Chậm giải ngân đầu tư công vốn vay nước ngoài

Loạt vướng mắc về giải phóng mặt bằng, chậm tiến hành công tác nghiệm thu, thanh toán... là nguyên nhân dẫn đến chậm giải ngân. Ảnh: ST

Tỷ lệ giải ngân vẫn đạt thấp

Năm 2024, để thúc đẩy giải ngân nguồn vốn đầu tư, trong đó có nguồn vốn đầu tư từ vốn vay nước ngoài, Bộ Tài chính đã chỉ đạo toàn ngành Tài chính đôn đốc các bộ, cơ quan trung ương và địa phương bằng văn bản, đề nghị khẩn trương phân bổ chi tiết kế hoạch vốn đầu tư công vốn ngân sách nhà nước, kế hoạch vốn nước ngoài năm 2024, nhập dự toán trên hệ thống TABMIS.

Cùng với đó, Bộ cũng tổ chức các đoàn công tác đôn đốc giải ngân đối với 2 Bộ (Bộ GTVT, Bộ NN&PTNT) và 8 địa phương (Thanh Hóa, Huế, Đắk Lắk, Bình Định, Quảng Nam, Hà Tĩnh, Ninh Thuận và Điện Biên) để hỗ trợ xử lý các vướng mắc về thủ tục giải ngân, thanh toán, các vấn đề ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện các dự án; rà soát quy trình tiếp nhận hồ sơ và xử lý đơn rút vốn đảm bảo thời hạn ngắn nhất (tối đa 1 ngày làm việc đối với đơn thanh toán trực tiếp).

Đồng thời, trao đổi, làm việc với các nhà tài trợ (WB, ADB, JICA, AFD, KfW, Kexim) để đẩy nhanh tiến độ đàm phán, ký kết, hiệu lực các hiệp định vay cho các dự án đã hoàn thành thủ tục đầu tư và đã được giao kế hoạch vốn năm 2024; thông báo cho các cơ quan liên quan của phía Việt Nam các vấn đề vướng trong giải ngân.

Mặc dù vậy, tính đến cuối tháng 11/2024, tỷ lệ giải ngân nguồn vốn nước ngoài vẫn đạt thấp. Đối với các bộ, ngành, tính đến hết tháng 11/2024, tỷ lệ giải ngân mới đạt 39,06% kế hoạch vốn điều chỉnh.

Đáng chú ý, có 4/10 bộ, ngành đến nay vẫn chưa giải ngân kế hoạch đầu tư công vốn nước ngoài năm 2024 (Bộ GD&ĐT, Bộ Xây dựng, Bộ LĐ-TB&XH, Bộ Y tế). Theo bà Phạm Thị Hồng Vân, Trưởng phòng Quản lý dự án trung ương (Cục Quản lý nợ và tài chính đối ngoại, Bộ Tài chính), từ đầu năm đến nay có 6 bộ đề nghị trả lại kế hoạch vốn năm 2024 với tổng số đề nghị trả lại là hơn 2.092,4 tỷ đồng (bao gồm cả số đã phân bổ chi tiết và số chưa phân bổ).

Đến nay, Thủ tướng Chính phủ mới chỉ phê duyệt giảm 1.129,11 tỷ đồng kế hoạch vốn nước ngoài.

Trong khi đó, kế hoạch vốn được giao của các địa phương năm 2024 thấp hơn năm 2023 nhưng các địa phương cũng không phân bổ hết kế hoạch vốn cho các dự án, chủ yếu do một số địa phương không phân bổ chi tiết được kế hoạch vốn cho các dự án.

Khẩn trương, phấn đấu giải ngân đạt kết quả cao nhất

Theo đại diện UBND TP Hà Nội, năm 2024, 6 dự án ODA của Thành phố được giao kế hoạch vốn là 3.895.590 triệu đồng. Tính đến ngày 30/11/2024, giá trị giải ngân vốn ODA của kế hoạch năm 2024 của TP Hà Nội là 1.834.346 triệu đồng, đạt 47,09% kế hoạch.

Theo ước thực hiện của TP Hà Nội, đến 31/1/2025, Thành phố sẽ giải ngân vốn ODA kế hoạch năm 2024 khoảng 2.944.864 triệu đồng, đạt 75,59% kế hoạch, bao gồm: vốn ODA cấp phát là 1.471.045 triệu đồng, đạt 62,73% kế hoạch; vốn ODA vay lại là 1.473.819 triệu đồng, đạt 95,04% kế hoạch.

Lí giải cho kết quả uớc thực hiện giải ngân kế hoạch năm 2024 nguồn vốn ODA cấp phát thấp (62,73%), đại diện TP Hà Nội cho biết, do các vướng mắc của Dự án Tuyến đường sắt đô thị số 3 đoạn Nhổn - Ga Hà Nội đã cơ bản được giải quyết, tuy nhiên việc điều chỉnh chủ trương đầu tư, dự án và gia hạn các Hiệp định vay chậm (Hiệp định vay ADB đến tháng 6/2024 mới hoàn thành) so với kế hoạch đặt ra.

Bên cạnh đó, thủ tục điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án Tuyến đường sắt đô thị thành phố Hà Nội đoạn Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo bị kéo dài dẫn tới Dự án đến nay vẫn chưa triển khai.

Đối với TPHCM, Thành phố đang triển khai 5 dự án sử dụng vốn ODA với tổng giá trị trên 4.749 tỷ đồng. Theo đại diện TPHCM, tính đến ngày 30/11/2024, giải ngân vốn ODA đạt 23,44% kế hoạch, trong đó, vốn ODA cấp từ ngân sách trung ương đạt 41% và vốn vay lại của Chính phủ đạt 8,47%.

Ước tính đến 31/12/2024, giải ngân vốn ODA sẽ đạt 71,14% kế hoạch. Một số khó khăn, vướng mắc trong giải ngân được đại diện TPHCM cho biết gồm: thủ tục phức tạp, sự khác biệt giữa quy định của Việt Nam và nhà tài trợ và một số nguyên nhân chủ quan của các đơn vị.

Bên cạnh đó, theo chia sẻ của nhiều bộ, ngành, địa phương, loạt vướng mắc về giải phóng mặt bằng; vướng mắc trong khâu đấu thầu hoặc hợp đồng thương mại; chậm tiến hành công tác nghiệm thu, thanh toán... là những nguyên nhân dẫn đến chậm giải ngân.

Nếu so với mục tiêu đề ra là giải ngân 95% vốn đầu tư công nguồn vốn vay nước ngoài thì khoảng cách giữa kết quả đạt được và mục tiêu đề ra đang khá xa.

Ông Hoàng Hải, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nợ và tài chính đối ngoại đề nghị, cần đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, đặc biệt là vốn ODA và vay ưu đãi của địa phương trong thời gian còn lại của năm 2024 và sang năm 2025. “Chúng ta cần khẩn trương hơn nữa để phấn đấu giải ngân đạt kết quả cao nhất”, ông Hoàng Hải nhấn mạnh.

Để phấn đấu đạt tỷ lệ giải ngân cao đối với nguồn vốn vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài được Thủ tướng Chính phủ giao năm 2024, Bộ Tài chính sẽ triển khai các biện pháp cải cách hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc giải ngân vốn.

Các địa phương cần phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư để thực hiện giải ngân cho các dự án một cách hiệu quả.