Số ước
Vừa qua có một số thông tin trên các phương tiện truyền thông đại chúng cho rằng, số liệu thống kê về hoạt động xuất nhập khẩu bị “vênh” giữa cơ quan Hải quan và cơ quan Thống kê, bởi Tổng cục Thống kê thông tin Việt Nam nhập siêu 800 triệu USD trong tháng 1/2019 nhưng thống kê do Tổng cục Hải quan công bố Việt Nam xuất siêu hơn 800 triệu USD trong tháng này.
Thực tế, đây không phải là lần đầu tiên có việc nhầm lẫn (của một số cơ quan báo chí) về số liệu giữa cơ quan Hải quan và Tổng cục Thống kê công bố.
Phóng viên Báo Hải quan đã tìm hiểu về vấn đề này và được biết quy trình để đưa ra các số liệu trong lĩnh vực này luôn có sự bàn bạc, thống nhất chặt chẽ giữa bộ, ngành liên quan.
 |
| Hàng hóa xuất nhập khẩu tại khu vực cảng Hải Phòng. Ảnh: T.Bình. |
Theo Cục Công nghệ thông tin và Thống kê Hải quan (CNTT&TKHQ), Tổng cục Hải quan, từ trước đến nay, hàng tháng từ ngày 20 đến 23, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) chủ trì cuộc họp liên bộ (Bộ KH&ĐT, Bộ Công Thương, Ngân hàng Nhà nước, Tổng cục Thống kê và Tổng cục Hải quan) để ước tính số liệu (gọi là số ước liên bộ) xuất nhập khẩu hàng hoá của tháng phục vụ các phiên họp thường kỳ của Chính phủ.
Số ước liên bộ hàng tháng này được xây dựng trên cơ sở số thực tế 15 ngày đầu của tháng do Tổng cục Hải quan cung cấp cộng thêm số liệu ước tính (của liên bộ, ngành) trong nửa cuối của tháng đó.
Do đó, con số được liên bộ đưa ra sẽ luôn có từ “ước” và được Tổng cục Thống kê công bố theo quy định. Các Bộ KH&ĐT, Bộ Công Thương… cũng sử dụng con số ước tính này. Số ước liên bộ này cũng được Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ thông báo sau khi kết thúc các phiên họp thường kỳ của Chính phủ. Đồng thời, số liệu ước liên bộ cũng được Cục CNTT&TK Hải quan báo cáo bằng văn bản gửi Văn phòng Tổng cục Hải quan để chuẩn bị cho lãnh đạo Tổng cục Hải quan, lãnh đạo Bộ Tài chính họp thường kỳ Chính phủ để thống nhất số liệu trong các cuộc họp.
Như vậy, thực chất số liệu thống kê ước tính về hoạt động xuất nhập khẩu được Tổng cục Thống kê công bố và một số bộ, ngành công bố đều từ một nguồn duy nhất là số ước của liên bộ.
Hải quan công khai lịch công bố thông tin cả năm
Như đề cập ở trên, số liệu xuất nhập khẩu hàng tháng phục vụ các phiên họp thường kì của Chính phủ, của các bộ, ngành là số ước tính dựa trên căn cứ là thống kê xuất nhập khẩu hàng hóa 15 ngày đầu tháng của Tổng cục Hải quan cộng với số liệu dự báo, ước tính của liên bộ về hoạt động 15 ngày cuối tháng.
Theo lãnh đạo Cục CNTT&TKHQ, ngoài số liệu ước tính của liên bộ, theo chức năng, nhiệm vụ được giao, sau khi kết thúc từng tháng (từ 5 đến 10 ngày của tháng sau), Cục thực hiện công bố số liệu về xuất nhập khẩu hàng hóa (theo quản lý Ngành) trên Cổng thông tin điện tử của Tổng cục Hải quan (http://www.customs.gov.vn).
Việc công bố được thực hiện theo lịch công bố thông tin thống kê Nhà nước về hải quan đối với hàng hoá đã được Tổng cục Hải quan phê duyệt.
Số liệu được cung cấp sẽ có 3 dạng khác nhau gồm: Số liệu sơ bộ, số liệu điều chỉnh và số liệu chính thức.
Trong đó, số liệu hàng tháng là số liệu sơ bộ (khác với số ước của liên bộ) nhưng cũng chưa phải là số liệu cuối cùng. Số liệu điều chỉnh 6 tháng đầu năm được thực hiện vào cuối tháng 9 hàng năm. Số liệu chính thức được chốt vào cuối tháng 4 và tháng 9 năm sau.
Được biết, do thực tế tình hình xuất nhập khẩu có những biến động nhất định nên việc công bố thông tin phải có lộ trình như trên. Đối với việc điều chỉnh về kim ngạch xuất nhập khẩu, khi có sự thay đổi từ 100 triệu USD trở lên Cục CNTT&TKHQ sẽ có trách nhiệm thông báo trên phương tiện thông tin đại chúng theo quy định.
Chính vì số liệu liên bộ là số ước trong khi con số thống kê của cơ quan Hải quan là thống kê từ thực tế hoạt động xuất nhập khẩu nên tùy thời điểm có sự khác nhau. Bởi giữa dự báo và thực tế bao giờ cũng có sự khác biệt nhất định, điều này không chỉ có trong lĩnh vực thống kê xuất nhập khẩu mà xuất hiện ở nhiều lĩnh vực thống kê, dự báo khác.
Do vậy, cần phân biệt rõ 2 hệ thống số liệu do Tổng cục Thống kê và Tổng cục Hải quan công bố để hiểu đúng bản chất số liệu thống kê xuất nhập khẩu.
Thực tế dữ liệu Tổng cục Hải quan cho thấy, trong những ngày đầu năm 2019, kim ngạch xuất nhập khẩu liên tục đảo chiều không theo quy luật thông thường nên việc dự báo là hết sức khó khăn.
Cụ thể, trong nửa đầu tháng 1/2019 nước ta nhập siêu gần 1 tỷ USD, từ cơ sở nay các nhà chuyên môn ước tính Việt Nam nhập siêu khoảng 800 triệu USD trong cả tháng.
 | Điều thú vị quanh số liệu thống kê hải quan (HQ Online)- Những con số thống kê của cơ quan Hải quan tưởng chừng như khô khan, nhưng thực tế không hoàn toàn như vậy. ... |
Nhưng 15 ngày cuối tháng nay cả nước lại xuất siêu lớn nên cả tháng cán cân thương mại đảo chiều sang xuất siêu hơn 800 triệu USD.
Nhưng trong 15 ngày đầu tháng 2, nước ta nhập siêu 2,086 tỷ USD. Điều này khiến con số xuất siêu hơn 800 triệu USD đạt được trong tháng 1 không đủ để níu giữ mức thặng dư thương mại trong những tháng đầu năm và lũy kế đến 15/2 nước ta lại nhập siêu khoảng 1,3 tỷ USD.
Thái Bình
