Vì sao sách giáo khoa giả có đất sống?

	Giá sách giáo khoa đã giảm sau nhiều lần kê khai
	Nhiều địa phương chưa công bố kết quả lựa chọn sách giáo khoa lớp 2, lớp 6
	Hà Nội ban hành 2 tiêu chí lựa chọn sách giáo khoa

Sách giáo khoa biên soạn theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đã trở thành miếng mồi béo bở cho các đối tượng sản xuất và kinh doanh sách giả.

Lợi nhuận lớn

Ngày 25/6, Cơ quan Cảnh sát điều tra (Bộ Công an) đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can về tội “Sản xuất, buôn bán hàng giả” xảy ra tại Công ty Cổ phần In và Văn hóa truyền thông Hà Nội và Công ty TNHH Thương mại và Sản xuất Phú Hưng Phát (Hà Nội). Trước đó, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (Bộ Công an) phối hợp với Bộ Tư lệnh Cảnh sát cơ động, Công an Hà Nội và Nhà Xuất bản Giáo dục Việt Nam (NXBGDVN) phát hiện một đường dây in, gia công, tiêu thụ gần 3 triệu cuốn sách giả, trong đó đa số là sách giả sản phẩm của NXBGDVN tại Công ty Cổ phần In và Văn hóa truyền thông Hà Nội và Công ty TNHH sản xuất và thương mại Phú Hưng Phát để tiêu thụ tại các tỉnh, TP.

Theo tìm hiểu của phóng viên Tạp chí Hải quan, những năm trước chủ yếu sách tiếng Anh, sách bài tập, sách tham khảo bị in lậu, làm giả. Nhưng từ năm học 2020-2021 trở đi, khi các bộ sách giáo khoa biên soạn theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 dần được đưa vào giảng dạy trong nhà trường và có giá cao hơn giá sách giáo khoa hiện hành, nên đã trở thành miếng mồi béo bở cho các đối tượng in lậu.

Theo ông Nguyễn Chí Bính, Phó Tổng giám đốc NXBGDVN, sách giả vẫn sống được trên thị trường do lợi ích kinh tế từ việc in và tiêu thụ xuất bản phẩm lậu, giả mang lại là quá lớn. Do không phải đầu tư xây dựng đề tài, bản thảo; không phải chi tiền bản quyền, không phải nộp thuế; chất lượng mực, giấy in, chất lượng hoàn thiện xuất bản phẩm thấp... nên xuất bản phẩm lậu, giả có giá thành rất thấp, các đối tượng in, phát hành xuất bản phẩm lậu, giả có thể bán với chiết khấu cao so với giá bìa để thu hút người mua.

Luật sư Lê Ngọc Khánh, Hãng Luật TGS, (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) cho rằng, thị trường sách giả hiện nay vẫn tồn tại và phát triển là do người tiêu dùng vẫn đang vô tư “tiếp tay” cho các sản phẩm này do giá thành rẻ, chiết khấu cao. Tuy nhiên, người tiêu dùng không lường hết được hậu quả mà sách giả đem lại. Sở dĩ, những cuốn sách giả thường có giá thành rẻ là do đơn vị sản xuất sách giả chỉ scan và copy những cuốn sách thật, không hề trả tiền bản quyền cho tác giả. Bên cạnh đó, chất lượng giấy của sách giả thường rất kém, khổ nhỏ hơn… để giảm giá thành sản phẩm. “Chính phương thức sản xuất sách giả từ việc scan và copy sách thật, nội dung của sách không được đảm bảo do người sản xuất không hiểu biết dẫn đến nội dung sách giả bị sai xót rất nhiều, lỗi dày đặc. Điều này là rất nguy hiểm, đặc biệt là đối với sách giáo khoa và sách chuyên khoa bởi người trực tiếp sử dụng sẽ là học sinh, sinh viên”, luật sư Khánh nói.

Ông Bính cũng cho biết: học sinh sử dụng sách in lậu với những sai sót về màu sắc, đường nét và nội dung sẽ dẫn đến sai lệch về kiến thức thu nhận. Chẳng hạn, đối những cuốn sách có các bản đồ quốc gia bị in lậu sai màu sắc, đường nét khiến cho học sinh có những nhận thức sai lệch về biên giới, biển đảo và chủ quyền lãnh thổ. Với sách giáo khoa, sách bổ trợ nếu mua phải sách in lậu, sách giả kém chất lượng thì giáo viên, học sinh và phụ huynh sẽ không sử dụng được các tiện ích, phần mềm hỗ trợ dạy và học được cung cấp trong sách thật. Đơn cử, sách tiếng Anh của NXBGDVN được dán thẻ cấp quyền sử dụng phần mềm hỗ trợ tại bìa 4. Phần mềm này sẽ hỗ trợ giáo viên tổ chức các hoạt động dạy học giúp học sinh tăng thời lượng thực hành, rèn luyện kĩ năng phát âm, tự làm bài tập và kiểm tra kết quả làm bài của mình. Với các sách tiếng Anh giả, người dùng sách sẽ không thể sử dụng các tiện ích này.

Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã phối hợp với Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Bộ Tư lệnh Cảnh sát cơ động và NXBGDVN bắt quả tang các đối tượng tham gia in ấn, gia công, tiêu thụ sách giả.

Quy định pháp luật còn nhiều bất cập

Theo Luật sư Lê Ngọc Khánh, một trong những nguyên nhân khiến tình trạng in lậu, làm giả sách giáo khoa chưa bị đẩy lùi, đó là do các chế tài và mức phạt đối với hành vi này chưa thực sự đủ răn đe trong khi lợi nhuận mà các cơ sở in sách lậu thu được là rất lớn. Để ngăn chặn tình trạng này, cơ quan chức năng cần nghiên cứu, xây dựng chế tài đủ mạnh để xử lý nghiêm các đối tượng in lậu, làm giả các ấn phẩm giáo dục. Đồng thời, các cơ quan chức năng xử lý kiên quyết những trường hợp vi phạm pháp luật về hoạt động in sách giáo khoa để sớm lập lại trật tự trong lĩnh vực in ấn các loại sách giáo khoa, phục vụ hiệu quả cho hoạt động giáo dục - đào tạo.

Thực tế những quy định của pháp luật hiện hành được thể hiện trong Luật Xuất bản, Luật Bản quyền, Luật Sở hữu trí tuệ cũng như các Thông tư, Nghị định hướng dẫn thi hành đã đảm bảo tương đối chặt chẽ trong việc quản lý các cơ sở in. Tuy nhiên, theo đánh giá của ông Nguyễn Chí Bính, với sự phát triển của công nghệ in cũng như thuận tiện trong việc trao đổi thông tin, giao nhận hàng hóa nên các đối tượng in – phát hành sách lậu đã dùng các thủ đoạn ngày càng tinh vi để tổ chức hoạt động in lậu, phát hành sách lậu một cách chặt chẽ, kín đáo nhằm tránh sự kiểm tra, phát giác của các cơ quan chức năng.

Khi xử lý các vụ sách giả, hệ thống pháp luật hiện hành còn có những bất cập. Dù vụ buôn bán sách giả có lớn đến đâu, thu lợi tiền tỷ, thì các cơ quan chức năng chỉ có thể xử phạt hành chính theo Nghị định 119/NĐ-CP. Điều 344 Bộ luật Hình sự: Tội vi phạm các quy định về hoạt động xuất bản chưa có quy định khung hình phạt cho hành vi phát hành sách giả, sách in lậu, nên chưa xử lý hình sự được. Tuy nhiên, nếu coi sách giả là một loại hàng giả, thì hoàn toàn có thể áp dụng Điều 192 Bộ luật Hình sự về Tội sản xuất, buôn bán hàng giả. “Theo định nghĩa trên, chúng tôi cho rằng, tất cả sách làm giả sách của NXBGDVN tồn tại trên thị trường hiện nay, đều có thể coi là hàng giả, vì đều làm giả nhãn hiệu NXBGDVN (trang bìa 1), giả mã số mã vạch, giả cả tem chống giả (tại bìa 4), giả đơn vị in và địa chỉ, tức nguồn gốc xuất xứ hàng hóa (tại trang xi nhê) và đều có thể xử lý theo tội danh sản xuất và buôn bán hàng giả. Không chỉ hành vi in lậu cần xử lý hình sự, mà hành vi buôn bán sách giả cũng có thể xử lý hình sự theo tội danh buôn bán hàng giả quy định tại điều 192 Bộ luật Hình sự”, ông Bình nhấn mạnh.