Thúc đẩy tính minh bạch qua hoạt động xếp hạng tín nhiệm

	Hoạt động xếp hạng tín nhiệm sẽ trở nên sôi động hơn
	Thị trường trái phiếu Việt Nam cần sự gia nhập của công ty xếp hạng tín nhiệm toàn cầu
	Bộ Tài chính vẫn không hài lòng việc Moody’s không hạ bậc tín nhiệm của Việt Nam nhưng điều chỉnh triển vọng
	Cần có xếp hạng tín nhiệm

Bà Nguyễn Thị Thu Hiền, Tổng giám đốc Công ty chứng khoán Kỹ thương phát biểu tại hội thảo. Ảnh: T.H

Nền tảng hình thành “văn hóa” xếp hạng tín nhiệm

Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Hoàng Dương, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính các ngân hàng và tổ chức tài chính – Bộ Tài chính cho biết, hoạt động xếp hạng tín nhiệm có vai trò quan trọng đối với sự phát triển của thị trường tài chính nói chung và thị trường trái phiếu nói riêng. Tổ chức xếp hạng tín nhiệm góp phần gia tăng hiệu quả hoạt động cả về cung và cầu đầu tư trên thị trường, giúp nhà đầu tư nhận thức được tốt hơn khả năng tài chính, khả năng thanh toán nợ của DN được xếp hạng tín nhiệm cũng như những rủi ro có liên quan để có định hướng và quyết định đầu tư.

Ông David Gottlieb, Tham tán Kinh tế và Hợp tác phát triển – Đại sứ quán Australia cũng đánh giá, sự minh bạch là nền tảng cốt lõi để quyết định lòng tin, qua đó giúp khôi phục kinh tế nhanh và bền vững hơn. “Hiện các DN Australia cho biết họ nhìn thấy cơ hội rất lớn tại thị trường Việt Nam, nhưng họ muốn có lòng tin tốt hơn và xếp hạng tín nhiệm là nền tảng để tăng cường lòng tin” – ông David Gottlieb cho hay.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy quá trình thiết lập thị trường xếp hạng tín nhiệm ở các nước đều trải qua các giai đoạn: ban hành khuôn khổ pháp lý cho việc thành lập và hoạt động của DN xếp hạng tín nhiệm và thành lập DN xếp hạng tín nhiệm trong nước cùng với việc từng bước quy định bắt buộc các tổ chức khi huy động vốn trên thị trường phải được định mức tín nhiệm.

Tại Việt Nam, để thúc đẩy sự phát triển của thị trường trái phiếu DN nói riêng, thị trường vốn nói chung, Bộ Tài chính đã nghiên cứu, trình Chính phủ ban hành Nghị định số 88/2014/NĐ-CP ngày 26/9/2014 quy định về dịch vụ xếp hạng tín nhiệm, đây là điều kiện tiền đề cho việc hình thành thị trường xếp hạng tín nhiệm tại Việt Nam. Bộ Tài chính cũng đã trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 507/QĐ-TTg ngày 17/4/2015 về quy hoạch dịch vụ xếp hạng tín nhiệm đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030.

Cho đến nay, Bộ Tài chính đã cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ xếp hạng tín nhiệm cho 2 DN. Tuy nhiên, hoạt động cung cấp dịch vụ xếp hạng tín nhiệm vẫn còn rất hạn chế do pháp luật hiện hành chưa có quy định về bắt buộc sử dụng dịch vụ xếp hạng tín nhiệm khi phát hành trái phiếu ra thị trường, nhà đầu tư cũng chưa có thói quen lựa chọn đầu tư vào trái phiếu DN có xếp hạng tín nhiệm.

Để thúc đẩy hoạt động xếp hạng tín nhiệm, Luật Chứng khoán 2019 có hiệu lực từ 1/1/2021 đã có quy định việc xếp hạng tín nhiệm đối với trái phiếu DN phát hành ra công chúng. Nghị định hướng dẫn Luật Chứng khoán đang được trình Chính phủ xem xét ban hành theo hướng quy định các trường hợp phải xếp hạng tín nhiệm và lộ trình thực hiện. Quy định này được kỳ vọng sẽ giúp gia tăng nhu cầu sử dụng dịch vụ xếp hạng tín nhiệm, qua đó từng bước hình thành “văn hóa” xếp hạng tín nhiệm đối với cả trái phiếu phát hành riêng lẻ và trái phiếu phát hành ra công chúng không thuộc trường hợp bắt buộc phải xếp hạng tín nhiệm.

Thúc đẩy nhu cầu thị trường

Chia sẻ về việc phát triển hoạt động xếp hạng tín nhiệm tại Việt Nam, bà Nguyễn Thu Hiền, Tổng giám đốc Công ty CP Chứng khoán Kỹ thương đánh giá đây là bước đi rất cần thiết. Bà Hiền bày tỏ mong muốn Việt Nam sớm có các các tổ chức xếp hạng tín nhiệm. “Nếu để các tổ chức nước ngoài xếp hạng tín nhiệm các DN Việt Nam thì sẽ cần rất nhiều thời gian, việc sớm có các tổ chức xếp hạng tín nhiệm trong nước sẽ giúp thị trường phát triển nhanh hơn” – bà Hiền nhận định.

Về nhu cầu của thị trường đối với hoạt động xếp hạng tín nhiệm, bà Hiền cho hay, theo quy định đưa ra trong dự thảo hướng dẫn Luật Chứng khoán, những trường hợp phải xếp hạng tín nhiệm là DN có tỷ lệ nợ/vốn chủ sở hữu lớn hơn 1 lần, những đợt phát hành trái phiếu có khối lượng lớn hơn 500 tỷ đồng hoặc lớn hơn 50% vốn chủ sở hữu của tổ chức phát hành. Số liệu thống kê trên các sàn cho thấy, số lượng DN có tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu chiếm trên 1 lần tương đối nhiều, khoảng 300-400 công ty, điều này cùng với nhu cầu phát hành ra công chúng tăng lên sẽ khiến thị trường xếp hạng tín nhiệm sôi động hơn trong thời gian tới.

Trong khi đó, ông Nguyễn Quang Thuân, Tổng giám đốc Fiin Rating cho hay, nhu cầu đối với hoạt động xếp hạng tín nhiệm phụ thuộc vào hai phía là DN phát hành và nhà đầu tư. Hiện thị trường trái phiếu DN của Việt Nam đã phát triển khá mạnh, tính đến 9 tháng năm 2020 là khoảng 16,9% GDP, nhưng 95% trong số này là phát hành riêng lẻ. Trong khi đó, phát hành riêng lẻ thì các DN tự thẩm định, đàm phán với nhau, nên nhu cầu về xếp hạng tín nhiệm chỉ phát triển khi DN phát hành ra đại chúng.

Ở góc độ cơ quan quản lý, ông Dương cho hay, thời gian tới Bộ Tài chính sẽ phối hợp với các cơ quan quản lý Nhà nước trong các lĩnh vực liên quan để đưa vào quy định pháp luật các điều kiện về an toàn tài chính, về giới hạn đầu tư gắn với kết quả xếp hạng tín nhiệm. Bởi hiện nay các quy định pháp luật chỉ gắn với loại hình DN như DN Nhà nước, DN tư nhân, DN trong lĩnh vực ngân hàng, chứng khoán…, chưa gắn với mức độ rủi ro thông qua xếp hạng tín nhiệm. Bên cạnh đó, Bộ Tài chính cũng sẽ tiếp tục thực hiện các hoạt động đào tạo thị trường để các DN phát hành, công chúng đầu tư nhận biết được lợi ích của hoạt động xếp hạng tín nhiệm. Qua đó thúc đẩy các tổ chức phát hành cân nhắc sử dụng dịch vụ này trong việc huy động vốn của mình.