Tương lai nào cho sách điện tử?

Theo báo cáo của Cục Xuất bản, trong 6 tháng đầu năm 2019 có 17.111 xuất bản phẩm với hơn 250 triệu bản được nộp lưu chiểu, tăng 6,9% về xuất bản phẩm và tăng tới 43,6% về số bản được phát hành so với cùng kỳ năm 2018. Trong khi đó, sách điện tử (e-book) lại đang "đóng băng". Tâm lý độc giả vẫn ưa chuộng sách giấy hơn sách điện tử là có thật. Thế nhưng, ở thời đại công nghệ số mà sách điện tử không có cơ hội phát triển thì cũng là một điều đáng băn khoăn.

Hiện nay cả nước có 5 nhà xuất bản đăng ký hoạt động xuất bản và phát hành sách điện tử. Thống kế hai năm 2017-2018, mỗi năm chỉ có khoảng 200 xuất bản phẩm điện tử nộp lưu chiểu so với khoảng 30.000 bản sách in. Theo đại diện Nhà xuất bản Trẻ, sau 10 năm hình thành thì thị trường sách điện có vẻ đã lắng xuống, có không ít công ty đã từ giã cuộc chơi. Tuy nhiên, sách điện tử là xu hướng tất yếu của thời đại. các nhà quản lý nên sớm có chiến lược quốc gia về xuất bản và phát hành sách số.

Bây giờ, các thiết bị số như điện thoại thông minh và máy tính bảng đã phổ biến khắp nơi. Vậy mà, trớ trêu thay, các thiết bị số chỉ dùng để tham gia tương tác trên mạng xã hội hoặc xem Youtube. Người yêu sách thì mua sách giấy, còn người thường xuyên gắn bó thiết bị số thì lại ít nhu cầu đọc sách điện tử. Nghịch lý này cần được lý giải ra sao? Người trẻ đang làm chủ công nghệ, nhưng sách điện tử lại không hấp dẫn vì tồn tại nhiều hạn chế như mỗi cuốn sách chỉ giống như một tệp tin trên máy tính, không thể trưng bày trên tủ sách cá nhân, không thể chia sẻ cho người khác như sách giấy. Chính yếu tố ít giá trị sở hữu tài sản như sách giấy, người mua sách điện tử có cảm giác như đang thuê sách, sách điện tử rẻ tiền hơn mà cũng không có tính năng để khai thác. Ưu điểm duy nhất của sách điện tử là gọn nhẹ và có khả năng phóng to các văn bản khi đọc.

Làm sao để sách điện tử hấp dẫn hơn với người đọc? Trước mắt, cần cải thiện kỹ thuật làm sách điện tử sao cho người đọc có nhiều trải nghiệm hơn. Ví dụ, cung cấp ứng dụng để người đọc có thể làm các thao tác tương tự sách giấy là ghi chú bên lề hoặc gạch chân, tô đậm những dòng chữ mà họ cảm thấy quan trọng hoặc cảm thấy thích thú. Quan trọng hơn, sách điện tử phải tạo được sự khác biệt so với sách giấy, chứ không thể chỉ tồn tại như một phiên bản không thể cầm nắm của sách giấy. Sách điện tử sẽ quyến rũ độc giả khi đưa ra một một hình thức mới mẻ hơn, chẳng hạn sự biến hóa của màu sắc theo từng chương hoặc tích hợp âm thanh kiểu sách nói.

Tương lai của sách điện tử chỉ mở ra khi mỗi tác phẩm là một dịch vụ độc đáo mà sách giấy không có.