Thị trường trái phiếu doanh nghiệp ngày càng minh bạch và chuyên nghiệp

	Thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát triển mạnh
	“Quản" thị trường trái phiếu doanh nghiệp yêu cầu từ thực tiễn
	Tăng trưởng nóng, thị trường trái phiếu doanh nghiệp đầy rủi ro, nguy cơ sụp đổ cao
	Bộ Tài chính tăng cường quản lý, giám sát thị trường trái phiếu doanh nghiệp

Các diễn giả trao đổi tại hội thảo. Ảnh: N.HIỀN

Phát triển nhanh chóng

Ông Nguyễn Hoàng Dương, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính các ngân hàng và tổ chức tài chính – Bộ Tài chính cho biết, thời gian qua thị trường TPDN có sự phát triển nhanh. Đến cuối tháng 9/2020, quy mô thị trường TPDN đạt khoảng 13% GDP năm 2019 (tăng 2,15% so với mức 10,85% GDP thời điểm cuối năm 2019), vượt mục tiêu đề ra đến năm 2020 tại Lộ trình phát triển thị trường trái phiếu giai đoạn 2017-2020 và tầm nhìn đến năm 2030.

Trong bối cảnh các DN có nhu cầu phát hành trái phiếu để mở rộng sản xuất kinh doanh, thị trường TPDN có rất nhiều tiềm năng để phát triển. Tuy nhiên, ông Dương đánh giá, quá trình phát triển thị trường TPDN thời gian qua còn bộc lộ một số vấn đề như quy mô của thị trường nhỏ, phát hành trái phiếu chưa trở thành kênh huy động vốn chủ yếu của DN; thị trường thứ cấp chưa phát triển, thanh khoản của TPDN sau khi phát hành thấp, tính công khai minh bạch còn hạn chế. Trong khi đó, cơ sở hạ tầng thị trường còn thiếu một số các yếu tố như tổ chức xếp hạng tín nhiệm chưa hoạt động và cung cấp dịch vụ; chưa có tổ chức định giá trái phiếu; chuyên trang thông tin về TPDN mới được hình thành và cần tiếp tục cải thiện trong thời gian tới. Cơ sở nhà đầu tư hiện vẫn còn mỏng, thiếu các nhà đầu tư dài hạn có tiềm lực tài chính mạnh.

Trong bối cảnh đó, để giảm thiểu rủi ro cho thị trường, Bộ Tài chính đã đưa ra hàng loạt khuyến nghị đối với 3 nhóm đối tượng tham gia vào thị trường. Cụ thể, các tổ chức phát hành phải tính toán dự án và dòng tiền để phù hợp với kế hoạch trả nợ gốc và lãi của trái phiếu để giảm thiểu rủi ro cho DN và nhà đầu tư. Với các tổ chức tư vấn và phân phối TPDN, cụ thể là các công ty chứng khoán và ngân hàng thương mại, Bộ Tài chính khuyến nghị cần cung cấp thông tin một cách đầy đủ để nhà đầu tư có cơ sở ra quyết định đầu tư. Đồng thời, các công ty chứng khoán và ngân hàng thương mại phải tính toán kỹ lưỡng về tính khả thi trong việc thực hiện các cam kết khi phân phối TPDN, cụ thể là các cam kết về việc mua lại TPDN tại các thời điểm khác nhau. Khuyến nghị này nhằm đảm bảo các công ty chứng khoán, ngân hàng đáp ứng các yêu cầu về chỉ tiêu an toàn tài chính đối với các quy định trong lĩnh vực ngân hàng và chứng khoán khi thực hiện các cam kết.

Bộ Tài chính cũng khuyến nghị các nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư riêng lẻ, phải đánh giá được tình hình tài chính của DN, đánh giá được rủi ro của trái phiếu trước khi quyết định đầu tư. Trong bối cảnh luật pháp hiện hành không cấm các nhà đầu tư riêng lẻ không có khả năng phân tích được đầu tư vàp TPDN, còn quy định mới về việc chỉ có nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp mới được tham gia mua và giao dịch TPDN trong Luật Chứng khoán và Luật DN thì đến ngày 1/1/2021 mới có hiệu lực, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ ban hành Nghị định 81/2020/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của NĐ 163/2018/NĐ-CP về phát hành TPDN. Trong đó có bổ sung thêm một số điều kiện chặt chẽ hơn để đảm bảo các DN phát hành không chia nhỏ các lô phát hành trái phiếu để bán cho nhà đầu tư cá nhân đồng thời tăng cường tính công khai minh bạch thông tin để cho nhà đầu tư cá nhân nắm bắt trước khi quyết định đầu tư, cũng như giới hạn khối lượng, khoảng cách giữa các đợt phát hành.

Ngày càng minh bạch, chuyên nghiệp hơn

Để thúc đẩy phát triển thị trường trái phiếu DN, trong năm 2020, Bộ Tài chính đã phối hợp với các bộ, ngành, các thành viên thị trường xây dựng Nghị định quy định về chào bán và giao dịch TPDN riêng lẻ và Nghị định hướng dẫn thi hành chi tiết Luật Chứng khoán trong đó có nội dung quy định về chào bán TPDN ra công chúng. Dự thảo 2 Nghị định này đang được trình Chính phủ ban hành, theo đó, sau khi Chính phủ ban hành sẽ tạo khung khổ pháp lý đồng bộ để phát triển thị trường TPDN trong thời gian tới.

Theo đó, đối với TPDN phát hành ra công chúng sẽ gắn với xếp hạng tín nhiệm, các trường hợp xếp hạng tín nhiệm và lộ trình áp dụng xếp hạng tín nhiệm theo hướng dẫn của Chính phủ. Đồng thời, quy trình phát hành TPDN ra công chúng cũng được đổi mới tạo điều kiện cho các DN phát hành TP ra công chúng để huy động vốn. Đối với TPDN riêng lẻ, dự thảo nghị định quy định việc tổ chức thị trường giao dịch TPDN riêng lẻ chỉ dành cho nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp để có đầy đủ thông tin từ khâu phát hành đến khâu giao dịch trái phiếu, đồng thời nâng cao thanh khoản của trái phiếu.

Trước những băn khoăn về về nhà đầu tư cá nhân sẽ không còn cơ hội tham gia giao dịch TPDN riêng lẻ, ông Dương cho hay, các nhà đầu tư cá nhân sẽ có thể dịch chuyển sang kênh TPDN phát hành ra công chúng với đánh giá rủi ro rõ ràng hơn. Bởi việc phát hành TPDN ra công chúng cần có sự chấp thuận của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), khi đó UBCKNN sẽ thẩm định về thủ tục giấy tờ và đảm bảo các thông tin mà DN cung cấp là chính xác.

Ở góc độ công ty quản lý quỹ, bà Nguyễn Hoài Thu, Giám đốc điều hành Vinacapital - phụ trách mảng đầu tư trái phiếu và chứng khoán niêm yết, cũng cho rằng, việc hạn chế khả năng tiếp cận của nhà đầu tư cá nhân vào thị trường TPDN riêng lẻ là bước phát triển cần thiết để thị trường hoạt động một cách lành mạnh và chuyên nghiệp hơn. Bên cạnh đó, điều này còn mở ra cơ hội đối với những công ty quản lý quý như Vinacapital, vì những khách hàng không thể trực tiếp tham gia vào thị trường TPDN sẽ có thể chuyển sang mua chứng chỉ quỹ của các quỹ trái phiếu.

Ông Nguyễn Quang Thuân, Tổng giám đốc FiinRating đánh giá, hiện tại thị trường TPDN đang trong tình trạng “vàng thau lẫn lộn”, TPDN phát hành ra đa phần đều có lãi suất từ 11-13%, nên nhà đầu tư rất khó lựa chọn. Theo ông Thuân, FiinRating đã được cấp phép cung cấp dịch vụ xếp hạng tín nhiệm từ tháng 3, nhưng do ảnh hưởng dịch nên hiện nhu cầu đối với dịch vụ này chưa nhiều. Tuy nhiên, từ năm 2021, nhu cầu sẽ rất lớn. Hiện FiinRating đang cung cấp dịch vụ cho những DN có nhu cầu, đồng thời có các bước chuẩn bị về năng lực để đáp ứng nhu cầu của thị trường trong thời gian tới.