Xuất khẩu gạo khởi sắc

XK gạo đang “thiên thời, địa lợi”. Ảnh: S.T

Kì vọng thị trường mới

Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), lũy kế từ đầu năm đến ngày 26-6-2014, các DN đã XK được 2,848 triệu tấn gạo với trị giá FOB là 1,23 tỷ USD. Hiện giá lúa khô tại kho khu vực Đồng bằng sông Cửu Long đã tăng nhẹ từ 50-100 đồng/kg so với thời điểm giữa tháng 6 với mức giá lúa khô loại thường dao động từ 5.200-5.300 đ/kg. Còn theo Bộ Công Thương, đến hết tháng 6-2014, các DN trong nước đã ký hợp đồng XK được 4,7 triệu tấn gạo và giao hàng được khoảng 3,3 triệu tấn, giá gạo XK cũng đã tăng nhẹ từ 10-15 USD/tấn.

Ông Huỳnh Thế Năng, Tổng giám đốc Tổng công ty Lương thực miền Nam (Vinafood 2) xác nhận phía Malaysia đã chính thức quyết định mua của Việt Nam 200.000 tấn gạo 5% tấm thông qua Vinafood 2 với giá FOB giao tại cảng Sài Gòn là 410 USD/tấn. Mới đây nhất, một số báo trong nước cho biết ngoài hợp đồng mua 800.000 tấn đã kí vào tháng 4-2014 thì Philippines vừa quyết định mua thêm 200.000 tấn gạo nữa.

Theo nhận định của một số DN gạo, XK gạo quí III-2014 của Việt Nam sẽ thuận lợi hơn nhờ XK tiểu ngạch sang Trung Quốc vẫn ổn định và sự gia tăng khối lượng ở các hợp đồng tập trung. Cụ thể, theo ông Lâm Anh Tuấn - Giám đốc Công ty TNHH Thịnh Phát (Bến Tre), một DN hội viên VFA thì nếu năm 2013 hợp đồng tập trung đạt chỉ khoảng 700.000 tấn, thì tới thời điểm này Việt Nam đã có trong tay hợp đồng tập trung khoảng 1,2 triệu tấn. Đó là chưa tính đến dự kiến Philippines mua thêm 200.000 tấn và Indonesia, Sri Lanca, Bangladesh cũng đang có ý định mua. Như vậy, chắc chắn một điều là hợp đồng tập trung năm nay sẽ không dưới 1,5 triệu tấn.

Cơ hội cho xuất khẩu

Trong bài phân tích về tình hình XK gạo trong các tháng cuối năm 2014, ông Nguyễn Đình Bích- chuyên gia lúa gạo nhận định hiện tại không chỉ riêng Việt Nam mà nhiều quốc gia XK gạo khác cũng đang tiếp tục đối mặt với khó khăn do lượng cung vượt cầu khiến giá gạo XK có chiều hướng giảm. Để tránh bị ép giá, cả hai cường quốc XK gạo số 1 và số 2 thế giới là Ấn Độ và Thái Lan trong tuần qua đều đã “phát tín hiệu” giãn tiến độ XK.

Cụ thể, trong “rổ gạo XK” được Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ dự báo là 40,7 triệu tấn của thế giới năm 2014, Ấn Độ được dự báo sẽ vẫn giữ vững vị trí cường quốc số 1 với 10 triệu tấn, thậm chí Hiệp hội XK gạo nước này còn đưa ra con số kỷ lục 11 triệu tấn. Tuy nhiên trong tuần qua, Chính phủ Ấn Độ đã quyết định phát hành khẩn cấp 5 triệu tấn gạo dự trữ ra thị trường mở, một quyết định chưa từng có từ năm 2008 trở lại đây. Nguyên nhân được cho là giá lúa gạo của Ấn độ đã tăng mạnh từ tháng 5-2014 đến nay, khiến lạm phát trở nên gay gắt.

Ngoài ra, hiện tượng biến đổi khí hậu toàn cầu El’ Nino đã được cơ quan thời tiết của Ấn Độ xác nhận và El’ Nino cũng đã bắt đầu xuất hiện tại Ấn Độ. Sức ép của El’ Nino đang nhanh chóng bao trùm đất nước có diện tích lúa lớn nhất thế giới, nhưng hệ thống thuỷ lợi lại rất bất cập ở đất nước này. Các thông tin từ Ấn Độ cho biết, lượng mưa đầu mùa ở nước này đã bắt đầu thiếu hụt và diện tích gieo trồng lúa đã giảm sút mạnh. Lịch sử cho thấy, El’ Nino chính là “khắc tinh” của nền nông nghiệp lúa nước Ấn độ. Tất cả những điều nói trên có nghĩa là El’ Nino sẽ đẩy giá lúa gạo trong nước của Ấn Độ tăng mạnh, nên cũng sẽ đẩy giá gạo XK vốn đã cao của nước này tăng thêm,

Những diễn biến gần đây tại Thái Lan cũng cộng hưởng với xu thế đó. Sở dĩ như vậy là sau khi nắm quyền, giới quân sự Thái Lan đã hoàn tất việc trả khoản nợ khổng lồ gần 3 tỷ USD mà 800.000 hộ nông dân nước này đã chờ đợi kể từ tháng 10-2013. Điều này đồng nghĩa với việc chính quyền hiện nay đã có thể chấm dứt việc bán gạo dự trữ với bất cứ giá nào của Chính phủ tạm quyền như đã tuyên bố.

Tiếp theo, trước cáo buộc về việc có tới gần 3 triệu tấn gạo dự trữ của Chính phủ Thái Lan “mất tích”, hầu như ngay lập tức lệnh ngừng XK đã được ban bố và hơn 100 đội liên ngành được thành lập để kiểm tra tình hình dự trữ gạo thực tế tại hơn 1.800 kho rải khắp đất nước. Theo đánh giá của Hiệp hội các nhà XK gạo Thái Lan, các yếu tố nói trên sẽ đẩy giá gạo XK của nước này tăng 20 USD/tấn trong vòng hai tháng.

“Sự cộng hưởng của những diễn biến cùng chiều nói trên ở Ấn Độ và Thái Lan chắc chắn sẽ là nguồn động lực thúc đẩy các quốc gia có nhu cầu nhanh chóng tăng NK trước khi giá gạo tăng thêm và đây chính là cơ hội để XK gạo Việt Nam gặp thuận lợi trong ngắn hạn ”, ông Nguyễn Đình Bích nhận định.