Chứng khoán phái sinh giúp giảm các “cú sốc” trên thị trường chứng khoán

	Thị trường chứng khoán phái sinh: Thêm sản phẩm, thêm hấp dẫn
	Chính thức khai trương sản phẩm mới trên thị trường chứng khoán phái sinh
	Thêm sản phẩm mới được đưa vào giao dịch trên thị trường chứng khoán phái sinh

Những nền tảng quan trọng đã được hình thành

Với 1.000 phiên giao dịch diễn ra từ khi thành lập thị trường cho đến nay, thị trường chứng khoán phái sinh đã có sự phát triển nhanh chóng, vượt các kỳ vọng đặt ra, thể hiện rõ vai trò là công cụ phòng ngừa rủi ro, góp phần ổn định dòng vốn đầu tư trên thị trường cơ sở.

Theo HNX, sau 4 năm đi vào hoạt động, những nền tảng quan trọng của thị trường đã được hình thành. Thứ nhất, sự ra đời của thị trường phái sinh với một hệ thống cơ sở pháp lý được xây dựng chặt chẽ từ Luật Chứng khoán, Nghị định về thị trường chứng khoán phái sinh, Thông tư, và hệ thống Quy chế, Quy trình hướng dẫn tại các đơn vị vận hành thị trường là HNX và Ttrung tâm Lưu ký chứng khoán Việt Nam (VSD) đã và đang đặt những nền móng quan trọng, tạo đà cho việc củng cố và hoàn thiện hơn nữa cơ sở pháp lý cho thị trường về dài hạn.

Thứ hai, hoạt động vận hành hệ thống (giao dịch, bù trừ, thanh toán), công bố thông tin, giám sát hiệu quả và thông suốt. Khái niệm về sản phẩm phái sinh và cách thức ký quỹ, giao dịch, thanh toán phái sinh giờ đây đã không còn quá xa lạ với công chúng đầu tư trên thị trường.

Thứ ba, thị trường chứng khoán phái sinh Việt Nam ngày càng nhận được sự quan tâm mạnh mẽ của công chúng đầu tư, giới nghiên cứu, cơ quan truyền thông trong nước và thế giới.

Năm 2019-2020, nhiều công ty chứng khoán, quỹ đầu tư, ngân hàng đến từ Hồng Kông, Hàn Quốc, Singapore, và Đài Loan đã đề xuất các hình thức xúc tiến đầu tư cho sản phẩm Hợp đồng tương lai VN30 với HNX.

Hiện HNX đang trình Bộ Tài chính cho phép thực hiện các thủ tục để HĐTL VN30 sớm được cơ quan nước sở tại cho phép các công ty môi giới được giới thiệu rộng rãi tới cộng đồng các nhà đầu tư tại Đài Loan.

Thứ tư, trên đà hội nhập toàn cầu, thị trường chứng khoán phái sinh Việt Nam đang có xu hướng vận động ổn định cùng chiều với thị trường phái sinh thế giới, đặc biệt dưới ảnh hưởng diễn biến phức tạp của đại dịch Covid-19 từ cuối năm 2019 đến nay.

Trong năm 2020, khi thị trường phái sinh thế giới tăng trưởng 35% so với 2019 (đạt 46 tỷ hợp đồng), thì thị trường phái sinh trong nước cũng đạt mức tăng trưởng gần 80% (đạt gần 40 triệu hợp đồng). Trong 7 tháng đầu năm 2021, tăng trưởng của thị trường phái sinh trong nước đạt hơn 16%, trong khi con số này trên thế giới là khoảng 33%.

Cuối cùng, theo HNX, với những thành tựu đáng khích lệ, thị trường phái sinh Việt Nam đã và đang ngày càng thể hiện rõ vai trò phòng vệ rủi ro đặc biệt khi thị trường cơ sở biến động mạnh, đồng thời là công cụ đầu tư kiếm lời hữu hiệu dựa trên biến động thị trường cơ sở.

“Kể từ khi phái sinh ra đời, những “cú sốc trên thị trường chứng khoán” do các thông tin cơ bản không tích cực gây nên đã giảm đáng kể cả về số lượng và mức độ tác động, đồng thời nhà đầu tư cũng không ồ ạt rút tiền khỏi thị trường chứng khoán như trước đây”, HNX khẳng định.

Nhà đầu tư chưa thực sự đa dạng

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, HNX cho biết, thị trường chứng khoán phái sinh vẫn tồn tại một số hạn chế cần được lưu tâm khắc phục trong thời gian tới.

Hạn chế thứ nhất, cơ cấu sản phẩm trên thị trường chưa thật sự đa dạng để thu hút sự quan tâm của nhà đầu tư trong và ngoài nước. Sản phẩm HĐTL trên chỉ số VN30 tuy có thanh khoản tốt nhưng vẫn cần được phát triển thêm với các chỉ số cơ sở khác có tính đại diện và hấp dẫn trên thị trường.

Các sản phẩm HĐTL trái phiếu Chính phủ chưa thật sự dễ tiếp cận với đối tượng đầu tư chính là các ngân hàng thương mại. Để khắc phục được hạn chế này, cần rất nhiều trao đổi cởi mở hơn nữa giữa các nhà tạo lập chính sách từ Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cũng như các đơn vị tổ chức thị trường gồm HNX, Sở GDCK TPHCM (HoSE) và VSD.

Hạn chế thứ hai, nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán phái sinh cũng chưa thực sự đa dạng, chủ yếu nhà đầu tư cá nhân trong nước vẫn là đối tượng chiếm đa số. Tỷ trọng khối lượng giao dịch của nhà đầu tư cá nhân trong nước mặc dù có giảm dần, từ 98% vào cuối năm 2017 xuống còn còn 83,81% năm 2020, và trong 7 tháng đầu năm 2021 còn 81,17%, nhưng nhìn chung vẫn ở mức cao. Giao dịch của nhà đầu tư tổ chức trong nước (bao gồm cả tự doanh) và của nhà đầu tư nước ngoài đã tăng lên nhưng cũng vẫn chiếm tỉ trọng nhỏ, trung bình lần lượt khoảng 17,7% và 1,13% tổng khối lượng giao dịch toàn thị trường.

Hiện nay, HNX đang tiếp tục phối hợp các cơ quan quản lý để nghiên cứu cải thiện các chính sách và tăng cường quảng bá về thị trường nhằm thúc đẩy đa dạng hóa cơ cấu nhà đầu tư trên thị trường phái sinh.