Cải tiến biểu giá bán lẻ điện: Ai lợi, ai thiệt?

	Cải tiến biểu giá bán lẻ điện là xem xét các bậc cho hợp với thực tế
	Bộ Công Thương đề xuất tính giá bán lẻ điện theo 5 bậc thang
	Đề xuất điều chỉnh giá điện 2 lần/năm
	Giá bán lẻ điện bình quân cần sự minh bạch

Cải tiến biểu giá điện sinh hoạt bậc thang không phải là điều chỉnh giá điện mà chỉ xem xét lại các bậc thang giá điện sinh hoạt cho phù hợp với thực tế sử dụng điện. Ảnh: Nguyễn Thanh.

0,46 triệu khách hàng bị thiệt

Ông Nguyễn Anh Tuấn, Cục trưởng Cục Điều tiết điện lực (Bộ Công Thương) cho hay, để xem xét các phương án cải tiến cơ cấu biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt, Bộ Công Thương đã cho thống kê thực tế sản lượng điện của các khách hàng trong thời gian vừa qua. Theo đó, khoảng hơn 1,2 triệu khách hàng dùng dưới 50 kWh/tháng; khoảng trên 18 triệu khách hàng, chiếm 72% tỷ lệ khách hàng dùng từ 50-300 kWh/tháng, tương ứng khoảng 60% tổng sản lượng. Số khách hàng trên 700 kWh/tháng so với lần khảo sát năm 2015 đã tăng lên đáng kể, chiếm khoảng 1,7%, với sản lượng tiêu thụ khoảng 13%.

Trên cơ sở báo cáo của EVN, ý kiến của các chuyên gia, hiệp hội, Bộ Công Thương đã nghiên cứu, kiểm tra và đề ra 5 phương án cải tiến cơ cấu biểu giá bán lẻ điện; trong đó, có phương án 1 bậc (tất cả các khách hàng sinh hoạt áp dụng chung 1 mức giá), 3 bậc, 4 bậc và 5 bậc. Riêng phương án 5 bậc có 2 phương án khác nhau. Việc thay đổi các bậc thang này phải bám sát với mức giá điện sinh hoạt bình quân đã được phê duyệt. Như vậy, việc cải tiến biểu giá điện sinh hoạt bậc thang thực chất không phải là điều chỉnh giá điện mà chỉ xem xét lại các bậc thang giá điện sinh hoạt cho phù hợp với thực tế sử dụng điện hiện nay của các khách hàng.

"Với mỗi phương án đưa ra, Bộ Công Thương đều có tính toán, so sánh về số tiền khách hàng ở mỗi bậc thang phải chi trả so với phương án 6 bậc đang được áp dụng. Tất cả các phương án được đưa ra đều có ưu điểm là giảm số bậc thang so với quy định hiện hành. Tuy nhiên, các phương án 1 bậc, 3 bậc, 4 bậc đều có nhược điểm chung là các khách hàng ở mức thấp đều phải trả nhiều tiền hơn, còn khách hàng sử dụng nhiều điện lại phải trả ít đi", ông Tuấn nói.

Cụ thể, với phương án 1 bậc, 2 bậc và 3 bậc, các khách hàng sử dụng dưới 300 kWh/tháng, chiếm tỷ lệ 87% khách hàng lại bị thiệt. Điều này không thực hiện được mục tiêu là khuyến khích người dân sử dụng điện tiết kiệm hiệu quả; đồng thời ngân sách nhà nước cũng phải hỗ trợ cho các hộ nghèo, hộ chính sách bị tăng lên. Trong khi đó, phương án được Bộ Công Thương đề xuất lựa chọn là 5 bậc lại khắc phục được các nhược điểm nêu trên. Hàng chục triệu khách hàng sử dụng dưới 300 kWh/tháng được hưởng lợi và trả tiền điện thấp hơn, đặc biệt là các hộ nghèo, chính sách tiếp tục được nhà nước hỗ trợ, khoảng 1,8 triệu hộ với tổng số tiền hỗ trợ khoảng trên 1.000 tỷ đồng/năm như hiện nay. Ở chiều ngược lại, với phương án này, các hộ khách hàng sử dụng điện nhiều trên 700 kWh/tháng sẽ bị thiệt. Tổng số có 0,46 triệu khách hàng, chiếm 1,8% tổng số khách hàng phải trả cao hơn.

Vì sao dùng càng nhiều giá càng cao?

Trên thực tế, khi biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt cải tiến được đưa ra lấy ý kiến, không ít quan điểm bày tỏ sự quan tâm ở góc độ tại sao điện lại trái ngược với các mặt hàng khác, dùng càng nhiều phải trả mức giá càng cao?

Về điều này ngay từ khi tham gia góp ý cho "Đề án Cải tiến cơ cấu biểu giá bán lẻ điện Việt Nam" tại hội thảo do EVN tổ chức giữa tháng 5/2019, ông Nguyễn Tiến Thỏa, Chủ tịch Hội thẩm định giá đã phân tích: Dùng càng nhiều càng phải trả giá cao hơn thực chất là logic kinh tế đi từ đặc trưng của hệ thống điện. Phương thức đó là để giải bài toán về chi phí sản xuất điện, kể cả ở thời điểm bình thường và cả thời kỳ gia tăng phụ tải cao điểm; phải huy động các nguồn điện có giá thành khác nhau đáp ứng nhu cầu tiêu dùng.

"Dùng càng nhiều điện trả tiền càng nhiều với giá càng cao chính là cách ứng xử về giá đáp ứng với yêu cầu khách quan của quy luật khan hiếm tài nguyên, mà quy luật này lại hoạt động trong một thị trường độc quyền có kiểm soát, chứ không phải ở hình thái thị trường cạnh tranh”, ông Thỏa nói. Vị Chủ tịch Hội thẩm định giá nhấn mạnh: Điện là loại tài nguyên được chuyển hóa từ nhiều loại tài nguyên không tái tạo sang. Các loại tài nguyên này không phải là vô tận, thậm chí có loại đang cạn kiệt dần (dầu, than, khí đốt tự nhiên,... ) dẫn đến điện không phải là nguồn tài nguyên vô tận mà sử dụng lãng phí.

Xung quanh câu chuyện cải tiến biểu giá bán lẻ điện, ông Nguyễn Anh Tuấn cho biết thêm: Việc cải tiến cơ cấu biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt lần này giữ nguyên mức giá bán lẻ điện sinh hoạt bình quân đã được ban hành theo Quyết định 648/QĐ-BCT ngày 20/3/2019 về điều chỉnh mức giá bán lẻ điện. Vì vậy, việc điều chỉnh cơ cấu biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt lần này chỉ với mục đích là điều chỉnh lại cơ cấu cho phù hợp nhất với thực tế sử dụng điện sinh hoạt của các khách hàng, không làm thay đổi mức giá bán lẻ điện bình quân sinh hoạt.

"Hiện Bộ Công Thương đã có văn bản gửi xin ý kiến rộng rãi tới 155 đơn vị bao gồm các UBND tỉnh, các bộ, ngành, hiệp hội ngành hàng... Trên cơ sở các ý kiến đóng góp từ các đơn vị, Bộ Công Thương sẽ tổng hợp và hoàn chỉnh phương án, báo cáo và trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, chỉ đạo. Sau khi Thủ tướng Chính phủ quyết định, Bộ Công Thương sẽ ban hành biểu giá mới", lãnh đạo Cục Điều tiết điện lực nói.