Chống gian lận hóa đơn điện tử chuyển từ thế bị động sang chủ động

Ngành Thuế tích cực triển khai kiểm soát HĐĐT theo thông tin cảnh báo, quản lý hóa đơn dựa trên kết quả phân tích rủi ro. Ảnh: S.T

“Dấu hiệu cảnh báo từ hai địa bàn lớn”

Về kết quả công tác phân tích dữ liệu HĐĐT, phát hiện rủi ro, phòng chống gian lận về HĐĐT thời gian qua, Tổng cục Thuế cho biết, các cơ quan Thuế đã rà soát, đối chiếu, phát hiện các sai lệch cần xử lý. Theo chỉ đạo chung của Tổng cục Thuế, các cơ quan Thuế đang tăng cường công tác đối chiếu thông tin giữa hóa đơn và tờ khai GTGT, đảm bảo DN khai đúng, đủ, không trì hoãn thời gian nộp thuế GTGT. Cùng với đó, ngành Thuế cũng kiểm soát thông tin HĐĐT theo các dấu hiệu cảnh báo sớm, giúp đưa ra các trường hợp cần kiểm tra, nhắc nhở, có biện pháp phòng ngừa từ sớm hoặc đưa vào danh sách tăng cường giám sát, kiểm tra thường xuyên. Qua các chức năng hỗ trợ, đặc biệt là việc đưa vào vận hành ổn định hệ thống phân tích cơ sở dữ liệu và quản lý hóa đơn điện tử trên toàn quốc, đẩy mạnh áp dụng phân tích dữ liệu lớn (big data) và trí tuệ nhân tạo (AI) phục vụ quản lý thuế, quản lý hóa đơn đã góp phần kiểm soát, phát hiện nhanh người nộp thuế (NNT) gian lận về hóa đơn, giúp ngành Thuế đưa ra danh sách NNT có số lượng hóa đơn sử dụng lớn dù mới hoạt động; danh sách NNT có doanh thu tăng đột biến; NNT có giá trị hàng hóa, dịch vụ đầu ra quá lớn so với giá trị hàng hóa, dịch vụ đầu vào…Từ đó, cơ quan Thuế có thể lựa chọn những trường hợp cần kiểm tra ngay, hoặc yêu cầu giải trình. Ngoài ra, cơ quan Thuế áp dụng phân tích rủi ro theo các tiêu chí đánh giá để xác định NNT có rủi ro cao, có nhiều dấu hiệu nghi ngờ gian lận khi sử dụng hóa đơn để đưa vào kiểm tra, thanh tra.

Với những nhóm giải pháp trên, công tác phòng chống gian lận HĐĐT đã đạt được một số kết quả bước đầu. Theo đó, qua đối chiếu dữ liệu hóa đơn GTGT và tờ khai thuế GTGT, trong đợt rà soát vừa qua, số thuế khai bổ sung tăng nhiều nhất tại Cục Thuế Hà Nội và Cục Thuế TPHCM. Cụ thể, Cục Thuế Hà Nội có tổng 454 DN có chênh lệch sai lệch kê khai và hóa đơn, trong đó, có 50 DN đã rà soát, điều chỉnh tăng số thuế khoảng 32,6 tỷ đồng; 30 DN ở trạng thái không hoạt động tại địa chỉ đã đăng ký; 78 DN đã thông báo và đang đợi giải trình.... Đối với Cục Thuế TPHCM, phát hiện 1.048 DN có chênh lệch sai lệch kê khai và hóa đơn, trong đó, 88 DN có thực hiện tờ khai bổ sung điều chỉnh là 35,2 tỷ đồng; 111 DN cơ quan Thuế gọi thông báo giải trình không liên lạc được, cơ quan Thuế xác minh địa điểm và ban hành chuyển NNT sang trạng thái không hoạt động tại địa chỉ đã đăng ký; 237 DN đang thực hiện rà soát đối chiếu…

Bên cạnh giải pháp đối chiếu dữ liệu hóa đơn GTGT và tờ khai thuế GTGT, các giải pháp như kiểm soát HĐĐT theo thông tin cảnh báo, quản lý hóa đơn dựa trên kết quả phân tích rủi ro cũng được ngành Thuế tích cực triển khai. Cũng theo Tổng cục Thuế cho biết, trong thời gian qua, các cơ quan chức năng đã phối hợp phát hiện 524 DN bán hóa đơn không hợp pháp, hóa đơn khống. Tổng cục Thuế yêu cầu cục thuế địa phương thông báo mời các DN liên quan đến 524 DN này để chứng minh việc sử dụng hóa đơn là hợp pháp.

Tăng chế tài, thay đổi phương thức quản lý

Về giải pháp, biện pháp thực hiện phòng chống gian lận HĐĐT trong thời gian tới, Tổng cục Thuế cho biết, ngành Thuế sẽ tăng cường xử lý các trường hợp sai lệch khi đối chiếu dữ liệu hóa đơn và tờ khai thuế; triển khai kiểm soát HĐĐT, ngăn chặn tình trạng xuất khống hóa đơn; tăng cường quản lý hóa đơn dựa trên kết quả phân tích rủi ro. Theo đó, ngành Thuế nghiên cứu bổ sung thêm một số chức năng kiểm soát, đưa ra danh sách NNT có dấu hiệu rủi ro gian lận hoặc NNT có liên quan đến các trường hợp nghi ngờ giúp quản lý NNT hoặc cảnh báo tới NNT; tăng cường kiểm soát hàng ngày để kịp thời phát hiện nhanh các nghi vấn liên quan tình hình sử dụng hóa đơn, kịp thời ngăn chặn các trường hợp nghi ngờ xuất hóa đơn khống... Đồng thời, áp dụng quản lý rủi ro trong quản lý và sử dụng hóa đơn theo Bộ chỉ số tiêu chí và quy trình ban hành theo Quyết định số 78/QĐ-TCT và Quyết định số 575/QĐ-TCT;

Liên quan đến giải pháp ngăn chặn mua bán HĐĐT, mới đây, phát biểu tại Hội nghị Sơ kết công tác Thuế 6 tháng đầu năm, triển khai giải pháp 6 tháng cuối năm của Tổng cục Thuế, ông Nguyễn Đình Đức, Cục trưởng Cục Thuế Nghệ An cho biết chế tài xử phạt mua bán HĐĐT còn nhẹ, chưa đủ sức răn đe; quy trình tiếp nhận, xử lý HĐĐT của DN mới thành lập còn nhiều rủi ro; cách thức xử lý đối với DN có rủi ro cao về hóa đơn còn bất cập dẫn đến xử lý NNT sử dụng hóa đơn của DN này còn chưa thống nhất. Phương thức quản lý rủi ro hóa đơn hiện nay theo phương thức hậu kiểm, nghĩa là khi có việc mua bán hóa đơn xảy ra thì chúng ta mới rà soát, xác định và xử lý, như vậy là đang ở thế bị động, đi sau các đối tượng mua bán.

Từ thực trạng trên, lãnh đạo Cục Thuế Nghệ An đề xuất một số kiến nghị như: cần có chế tài đủ sưc răn đe đối với tội danh mua bán hóa đơn, cần có sự thống nhất chung đối với các cơ quan thuế địa phương về những việc cần làm đối với các DN có rủi ro trước khi chuyển thông tin cảnh báo tới các cơ quan liên quan. Ông Nguyễn Đình Đức cũng kiến nghị thay đổi phương thức quản lý rủi ro từ hậu kiểm sang tiền kiểm để có sự kiểm soát NNT ngay từ ban đầu, ngay từ khi NNT bắt đầu sử dụng HĐĐT.

Cục Thuế TPHCM nơi có tới 491 DN/524 DN bán hóa đơn không hợp pháp, hóa đơn khống đang tiến hành rà soát, truy tìm dấu vết liên quan đến 524 DN này. Thông tin từ Chi cục Thuế TP. Thủ Đức (Cục Thuế TPHCM) cho biết, qua rà soát, đến nay đã có 2.997 DN phát sinh việc mua hóa đơn của 103 DN nằm trong danh sách 524 DN bán hóa đơn không hợp pháp, hóa đơn khống theo thống kê của Tổng cục Thuế với tổng số 27.548 hóa đơn, tổng giá trị chưa tính thuế trên 2.901 tỷ đồng.