Bộ Công Thương sẽ sàng lọc nhà đầu tư nước ngoài bán hàng đa cấp?

	Doanh nghiệp giảm nhưng doanh thu bán hàng đa cấp vùn vụt tăng
	Doanh nghiệp bán hàng đa cấp hợp pháp giảm 30%
	Loạt dự án có dấu hiệu kinh doanh đa cấp trái phép: Người dân không nên tham gia

Ảnh minh họa. Nguồn: Internet

Có kinh nghiệm 3 năm

Theo báo cáo của Chính phủ về thực hiện các nghị quyết của Chính phủ trong lĩnh vực Công Thương, so với con số 67 doanh nghiệp năm 2016 thì đến tháng 9/2020 chỉ còn 21 doanh nghiệp có giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp đang hoạt động hợp pháp; 46 doanh nghiệp đã bị thu hồi giấy chứng nhận hoặc tự chấm dứt hoạt động vì kém hiệu quả, giảm 68%.

Tuy nhiên, trên thực tế vẫn có nhiều doanh nghiệp đang có nhu cầu đăng ký mới. Từ năm 2018 đến nay, có gần 20 doanh nghiệp nộp hồ sơ đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp đến Bộ Công Thương. Trong đó đáng chú ý, hơn 2/3 là các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.

Bộ Công Thương đánh giá, việc các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài muốn tham gia vào thị trường Việt Nam là tín hiệu tốt về mặt thu hút đầu tư. Tuy nhiên, đối với lĩnh vực kinh doanh theo phương thức đa cấp cần có những đánh giá nhất định.

Một số quốc gia có cơ chế chọn lọc doanh nghiệp đầu tư nước ngoài với các điều kiện nhằm đảm bảo mức độ tín nhiệm nhất định. Ví dụ, Trung Quốc yêu cầu doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đăng ký bán hàng đa cấp ở nước này phải có ít nhất 3 năm hoạt động bán hàng đa cấp ở một quốc gia khác.

Pháp luật Việt Nam hiện nay đã quy định một số điều kiện đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp nhưng chưa có quy định có tính chất sàng lọc tín nhiệm như trên. Do đó, cần xem xét bổ sung để đảm bảo hạn chế tối đa nguy cơ các doanh nghiệp bất chính, tín nhiệm kém tham gia vào thị trường, gây tổn hại về vật chất và tinh thần cho người dân.

Mới đây, Bộ Công Thương đã gửi văn bản lấy ý kiến hàng loạt đơn vị về dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 40/2018/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp.

Theo đó, Bộ Công Thương đang muốn bổ sung quy định nhà đầu tư nước ngoài đăng ký bán hàng đa cấp phải có ít nhất 3 năm hoạt động bán hàng đa cấp ở một quốc gia khác, giống như Trung Quốc đang làm.

Phương thức này giúp cơ quan quản lý nhà nước có cơ sở đánh giá mức độ tín nhiệm của doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài muốn gia nhập thị trường Việt Nam.

Song, phương án này cũng có mặt tiêu cực. Đó là khiến doanh nghiệp mới thành lập hoặc còn ít kinh nghiệm hoạt động bán hàng đa cấp khó khăn trong việc gia nhập thị trường Việt Nam. Cùng với đó, Bộ Công Thương cũng đưa ra phương án giữ nguyên như hiện nay.

Sau cùng, Bộ Công Thương vẫn muốn lựa chọn thêm quy định cho nhà đầu tư nước ngoài như nêu trên nhằm “sàng lọc tốt hơn doanh nghiệp gia nhập vào ngành bán hàng đa cấp ở Việt Nam, giảm nguy cơ gây thiệt hại về kinh tế đối với người dân Việt Nam”.

Không cần có chi nhánh tại địa phương

Báo cáo của Chính phủ về thực hiện Nghị quyết chất vấn của Quốc hội trong lĩnh vực Công Thương cho thấy, gần đây, hoạt động kinh doanh đa cấp không phép, biến tướng, lợi dụng mô hình kinh doanh đa cấp để lừa đảo, trục lợi thông qua các hình thức đầu tư như hoạt động đầu tư tiền vào các dự án tài chính, tiền ảo, ví điện tử… đã xuất hiện và có xu hướng gia tăng.

Bộ Công Thương nhận thấy việc quản lý các hoạt động này là rất khó khăn vì các đối tượng hoạt động truyền miệng hoặc thông qua các hội nhóm kín qua mạng xã hội nên việc tiếp cận để thu thập thông tin, chứng cứ để xử lý rất hạn chế.

Theo Bộ này, để làm tốt công tác quản lý cần sự vào cuộc của không chỉ Bộ Công Thương mà còn cần có sự vào cuộc của các bộ, ngành liên quan như: Bộ Công an, Bộ Thông tin và Truyền Thông, Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam…

Ngoài ra, một số địa phương phản ánh quy định hiện hành không yêu cầu doanh nghiệp bán hàng đa cấp phải có trụ sở, chi nhánh, văn phòng đại diện hoặc cơ sở kinh doanh tại địa phương nên công tác giám sát ở địa phương chưa thực sự hiệu quả. Vấn đề này xuất phát từ bản chất truyền miệng, không có địa điểm kinh doanh cố định của hoạt động bán hàng đa cấp.

Tuy vậy, tại dự thảo Nghị định sửa đổi, Bộ Công Thương vẫn giữ nguyên quy định như hiện nay là doanh nghiệp đa cấp chỉ phải cử người đại diện tại địa phương có hoạt động bán hàng, nhưng đưa ra các yêu cầu, điều kiện cụ thể đối với người đại diện nhằm đảm bảo hiệu quả của vai trò đại diện.

Lý giải được Bộ này đưa ra là, việc không yêu cầu doanh nghiệp đa cấp phải có chi nhánh tại địa phương đó là lo ngại “tạo gánh nặng chi phí tài chính rất lớn và bất hợp lý cho doanh nghiệp đa cấp”.

Các doanh nghiệp cho rằng để duy trì người đại diện tại các địa phương, mỗi năm doanh nghiệp tiêu tốn 2 tỷ đồng. Khi thành lập chi nhánh, số lượng nhân sự tăng nhiều lần, doanh nghiệp phải mất thêm chi phí thuê địa điểm, vận hành bộ máy.