Báo cáo tài chính nhà nước: Cung cấp bức tranh tổng thể nền tài chính quốc gia

Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: Thuỳ Linh.

Đó là nhận định của Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn tại Hội thảo Tổng kết công tác lập báo cáo tài chính nhà nước năm đầu tiên 2018 do Bộ Tài chính tổ chức sáng ngày 4/12.

Bức tranh tổng thể về tài chính nhà nước

Theo Thứ trưởng, Luật Kế toán đã giao Chính phủ xây dựng Nghị định và các cơ sở pháp lý để xây dựng BCTCNN bắt đầu từ năm 2018, từ đó Bộ Tài chính trình cùng với Báo cáo quyết toán ngân sách nhà nước.

Lãnh đạo Bộ Tài chính đánh giá BCTNNN năm 2018 đã đạt được kết quả quan trọng. Theo đó nó đã giúp cho Chính phủ, công chúng nhìn nhận bức tranh tài chính nhà nước một cách tổng thể do báo cáo này có phạm vi rộng hơn bao gồm tổng thể thu – chi ngân sách, công nợ, tài sản… Ngoài ra, còn thấy hoạt động của các đơn vị ngoài ngân sách, các quỹ tài chính ngoài ngân sách, thu- chi của các đơn vị tài chính đặc thù ngoài ngân sách, công nợ của quốc gia, công nợ của các chủ thể liên quan đến tài chính…

Bên cạnh đó, các cơ quan của Chính phủ đã khai thác BCTCNN năm 2018 để phục vụ quản lý nhà nước, trước hết là phục vụ xây dựng kế hoạch tài chính trung hạn 5 năm 2021-2025 để báo cáo Quốc hội; phục vụ xây dựng chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, chiến lược tài chính 10 năm 2021-2030. Đồng thời trực tiếp phục vụ xây dựng báo cáo dự toán ngân sách 2021.

Thứ trưởng Đỗ Hoàng Anh Tuấn cũng nhận định, BCTCNN 2018 cũng là tư liệu quan trọng để sơ kết, tổng kết việc thực hiện xã hội hoá dịch vụ công để xây dựng thể chế chính sách thay cho Nghị định 16/2015/NĐ-CP quy định cơ chế tự chủ của đơn vị sự nghiệp công lập.

“Đơn vị sự nghiệp công ngoài tài chính nhà nước, ngân sách nhà nước còn có nguồn thu sự nghiệp. Qua BCTCNN năm 2018, lần đầu tiên mới đánh giá được ở tầm quốc gia nguồn thu này, từ đó giúp đánh giá được thách thức, cơ hội của các địa phương, khu vực trong các lĩnh vực thuộc tài chính thay vì chỉ ở góc độ ngân ngân sách nhà nước từ năm 2018 trở về trước. Do vậy, những phát hiện của BCTCNN giúp trực tiếp Chính phủ cũng như Bộ Tài chính có thể xây dựng lại thể chế chính sách với tài chính sự nghiệp công”, lãnh đạo Bộ Tài chính nhận định.

Một đóng góp nữa của BCTCNN được Thứ trưởng Đỗ Hoàng Anh Tuấn chỉ ra là với công tác đều hành nền tài chính quốc gia. Thực tế cho thấy, dịch Covid-19 có tác động cực kì lớn với nền kinh tế thế giới và với nước ta. Nếu như năm 2018-2019, nước ta tăng trưởng kinh tế 7,8% thì năm nay con số này chỉ dừng lại ở 2,5-3,5%. Hầu hết các quốc gia đều bị suy giảm thu ngân sách. Tuy nhiên, nhìn về tổng thể, mặc dù thu sụt giảm nhưng nước ta vẫn đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô cơ bản.

“Tại Hội nghị Chính phủ tháng 11 mới được tổ chức gần đây, Chính phủ đánh giá công tác tài chính vẫn đảm bảo cân đối được những nhiệm vụ quan trọng và những mục tiêu kinh tế lớn”, Thứ trưởng thông tin.

Trong bối cảnh Nhà nước phải thực hiện cân đối thu – chi ngân sách, dành các nguồn lực cho công tác phòng chống dịch bệnh Covid-19, thiên tai, bão lũ… thì BCTCNN có ý nghĩa to lớn giúp chỉ ra những thách thức và cơ hội lớn của nền kinh tế vĩ mô cũng như của nền tài chính. Hơn nữa, nó cũng giúp hoàn thiện thể chế chính sách về quản lý tài chính, quản lý ngân sách, từ đó giúp cho quản lý ngân sách hiệu quả, tích cực hơn.

Nhiều đơn vị còn làm với thái độ đối phó

Bên cạnh những vai trò, ý nghĩa của BCTCNN năm 2018, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn cũng chỉ ra một số hạn chế, bất cập của báo cáo này.

Qua thực tế có thể thấy, phải đến 50-60% những người có trách nhiệm báo cáo tài chính chưa hiểu hết ý nghĩa của BCTCNN ở cấp quốc gia cũng như cấp bộ, cấp tỉnh, tức là chỉ làm theo nghĩa vụ và chưa ý thức được ý nghĩa, tác dụng của báo cáo này.

Một tồn tại khác cũng được Thứ trưởng Đỗ Hoàng Anh Tuấn chỉ ra đó là ở nội dung tài sản trong lĩnh vực giao thông, nông nghiệp…

Theo lãnh đạo Bộ Tài chính, thời gian tới, cần tiếp tục hoàn thiện pháp lý sao cho tăng giá trị sử dụng của BCTCNN không chỉ ở tầm quốc gia mà ở tầm cấp Bộ và các địa phương trên cơ sở tăng các biểu chi tiết theo ngành, theo lĩnh lực và theo địa bàn.

Cùng với đó, những nội dung về thuyết minh, giải trình cũng cần rõ ràng, chi tiết và cụ thể hơn nữa giúp cho các chi tiết tại BCTCNN và báo cáo quyết toán ngân sách được thống nhất hơn.

“Thách thức của chúng ta là phải tiếp tục xây dựng, hoàn thiện chính sách để từ đó có thể đưa ra các giải pháp, khuyến nghị. Mong rằng các địa phương, bộ, ngành thực hiện lập báo cáo có thể chỉ ra những điểm được và chưa được ở đơn vị mình, trên cơ sở đó đề nghị những giải pháp làm sao BCTCNN năm sau tốt lên, giành được sự quan tâm của lãnh đạo các cấp”, Thứ trưởng Đỗ Hoàng Anh Tuấn nhấn mạnh.