Chống buôn lậu trong thời kì mới

Một vụ vận chuyển ma túy tổng hợp bị Đội Kiểm soát phòng, chống ma túy- Cục Hải quan Hà Tĩnh phát hiện năm 2008

Nhiều thủ đoạn gian lận

Tại Hội nghị tổng kết công tác KSHQ giai đoạn 2006-2010, Phó Cục trưởng Cục Điều tra chống buôn lậu - TCHQ Nguyễn Phi Hùng cho biết, hiện nay các cơ quan chức năng đang gặp khó khăn trong việc ngăn chặn các phương thức, thủ đoạn như: Lợi dụng chính sách miễn thuế đối với hàng hóa trao đổi cư dân biên giới và chính sách ưu đãi tại các khu kinh tế cửa khẩu; khai sai tên hàng, số lượng, chất lượng, nhãn hiệu, mục đích sử dụng của hàng hóa, làm giả C/O; khai báo giá thấp hơn giá thanh toán thực tế, nhập hàng không đủ điều kiện tiêu chuẩn, kĩ thuật theo quy định của pháp luật… Đặc biệt những thủ đoạn tinh vi như làm giả hồ sơ, chứng từ, móc nối với đối tác ở nước ngoài hạ giá hàng hóa để gian lận thuế.

Hiện tượng lợi dụng loại hình tạm nhập - tái xuất, chuyển cửa khẩu để NK, vận chuyển hàng cấm, hàng bị quản lý, điều chỉnh bởi các công ước quốc tế vẫn diễn biến phức tạp. Thông qua loại hình này, các đối tượng buôn lậu đã đưa nhiều mặt hàng cấm, hàng gây ô nhiễm môi trường, độc hại cho sức khỏe con người thẩm lậu vào nội địa như: Thuốc lá, rượu, đồ điện tử đã qua sử dụng, ắc quy chì, phế liệu điện tử, nhựa phế liệu, kim loại... Nhiều vụ buôn lậu, vận chuyển trái phép động vật hoang dã với số lượng lớn đã bị lực lượng chức năng phát hiện, bắt giữ trong những năm gần đây đều lợi dụng loại hình này.
Ngoài ra, tại các khu công nghiệp, khu chế xuất, hiện tượng gian lận định mức tiêu hao nguyên phụ liệu trong thanh khoản để bán vào thị trường nội địa trốn thuế; nhập hàng hóa thành phẩm hoặc bán thành phẩm gian lận xuất xứ Việt Nam (C/O) để hưởng thuế suất ưu đãi... vẫn tiếp diễn. Địa bàn trọng điểm là TP.HCM, Hà Nội, Hải Phòng và các tỉnh: Đồng Nai, Bình Dương, Hải Dương, Vĩnh Phúc… với các mặt hàng vi phạm chủ yếu là nguyên phụ liệu may mặc, vải, quần áo, giày dép, vật liệu xây dựng, điện tử, điện lạnh…

Hoạt động buôn bán, vận chuyển trái phép các chất ma túy, tiền chất qua biên giới 5 năm qua vẫn diễn biến hết sức phức tạp. Điển hình là trên tuyến biên giới Việt-Lào. Do việc kiểm soát chặt chẽ của các lực lượng chức năng nên phương thức và tuyến vận chuyển của các đối tượng ngày càng đa dạng, luôn thay đổi với những thủ đoạn tinh vi, nhiều đối tượng tham gia hình thành đường dây, ổ nhóm. Heroin, ma túy tổng hợp và các loại tân dược, cần sa được nhập qua đường bưu điện. Nguy hiểm hơn cả, tội phạm buôn bán ma túy rất manh động, liều lĩnh, chúng sẵn sàng dùng vũ khí “nóng” chống đối người thi hành công vụ.

Đấu tranh có hiệu quả

Xác định rõ công tác chống buôn lậu là nhiệm vụ chính trị quan trọng đầy khó khăn, thử thách, 5 năm qua, TCHQ đã triển khai đầy đủ, kịp thời tới tất cả các đơn vị Hải quan các cấp chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Tài chính, Ban 127 T.Ư về tăng cường công tác chống buôn lậu trong các dịp tết Nguyên đán, chống xuất lậu xăng dầu, than, khoáng sản…; xây dựng kế hoạch, phương án đấu tranh với các hiện tượng nổi cộm, các đợt tăng cường kiểm tra, kiểm soát trong từng giai đoạn và đối với từng địa bàn cụ thể; phối hợp với các lực lượng chức năng trong việc tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương, vận động quần chúng, trao đổi thông tin, tổ chức đấu tranh ngăn chặn hoạt động buôn lậu, vận chuyển hàng hóa trái phép trên các tuyến biên giới. Sau 5 năm vừa nghiên cứu, vừa thực hiện, hệ thống các kĩ thuật QLRR, cơ sở dữ liệu, chương trình phần mềm, hạ tầng công nghệ, tổ chức bộ máy… đã từng bước được xây dựng, ứng dụng trong qui trình thủ tục hải quan. Rút ngắn thời gian thông quan nhờ hệ thống tự động xử lí thông tin khai báo, phân luồng hàng hóa. Phần lớn các lô hàng XNK được thông quan ngay, tỉ lệ các lô hàng phải kiểm tra thực tế hàng hóa giảm dần qua từng năm.

Công tác tổ chức bộ máy của các đơn vị chuyên trách KSHQ cũng từng bước được củng cố. Các đơn vị chuyên trách về thu thập, xử lí thông tin nghiệp vụ hải quan, QLRR, phòng, chống ma túy, SHTT cũng đã được kiện toàn ở cả 3 cấp. Hệ thống các đơn vị chuyên trách thu thập, xử lí thông tin và QLRR cũng được hình thành từ cấp Tổng cục đến Cục Hải quan các tỉnh, thành phố. Tại các chi cục hải quan cửa khẩu đã thường xuyên thu thập thông tin về hoạt động của DN trên địa bàn quản lí, tổng hợp, đánh giá thông tin, kịp thời phát hiện, cảnh báo, chuyển giao các thông tin về hoạt động buôn lậu để chủ động đấu tranh, ngăn chặn có hiệu quả.

Trong công tác phòng, chống ma túy, 5 năm qua, TCHQ đã chỉ đạo các đơn vị trực thuộc triển khai thực hiện Kế hoạch tổng thể phòng, chống ma túy giai đoạn 2006-2010 và Chương trình mục tiêu quốc gia phòng, chống ma túy đến năm 2020 của Thủ tướng Chính phủ. Tại cơ quan TCHQ đã thành lập 3 đơn vị: Phòng Kiểm soát ma túy, Đội Kiểm soát chống buôn lậu ma túy và Trung tâm huấn luyện chó nghiệp vụ thuộc Cục Điều tra chống buôn lậu. Ngoài ra, Tổng cục cũng đã thành lập 12 Đội Kiểm soát phòng, chống ma túy trực thuộc cục hải quan các tỉnh, thành phố là “điểm nóng” về ma túy và 22 Tổ Kiểm soát ma túy tại các chi cục hải quan cửa khẩu trọng điểm.

Huệ Minh
(Bài đăng trên Báo Hải quan số 83 ngày 14-7-2011)