Hải quan Nghệ An: Vướng mắc trong xử lý tang vật bị tịch thu
(HQ Online) - Thời gian qua, Cục Hải quan Nghệ An luôn chú trọng nâng cao kỹ năng về xác định hành vi, lập biên bản, ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính (XPVPHC)… cho công chức thực thi. Từ đó, tăng hiệu quả của công tác XPVPHC và hạn chế thấp nhất việc tổ chức, cá nhân khiếu nại hoặc khởi kiện cơ quan Hải quan. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện và qua xử lý một số vụ việc cụ thể, đơn vị nhận thấy công tác này còn nhiều vướng mắc cần có hướng dẫn cụ thể.
 |
| Hải quan - Biên phòng Nậm Cắn phát hiện, bắt giữ 78 thanh gỗ đinh hương có khối lượng 0,979 m3 NK không có giấy tờ hợp pháp ngày 8/12/2022. |
Thực tiễn còn khó
| Mới đây nhất, Tổng cục Hải quan đã có văn bản phúc đáp Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Nghệ An đối với vụ việc xảy ra trên địa bàn liên quan đến 289 thanh/lóng gỗ trắc của Công ty TNHH MTV Anh Pháp Việt. Theo đó, ngày 12/8/2022, Cục Điều tra chống buôn lậu (Tổng cục Hải quan) đã ban hành Quyết định số 15/QĐ-ĐTCBL khởi tố vụ án về tội buôn lậu xảy ra trên địa bàn tỉnh Nghệ An liên quan đến Công ty TNHH MTV Anh Pháp Việt và đã bàn giao toàn bộ hồ sơ, vật chứng của vụ án đến Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Nghệ An để điều tra theo thẩm quyền. Được biết, trong quá trình điều tra, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Nghệ An xác định Công ty TNHH MTV Anh Pháp Việt kê khai hải quan theo tờ khai XK ngày 10/10/2021 để XK lô hàng gỗ trắc gồm 1.160 thanh/lóng (đã được cấp phép CITES XK) có nguồn gốc từ các tờ khai hải quan NK ngày 21/3/2014, ngày 2/5/2014 và ngày 1/7/2024 nhưng thực tế có 289 thanh/lóng gỗ trắc (chưa được cấp phép CITES XK) không có trong tờ khai XK ngày 10/10/2021. Như vậy, Công ty TNHH MTV Anh Pháp Việt thực hiện XK 289 thanh/lóng gỗ trắc được xếp trong phụ lục II Danh mục các loài động vật, thực vật hoang dã quy định trong các phụ lục của Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp (CITES) ban hành kèm theo Thông báo số 296/TB-CTVN-HTQT ngày 27/11/2019 của cơ quan Quản lý CITES Việt Nam - Bộ NN&PTNT thuộc trường hợp phải có giấy phép XK mà không có giấy phép là vi phạm quy định của pháp luật. Nhằm phối hợp xử lý, Tổng cục Hải quan cũng đã cử giám định viên tư pháp tham gia giám định trong vụ án liên quan đến Công ty TNHH MTV Anh Pháp Việt theo theo đề nghị của Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Nghệ An. |
Đến thời điểm hiện tại, hệ thống các văn bản quy định XPVPHC nói chung và trong lĩnh vực hải quan nói riêng đã tương đối đầy đủ, toàn diện; các văn bản hướng dẫn đã được thể chế hoá, cơ bản đồng bộ, đầy đủ.
Mặc dù vậy, khi thực hiện triển khai áp dụng các quy định, hướng dẫn vào xử lý các vụ việc cụ thể, Hải quan Nghệ An đã gặp rất nhiều khó khăn, bất cập.
Điển hình, đối với vụ việc xử lý tang vật bị tịch thu là xe bị tẩy xóa, đục sửa, đóng lại số khung, số động cơ, Hải quan Nghệ An gặp vướng mắc liên quan đến phương án xử lý.
Cụ thể, ngày 19/8/2022, Cục Hải quan Nghệ An có báo cáo về việc tịch thu 1 xe mô tô Honda có số khung của xe bị tẩy xóa, đục lỗ. Báo cáo nêu rõ vướng mắc: xe bị tẩy xóa, đục sửa, đóng lại số khung, số động cơ, không thể xác định được số khung nguyên bản nên không có cơ sở để xác định năm sản xuất, nước sản xuất, do đó, xe không thể đăng ký lưu hành, dẫn đến bán đấu giá không thành công.
Hay đối với vụ việc xử lý tang vật bị tịch thu là gỗ, năm 2022, Cục Hải quan Nghệ An đã bắt giữ được 2 vụ vi phạm là 0,979 m3 gỗ đinh hương và 640 kg gỗ trắc. Ngay sau đó, đơn vị đã ra quyết định XPVPHC và tịch thu tang vật.
Trên cơ sở quy định tại Nghị định 29/2018/NĐ-CP quy định về trình tự, thủ tục xác lập quyền sở hữu toàn dân về tài sản và xử lý tài sản được xác lập quyền sở hữu toàn dân; Nghị định 06/2019/NĐ-CP về quản lý thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm và thực thi Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp và công văn số 1680/KHTC-QLTS ngày 28/11/2022 của Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan đã phê duyệt phương án xử lý “chuyển giao cho cơ quan quản lý chuyên ngành tại địa phương (Sở NN&PTNT)”. Cục Hải quan Nghệ An đã làm việc với Chi cục Kiểm lâm Nghệ An để chuyển giao tang vật nhưng Chi cục Kiểm lâm Nghệ An từ chối với lý do: Tang vật gỗ bị tịch thu trong 2 vụ trên không phải là “hàng lâm sản quý hiếm không được sử dụng vào mục đích thương mại”.
Theo Cục Hải quan Nghệ An, Nghị định 06/2019/NĐ-CP quy định thì gỗ trắc và gỗ đinh hương không phải là “hàng lâm sản quý hiếm không được sử dụng vào mục đích thương mại”. Mặt khác, ngày 1/10/2021 Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Chính phủ Hợp chúng quốc Hoa Kỳ đã ký Thỏa thuận thống nhất quy định về khai thác và thương mại gỗ bất hợp pháp. Theo đó, khoản 1 Điều 3 Thỏa thuận quy định, Việt Nam phải đảm bảo rằng gỗ tịch thu (không phân biệt mức độ quý hiếm) không được đưa vào chuỗi cung ứng để XK hoặc tiêu thụ với mục đích thương mại trong nước.
Cục Hải quan Nghệ An cho rằng, hiện nay quy định giữa Nghị định 29/2018/NĐ-CP, Nghị định 06/2019/NĐ-CP và Thỏa thuận giữa Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Chính phủ Hợp chúng quốc Hoa Kỳ đang có sự mâu thuẫn.
Cần bổ sung, chỉnh sửa các quy định không còn phù hợp
Do Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý VPHC được Quốc hội thông qua ngày 13/11/2020 và Nghị định 118/2021/NĐ-CP ngày 23/12/2021 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Xử lý VPHC có hiệu lực từ ngày 1/1/2022 (sau thời điểm Tổng cục Hải quan ban hành Quyết định số 166/QĐ-TCHQ ngày 18/1/2021 hướng dẫn trình tự, thủ tục XPVPHC, giải quyết khiếu nại về XPVPHC trong ngành Hải quan) và Thông tư 77/2022/TT-BTC bãi bỏ Thông tư 90/2020/TT-BTC quy định các biểu mẫu sử dụng để XPVPHC trong lĩnh vực hải quan, theo Cục Hải quan Nghệ An, một số căn cứ pháp lý và biểu mẫu để áp dụng quy định tại Quyết định số 166/QĐ-TCHQ không còn phù hợp.
Do đó, Cục Hải quan Nghệ An đề nghị sửa đổi, bổ sung Quyết định số 166/QĐ-TCHQ hướng dẫn trình tự, thủ tục, giải quyết khiếu nại căn cứ trên các văn bản quy phạm pháp luật đã hết hiệu lực để phù hợp với thực tế, đảm bảo tính thông suốt trong quá trình xử lý VPHC.
Đặc biệt, theo Cục Hải quan Nghệ An, việc cập nhật thông tin VPHC vào Hệ thống quản lý vi phạm 14 theo quy định tại Quyết định số 150/QĐ-TCHQ ngày 28/1/2022 của Tổng cục Hải quan là khâu quan trọng trong quá trình xử lý VPHC. Nếu công chức không thực hiện cập nhật đầy đủ, kịp thời và đúng thông tin vụ việc sẽ bị xử lý, kỷ luật theo quy định của Nghị định 19/2020/NĐ-CP về kiểm tra, xử lý kỷ luật trong thi hành pháp luật về xử lý VPHC.
Cục Hải quan Nghệ An cho rằng, cần bổ sung nội dung cập nhật thông tin VPHC vào Hệ thống quản lý vi phạm 14 và Sổ tay nghiệp vụ XPVPHC.