Bộ NN&PTNT mua lại quyền sở hữu giống lúa ST24, ST25: "chưa có tiền lệ"

	Sau Mỹ, gạo ST25 lại bị doanh nghiệp Australia đăng ký nhãn hiệu
	Gạo ST25 bị doanh nghiệp Mỹ đăng ký bảo hộ thương hiệu: Gióng lên hồi chuông cảnh báo

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến trả lời báo chí về vấn đề mua lại quyền sở hữu giống lúa ST24, ST25

Mới đây có thông tin ông Hồ Quang Cua mong muốn nhượng lại quyền sở hữu giống lúa ST24, ST25 cho Bộ NN&PTNT. Thứ trưởng có thể chia sẻ rõ hơn về nội dung này?

Với ST24, ST25 về mặt bảo hộ quyền sở hữu giống Bộ NNPT&NT đã có quyết định năm 2018 – 2020, giá trị bảo hộ 20 năm. Nguyện vọng của ông Cua và nhóm tác giả là muốn bán quyền đó cho Bộ NN&PTNT nhưng từ xưa đến nay đây là điều chưa có tiền lệ.

Mong muốn của ông Cua là Bộ NN&PTNT sử dụng, nghĩa là Nhà nước sử dụng để nhiều doanh nghiệp và tổ chức, cá nhân có thể sử dụng được giống này, từ đó giúp giống ST24, ST25 có diện tích và sản lượng lớn hơn phục vụ cho xuất khẩu.

Lãnh đạo Bộ NN&PTNT có bàn sử dụng kinh phí trong chương trình phát triển giống để mua lại quyền sở hữu giống. Cụ thể, nguồn tiền là trong chương trình phát triển giống 2021 – 2025. Nếu Bộ NN&PTNT đứng ra mua thì giao Cục Trồng trọt (Bộ NN&PTNT) sở hữu các giống này, quản lý để đảm bảo năng suất, chất lượng của ST24, ST25. Từ nguồn giống tốt đó, các đơn vị sở hữu sẽ đảm bảo được chất lượng giống của các vùng sản xuất phục vụ cho nội tiêu và xuất khẩu đi các thị trường lớn, trong đó có Mỹ.

Hiện, Bộ NN&PTNT chưa nhận được văn bản chính thức của ông Cua về nguyện vọng này đến Bộ. Nếu nhận được đề xuất chính thức của ông Cua bằng văn bản, Bộ NN&PTNT sẽ có tờ trình với Chính phủ về vấn đề này.

Xin Thứ trưởng chia sẻ rõ hơn nếu chuyển nhượng thuận lợi, việc bảo hộ các giống lúa này có được thực hiện tốt hơn trên thị trường quốc tế không và giá trị thương mại đem lại cho tác giả các giống lúa ST24, ST25 như thế nào?

Tuy chưa có tiền lệ về chuyển nhượng quyền sở hữu trí tuệ từ cá nhân cho cơ quan quản lý nhưng trong Luật Khoa học công nghệ 2013 và các văn bản liên quan cũng như Luật Chuyển giao Khoa học công nghệ và các văn bản liên quan đã khẳng định rõ trách nhiệm và quyền lợi tác giả. Cụ thể, tối thiểu tác giả sẽ nhận không dưới 30% giá trị làm lợi của công trình và dựa trên căn cứ kinh phí triển khai đề tài…

Nếu cơ quan quản lý nhà nước quản lý giống thì nhiều cơ quan, tổ chức sẽ được khai thác sử dụng hơn và ổn định về chất lượng, diện tích hơn.

Về việc bảo hộ trên thị trường, phải nói rõ là hiện giờ Việt Nam mới bảo hộ về giống lúa, còn sản phẩm gạo ST24, ST25 thì phải tuân thủ luật pháp trong nước và quốc tế.

Ngay vụ việc gạo ST24, ST25 có dấu hiệu bị doanh nghiệp nước ngoài đăng ký bảo hộ tại Mỹ, Bộ NN&PTNT đã phối hợp với Bộ Công Thương và Bộ Khoa học và Công nghệ cùng nhau bàn bảo hộ thương hiệu gạo ở Mỹ. Chúng tôi cũng đã cùng với tập thể tác giả và doanh nghiệp Hồ Quang Trí (con trai ông Hồ Quang Cua-PV) và Tập đoàn Pan đã gửi hồ sơ sang Mỹ để bảo hộ.

Một số ý kiến cho rằng, thời gian qua một trong những nguyên nhân dẫn tới việc không ít nông sản Việt đánh mất thương hiệu trên thị trường quốc tế là do doanh nghiệp còn có phần thờ ơ với bảo hộ thương hiệu của mình. Quan điểm của Thứ trưởng như thế nào?

Nông sản xuất khẩu của Việt Nam có đặc điểm giá trị lớn nhưng nhiều chủng loại và xuất đi nhiều thị trường khác nhau (196 quốc gia và vùng lãnh thổ). Doanh nghiệp khi hội nhập còn chưa được hiểu rõ về luật pháp quốc tế.

Tôi nghĩ không doanh nghiệp nào lơ là việc này nhưng vấn đề là họ thiếu thông tin về luật pháp quốc tế và những điều kiện để bảo hộ sản phẩm. Nếu doanh nghiệp biết được sản phẩm của mình sẽ có đường đi như thế nào ở các thị trường của từng nước và được bảo hộ ra sao, chắc chắn ý thức và sức lực của doanh nghiệp dồn cho từ sản xuất, chế biến, thương mại và bảo hộ sản phẩm sẽ như nhau.

Trước gạo ST24, ST25 không ít nông sản Việt cũng từng rơi vào hoàn cảnh mất đi thương hiệu và phải khá chật vật trong quá trình “tìm lại tên mình” trên thị trường quốc tế. Theo Thứ trưởng, thời gian tới nên có sự phối hợp giữa các bộ, ngành quản lý như thế nào để tránh lặp lại “vết xe đổ” này?

Việt Nam đã hội nhập sâu rộng vào thị trường thế giới, tuy nhiên hiểu biết và vận dụng luật quốc tế đặc biệt nông sản vẫn hạn chế nhất định. Tới đây quyền bảo hộ và sở hữu bảo hộ của lúa, gạo ST24, ST25 phải có sự bảo trợ của nhà nước, trong đó có Bộ NN&PTNT, Bộ Công Thương và Bộ Khoa học và Công nghệ.

Chúng tôi cũng sẽ bàn để giải quyết vấn đề bảo hộ thương hiệu nông sản trên thế giới như thế nào cho hiệu quả. Năm 2020, trị giá xuất khẩu nông sản đã là 41,5 tỷ USD, năm nay dự kiến trên 42 tỷ USD, nếu không có hướng dẫn thì bản quyền sẽ mất đi.

Trên thực tế, Việt Nam đã có những bài học kinh nghiệm. Nhiều doanh nghiệp đã có kinh nghiệm về các vụ kiện quốc tế như doanh nghiệp Tô Minh Vũ, doanh nghiệp Minh Phú… Họ có thể thuê công ty luật để kiện hoặc đi vào các kênh phân phối lớn như Amazon và có chỉ dẫn địa lý cụ thể về sản phẩm thì việc kiện đòi quyền sở hữu trí tuệ các sản phẩm sẽ dễ dàng hơn.

Xin cảm ơn Thứ trưởng!