hải quan; công tác trị giá hải quan; thẩm quyền xử lý, thực thi công vụ của cơ quan Hải quan trong các hoạt động kiểm tra sau thông quan và điều tra chống buôn lậu; nâng cao tính tuân thủ pháp luật của người khai hải quan.

Đột phá trong đơn giản hóa thủ tục

Theo đại diện Ban Giám sát quản lý về hải quan, điểm quan trọng của Nghị định 167 là để cụ thể hóa Nghị quyết 57-NQ/TW, Nghị quyết 71/NQ-CP, Nghị quyết 66/NQ-CP, Nghị quyết số 142/2024/QH15. Do vậy, tại Nghị định 167, Chính phủ đã sửa đổi, bổ sung một số thủ tục hành chính theo hướng đảm bảo đơn giản hóa thành phần hồ sơ hải quan, đẩy mạnh số hóa hồ sơ, thực hiện các thủ tục hành chính theo phương thức điện tử, qua đó rút ngắn thời gian thông quan, giải phóng hàng.

Cụ thể, sửa đổi khoản 2 Điều 25 Nghị định 08/2015/NĐ-CP theo hướng chỉ có một số trường hợp được lựa chọn khai theo phương thức điện tử hoặc khai trên tờ khai giấy, góp phần yêu cầu người khai hải quan chuyển qua thực hiện thủ tục hải quan điện tử. Bỏ nội dung về hồ sơ hải quan đối với hàng hóa trung chuyển tại Điều 44 gồm chứng từ vận tải, bảng kê chi tiết hàng hóa trung chuyển, văn bản cho phép của cơ quan có thẩm quyền, thông báo kết quả kiểm tra chuyên ngành.

Sửa đổi khoản 1 Điều 37 Nghị định 08/2015/NĐ-CP về trách nhiệm của người khai hải quan khi thông báo cơ sở gia công, sản xuất hàng hóa XK, nơi lưu giữ nguyên liệu, vật tư, máy móc, thiết bị, sản phẩm XK, theo đó, người khai hải quan chỉ cần có văn bản thông báo có cơ sở sản xuất, cam kết thực hiện sản xuất kinh doanh đúng ngành nghề đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.

Công chức Hải quan cửa khẩu cảng Vũng Áng (Chi cục Hải quan khu vực XI) giám sát hàng hóa qua hệ thống trực tuyến. Ảnh: H.Nụ

Người khai khải quan không cần xuất trình các chứng từ về giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, chứng từ chứng minh quyền sử dụng, quyền sở hữu về cơ sở sản xuất, mặt bằng sản xuất tại thời điểm NK nguyên liệu, vật tư, máy móc thiết bị.

Đồng thời, bỏ các quy định phải thông báo về Điều lệ tổ chức hoạt động, sổ cổ đông, báo cáo tài chính đối với trường hợp NK để sản xuất XK nhưng sau đó thuê gia công lại…

Cũng theo Ban Giám sát quản lý về hải quan, ngày 25/6/2025, Quốc hội đã thông qua Luật 90/2025/QH15 sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu thầu, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, Luật Hải quan, Luật Thuế GTGT, Luật Thuế XK, thuế NK, Luật đầu tư, Luật Đầu tư công, Luật quản lý, sử dụng tài sản công. Luật này có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025.

Do vậy, để đảm bảo đồng bộ cơ sở pháp lý, tại Nghị định 167 đã sửa đổi Điều 35 Nghị định 08/2015/NĐ-CP quy định đối với hàng hóa XNK tại chỗ.

Theo đó, quy định tại Luật số 90/2025/QH15 và Nghị định 167 nêu rõ, hàng hóa XNK tại chỗ là hàng hoá giao, nhận tại Việt Nam theo chỉ định của thương nhân nước ngoài theo hợp đồng mua bán, gia công, thuê, mượn giữa các DN Việt Nam với thương nhân nước ngoài, không phân biệt thương nhân nước ngoài là “có hiện diện” hay “không có hiện diện tại Việt Nam”.

Nhấn mạnh về bước đột phá này, đại diện Ban Giám sát quản lý về hải quan cho rằng, khi thực hiện quy định nêu trên sẽ tháo gỡ được điểm nghẽn lớn nhất thời gian qua liên quan đến việc xác định điều kiện “không có hiện diện tại Việt Nam” của thương nhân nước ngoài, đảm bảo tính thống nhất, chặt chẽ của hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, được cộng đồng DN đánh giá cao, đồng thời đảm bảo tính hiệu lực, hiệu quả của việc thực thi chính sách.