Chính sách tiền tệ phải ưu tiên mục tiêu kiểm soát lạm phát
![]() | Thống đốc NHNN: Thị trường tiền tệ biến động mạnh chủ yếu do tâm lý kỳ vọng |
![]() | Cần tiếp tục các chính sách tài khóa chủ động hỗ trợ nền kinh tế |
![]() |
PGS.TS Phạm Thế Anh. |
Ông đánh giá như thế nào về tăng trưởng của kinh tế Việt Nam trong thời gian qua?
Trong giai đoạn 1991-2021, kinh tế Việt Nam đã có bước phát triển ấn tượng, với GDP tăng bình quân 6,57%/năm. Tốc độ tăng GDP thuộc loại cao và ổn định so với thế giới. Quy mô kinh tế năm 2021 đạt khoảng 363 tỷ USD, lọt vào top 40 nền kinh tế lớn nhất thế giới. Trong những năm qua, tỷ lệ lạm phát được kiềm chế ở mức một con số; cán cân thương mại liên tục thặng dư từ năm 2016; đầu tư nước ngoài ổn định; dự trữ ngoại tệ tăng 10 lần trong giai đoạn 2010-2021.
Tuy nhiên, kinh tế Việt Nam cũng đối mặt với nhiều thách thức. Tăng trưởng GDP đang có xu hướng giảm dần trong những năm gần đây. Cụ thể, 10 năm sau đổi mới (1991-2000), GDP Việt Nam tăng trưởng 7,6%/năm, sang 10 năm tiếp theo (2001-2010), tăng trưởng GDP giảm còn 6,6%/năm và 10 năm gần đây (2011-2021), GDP đã giảm còn 5,6%/năm. Nguyên nhân của tăng trưởng chậm lại là do hậu quả của các chính sách vĩ mô yếu kém thời kỳ trước đó, ảnh hưởng của môi trường kinh tế quốc tế bất lợi, tăng trưởng kinh tế theo chiều rộng đang đạt đến giới hạn và tác động của dịch Covid-19.
Bên cạnh đó, kinh tế Việt Nam cũng phải đối mặt với gánh nặng nợ công có thể gây bất ổn cho nền kinh tế trong thập niên tới. Theo đó, giai đoạn 2010-2021, nợ công của Việt Nam đã tăng 3,2 lần (từ 1,144 lên 3,655 triệu tỷ đồng), tốc độ tăng 11,3%/năm, cao hơn nhiều so với tốc độ tăng trưởng kinh tế. Mặt khác, chính sách tiền tệ còn nặng về can thiệp hành chính; thiếu hụt lao động có chất lượng có thể cản trở sự bứt phá tăng trưởng.
Một thách thức khác là hiện tăng trưởng của Việt Nam đang dựa vào xuất khẩu và đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Theo đó, tốc độ tăng trưởng xuất khẩu đạt 18,4%/năm trong giai đoạn 2001-2021. Tỷ trọng xuất khẩu/GDP vượt 100%. Việt Nam tham gia kí kết nhiều FTA. Vốn FDI giải ngân những năm gần đây đạt xấp xỉ 20 tỷ USD/năm, gấp đôi so với 10 năm trước.
Về thu NSNN của Việt Nam, tốc độ tăng thu có chậm lại nhưng vẫn ở mức cao, từ 11,5%/năm trong giai đoạn 2011-2015 xuống còn 8,8%/năm trong giai đoạn 2016-2020. Tỷ lệ thu ngân sách/GDP tăng từ 23,6% lên 25,2% trong cùng giai đoạn, cao nhất trong ASEAN-5. Tỷ lệ thu từ thuế và phí giảm nhanh, từ 88% trong năm 2011 xuống còn 72% trong năm 2020. Tỷ trọng thuế thu nhập doanh nghiệp giảm nhanh chỉ còn khoảng 17% gần đây. Thuế GTGT chiếm tỷ trọng lớn nhất và có xu hướng giảm nhẹ. Tỷ trọng thuế xuất nhập khẩu giảm chỉ còn một nửa trong giai đoạn 2016-2020 so với 2011- 2015.
Theo ông, để thúc đẩy kinh tế phục hồi và tiếp tục tăng trưởng trong giai đoạn tới, các chính sách tài khóa của Việt Nam cần tập trung vào những điểm nào?
Chính sách tiền tệ phải ưu tiên mục tiêu kiểm soát lạm phát. Để đạt được mục tiêu này, phải thông qua kiểm soát được tốc độ tăng trưởng cung tiền phù hợp đối với tăng trưởng kinh tế, không để vọt lên cao quá như những thời kỳ trước đây.
Mặt khác, chính sách tiền tệ phải đặc biệt tuân thủ theo quy tắc, phải minh bạch và có giải trình rõ ràng. Đây là nhược điểm rất lớn của chính sách tiền tệ của Việt Nam. Một chính sách khó dự đoán, không minh bạch thường gây bất ngờ cho nền kinh tế. Từ đó, tạo ra cú sốc rất tiêu cực. Ngược lại, những chính sách tiền tệ được thực hiện theo quy tắc nhất định, chẳng hạn như việc tăng hay giảm lãi suất phải có lý do.
Nhìn sang kinh tế Mỹ, ngay khi chưa điều chỉnh chính sách thị trường hay các doanh nghiệp đã dự đoán được. Tức là, họ biết xu hướng lãi suất tăng và tăng bao nhiêu căn cứ vào những thông tin về nền kinh tế, về lạm phát, về diễn biến của thị trường tài chính, tỷ giá, tỷ lệ thất nghiệp. Do đó, các điều chỉnh của quốc gia này không gây bất ngờ, không có cú sốc tiêu cực.
Tuy nhiên, chính sách tiền tệ của Việt Nam gần như không giải trình. Chúng ta có thể thấy, cả thời gian dài không tăng lãi suất nhưng “đùng một cái” tăng 1%, vài tuần sau lại tăng 1%, gây cú sốc bất ngờ cho thị trường. Những chính sách bất ngờ như vậy khiến cho môi trường kinh tế rất rủi ro và người dân, doanh nghiệp không thể lập được kế hoạch kinh doanh dài hạn một cách ổn định.
Bên cạnh những khuyến nghị trên, để đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô, theo ông chúng ta cần làm gì?
Theo tôi, chính sách tiền tệ cần tập trung ổn định kinh tế vĩ mô, tức là những chính sách giám sát sự an toàn của hệ thống. Đó có thể là giám sát tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu, huy động/cho vay trung dài hạn, nợ xấu,…
Chính sách tiền tệ của Việt Nam trong một thập kỷ qua theo đuổi nhiều mục tiêu, ngoài kiểm soát lạm phát, ổn định tỷ giá còn phải góp phần hỗ trợ tăng trưởng. Các chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã có sự tín nhiệm cao hơn, trong đó có vấn đề tỷ giá. Trong thập kỷ trước, tỷ giá hối đoái liên tục bất ổn với những đợt phá giá mạnh nhưng hiện tượng này đã không còn trong 10 năm trở lại đây. Chính sách tiền tệ nên theo đuổi chế độ tỷ giá thả nổi có quản lý, thay vì chính sách neo tỷ giá cứng nhắc như hiện nay.
Các quốc gia ASEAN-5 theo đuổi chính sách tỷ giá thả nổi có quản lý, từ đầu năm đến nay, đồng tiền của các quốc gia này mất giá 9-10%, tương đương Việt Nam, song họ không vướng vào vấn đề lãi suất. Trong khi đó, dù chúng ta cố tăng lãi suất để giữ kiểm soát tỷ giá nhưng hiện nay môi trường lãi suất của Việt Nam đã khá cao so với các nước ASEAN-5 (hiện đã lên tới 2 con số), trong khi lãi suất các nước khác trong khu vực vẫn duy trì ở mức 4-5%/năm.
Bên cạnh đó, chính sách tiền tệ của Việt Nam phải loại bỏ các can thiệp hành chính. Mục tiêu cao nhất của kiểm soát lạm phát là kiểm soát được cung tiền, đặc biệt là tiền cơ sở (tiền in ấn mới phát hành bởi NSNN), không phải kiểm soát tín dụng. Bởi tín dụng là hoạt động phải tuân theo quy tắc thị trường. Miễn là các ngân hàng tuân thủ các chỉ tiêu an toàn hệ thống, ngân hàng sẽ được phép tự do kinh doanh nguồn vốn họ huy động được.
Việc áp dụng trần tín dụng sẽ khiến cho ngành ngân hàng trở nên kém cạnh tranh. Các ngân hàng tốt hay xấu đều được chia hạn mức, không ngân hàng nào thị phần giảm sút, hay nói cách khác thị phần của ngân hàng không gắn với khả năng cạnh tranh khi vướng trần cho vay. Ngoài ra, việc áp dụng trần tín dụng còn gây hậu quả là dòng vốn có thể "trá hình" sang các dạng khác. Từ đó, kéo theo các can thiệp hành chính khác, hạn chế sự phát triển hệ thống tài chính. Đồng thời, đối diện với nguy cơ chuyển dịch tiết kiệm/tài sản trong nước ra nước ngoài.
Do đó, Việt Nam nên sớm chấm dứt việc sử dụng trần tín dụng cũng như các can thiệp hành chính trực tiếp khác trên thị trường vốn/tiền tệ. Thay vào đó, kiểm soát tiền cơ sở và cung tiền và điều tiết gián tiếp qua lãi suất mục tiêu. Đồng thời, giám sát chặt chẽ các ngân hàng thương mại gồm: tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu (CAR); tỷ lệ cho vay trên huy động (LTD); tỷ lệ nợ xấu; tỷ lệ huy động ngắn hạn cho vay trung và dài hạn.
Xin cảm ơn ông!
Tin liên quan

Chính sách tiền tệ là yếu tố then chốt để ổn định và tăng trưởng kinh tế
12:26 | 10/02/2025 Kinh tế

Mục tiêu tuyên truyền sâu rộng chính sách pháp luật trong lĩnh vực hải quan
13:51 | 07/02/2025 Hải quan

Linh hoạt để sẵn sàng ứng phó với những tác động lên lạm phát năm 2025
20:38 | 06/02/2025 Sự kiện - Vấn đề

Nhận diện cơ hội, thách thức của thị trường bất động sản năm 2025
14:57 | 19/02/2025 Kinh tế

Hà Nội: Nguồn cung được cải thiện nhưng giá bán vẫn ở mức cao
16:34 | 18/02/2025 Kinh tế

Trung Quốc vượt Mỹ trở thành thị trường nhập khẩu tôm lớn nhất của Việt Nam
16:16 | 17/02/2025 Kinh tế

Tháo gỡ rào cản thể chế, dồn sức vượt khó khăn cho tăng trưởng GDP đạt trên 8%
20:27 | 15/02/2025 Kinh tế

Nắm bắt cơ hội từ những thay đổi, rủi ro và lợi ích từ thương chiến Mỹ - Trung
21:02 | 14/02/2025 Kinh tế

Hạ tầng phát triển thúc đẩy thu hút đầu tư vào bất động sản
16:26 | 14/02/2025 Kinh tế

7 thị trường nhập khẩu tỷ đô của Việt Nam trong tháng đầu năm
11:46 | 14/02/2025 Xuất nhập khẩu

Rủi ro tỷ giá cần được chú ý trong thời gian tới
20:30 | 13/02/2025 Kinh tế

Nắm bắt cơ hội vàng hội nhập từ các trung tâm tài chính
20:25 | 13/02/2025 Kinh tế

Chênh lệch giữa giá nhà và thu nhập ngày càng cao, người dân khó mua nhà tại Hà Nội
20:07 | 13/02/2025 Kinh tế

Rà soát doanh nghiệp cung cấp dịch vụ thương mại điện tử ngừng hoạt động
14:46 | 13/02/2025 Kinh tế

Malaysia khởi xướng điều tra chống bán phá giá tôn kẽm từ Trung Quốc, Hàn Quốc và Việt Nam
14:21 | 13/02/2025 Kinh tế

Tháng đầu năm có 7 nhóm hàng xuất khẩu đạt kim ngạch tỷ đô
14:11 | 13/02/2025 Xuất nhập khẩu
Vấn đề Bạn quan tâm
Tin mới

Nhận diện cơ hội, thách thức của thị trường bất động sản năm 2025

Bế mạc Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội "chốt" năm 2025 tăng trưởng trên 8%

Quốc hội thông qua một số cơ chế đặc thù đầu tư xây dựng dự án điện hạt nhân Ninh Thuận

Cảng Quốc tế Tân cảng Cái Mép: Điểm đến tin cậy của Liên minh Premier tại khu vực Cái Mép – Thị Vải

Đôn đốc thực hiện tổng kiểm kê đúng tiến độ

(Infographics) Tổng thu từ xuất nhập khẩu các tỉnh, thành vùng Tây Nguyên
10:50 | 15/12/2024 Hải quan

(INFOGRAPHICS) Kim ngạch hơn 67 tỷ USD, Hàn Quốc là đối tác thương mại lớn thứ 3 của Việt Nam
11:29 | 04/12/2024 Infographics

(INFOGRAPHICS): Tiêu chí lựa chọn doanh nghiệp tham gia chương trình tự nguyện tuân thủ
16:30 | 06/12/2024 Infographics

(INFOGRAPHICS) Tổng thu từ XNK các tỉnh vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải Trung Bộ
16:33 | 06/12/2024 Xuất nhập khẩu

(INFOGRAPHICS) 66 tỷ USD kim ngạch xuất nhập khẩu tháng 11
14:29 | 12/12/2024 Infographics

Bế mạc Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội "chốt" năm 2025 tăng trưởng trên 8%

Quốc hội thông qua một số cơ chế đặc thù đầu tư xây dựng dự án điện hạt nhân Ninh Thuận

Quốc hội phê chuẩn bổ nhiệm thêm 2 Phó Chủ tịch Quốc hội, 2 Phó Thủ tướng, 4 Bộ trưởng

Trình Quốc hội phương án đầu tư bổ sung vốn điều lệ giai đoạn 2024-2026 của VEC

Cuộc gặp Tổng thống Nga-Mỹ: "Chưa ấn định thời gian, nhưng có thể rất sớm"

Đề xuất áp dụng “chìa khóa trao tay” một số gói thầu Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận

Hải quan Bắc Ninh lắng nghe, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp

Hải quan chủ động các nhiệm vụ trọng tâm sau Tết Nguyên đán

Hải quan Quảng Trị triển khai nhiều hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp

Tháng đầu năm, Hải quan Hải Phòng thu ngân sách tăng gần 1.000 tỷ đồng

Hải quan Hải Phòng đề ra 15 nhiệm vụ để hoàn thành tốt nhiệm vụ thu 72.000 tỷ đồng

Hải quan Hải Phòng làm thủ tục cho hơn 210 nghìn tờ khai trong tháng đầu năm

Hải quan Nghệ An phối hợp triệt phá đường dây xuyên quốc gia, thu giữ 30 kg ma túy đá

Bị phạt 90 triệu đồng vì kinh doanh gạch men nhập lậu

Hải quan các nước hợp lực thu giữ 20.000 động vật hoang dã có nguy cơ tuyệt chủng

Lạng Sơn: Ngăn chặn gần 2,7 tấn xúc xích không rõ nguồn gốc

Cao Bằng: Phát hiện gần 3 tấn lá thuốc lá không rõ nguồn gốc

Hải quan An Giang chuyển cơ quan Công an điều tra nhiều vụ gian lận thuế

Cảng Quốc tế Tân cảng Cái Mép: Điểm đến tin cậy của Liên minh Premier tại khu vực Cái Mép – Thị Vải

Generali Việt Nam và PVcomBank ký kết hợp tác độc quyền phân phối bảo hiểm

Chương trình "Mùa xuân tại TP Hồ Chí Minh" được báo quốc tế khen ngợi

BAC A BANK tung combo ưu đãi giảm phí và lãi vay cho doanh nghiệp vừa và nhỏ

Fiata World Congress 2025: Cơ hội lớn cho doanh nghiệp logistics Việt Nam

Triển khai thanh toán thẻ NAPAS trên tuyến đường sắt đô thị số 1 tại TPHCM

Đề xuất tiếp tục mức thu lệ phí trước bạ 0% đối với ô tô điện chạy pin

Quản lý thị trường trước áp lực lớn với thuốc lá lậu khi tăng thuế thuốc lá

Triển khai thu thuế đối với hàng nhập khẩu trị giá thấp gửi qua dịch vụ chuyển phát nhanh

Những điểm mới trong quản lý thuế đối với doanh nghiệp có giao dịch liên kết

Phân loại mặt hàng nhãn nhựa tự dính đã in thông tin

Lấy ý kiến về quản lý hải quan đối với hàng hóa XNK giao dịch qua thương mại điện tử

New Peugeot 2008: Thêm lựa chọn cho phân khúc SUV đô thị

Đón "bão" thuế quan, xe ôtô Hàn, Nhật còn "làm mưa làm gió" tại Mỹ?

Tháng 1, doanh số của Hyundai đạt 3.074 xe

Audi A6 phiên bản mới đã có mặt tại Việt Nam

Tháng 1, ô tô Trung Quốc ào ào đổ về Việt Nam

Toyota Việt Nam đạt cột mốc 20 triệu lượt xe sử dụng dịch vụ sau bán hàng

Ukraine không chấp nhận đứng ngoài đàm phán song phương Nga-Mỹ

Ông Trump đề nghị áp dụng thuế quan "có đi có lại" với các đối tác thương mại

Thị trường xe điện, xe hybrid tại Việt Nam dự kiến tăng 25-30%

Các cường quốc châu Âu khẳng định phải tham gia đàm phán về Ukraine

Canada tìm cách thương lượng với Mỹ về thuế quan
