 |
| Địa điểm làm thủ tục và quản lý hải quan tập trung tại Chi cục Hải quan cửa khẩu Móng Cái (Cục Hải quan Quảng Ninh). Ảnh: Quang Hùng. |
Cần thêm cơ chế
Là một DN có nhiều năm hoạt động trong lĩnh vực ĐLLTTHQ, ông Trần Việt Huy, Giám đốc Công ty TRA-SAS cho biết, DN hoạt động trong ngành logistics và cung cấp dịch vụ khai thuê hải quan từ năm 1996, đến nay, DN cung cấp dịch vụ cho trên 50 khách hàng thường xuyên, trong đó có trên 30 khách hàng là DN đa quốc gia. Ông Huy cho rằng, một trong những lợi thế để DN có thể phục vụ nhiều DN XNK là bởi số lượng nhân viên hoạt động liên quan trực tiếp đến dịch vụ khai thuê hải quan hiện nay của DN lên đến hàng chục người.
Theo ông Trần Việt Huy, nguyên nhân các DN XNK Việt Nam ít ký hợp đồng ĐLLTTHQ là do khách hàng chưa hiểu rõ và do thói quen không chấp nhận thay đổi của cách quản lý, cảm thấy thuận lợi với thói quen cũ, cách làm cũ. Trong khi, sử dụng dịch vụ đại lý thì DN XNK được hưởng lợi rất nhiều, bởi, các đơn vị cung cấp dịch vụ phải đáp ứng rất nhiều tiêu chuẩn, trách nhiệm khi thực thi dưới hình thức ĐLLTTHQ.
Cũng theo phân tích của ông Huy, vai trò của ĐLLTTHQ trong hoạt động logistics hiện nay rất quan trọng. “ĐLLTTHQ là xu hướng tất yếu nhằm chuyên nghiệp hóa ngành khai thuê; tạo thuận lợi cho cả cơ quan quản lý nhà nước (Hải quan, cơ quan quản lý chuyên ngành), khách hàng và đại lý. Là cơ sở để giải quyết các tranh chấp xảy ra, do ĐLLTTHQ được pháp luật quy định rõ ràng, từ nghị định, thông tư; trong khi khai thuê không được pháp luật thừa nhận”- ông Huy đánh giá.
Theo ông Đào Trọng Khoa, Phó Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp logistics Việt Nam, thời gian qua để phát triển ĐLLTTHQ, Hiệp hội có ký thỏa thuận hợp tác với Cục Giám sát quản lý hải quan- Tổng cục Hải quan. Tuy nhiên, hiện nay các ĐLLTTHQ đang thiếu hụt nhân sự trầm trọng. Theo quy định, nhân viên đủ tiêu chuẩn dự thi cấp chứng chỉ phải đáp ứng các tiêu chuẩn quy định tại Điều 20 của Luật Hải quan. Trong khi đó, nhân viên khai thuê làm trong các ĐLLTTHQ đến từ rất nhiều trường, thậm chí cả ngành ngoại ngữ, nhưng không đáp ứng tiêu chuẩn theo quy định nên không được tham gia các kì thi cấp chứng chỉ nhân viên ĐLLTTHQ do Tổng cục Hải quan tổ chức. Từ thực tế này, ông Đào Trọng Khoa kiến nghị, nhân sự tốt nghiệp đại học, cao đẳng là đủ điều kiện để tham gia thi cấp chứng chỉ nhân viên ĐLLTTHQ. Bởi thực tế, có những nhân viên làm lâu năm, rất giỏi, nhưng lại không đủ tiêu chí cứng để được tham dự kỳ thi cấp chứng chỉ của Tổng cục Hải quan thì rất khó cho các ĐLLTTHQ. Trong khi đó, một “cò” làm khai thuê hải quan, trình độ thấp, nhưng chỉ cần giấy giới thiệu có thể làm thủ tục cho hàng chục công ty...
Còn theo đại diện Công ty CP Vận tải Biển Sài Gòn, để phát triển ĐLLTTHQ phải hoàn thiện cơ sở pháp lý, bởi vì hiện nay quy định về ĐLLTTHQ chưa phù hợp để phát triển mảng này, nhất là quy định về việc nộp thuế. Theo vị đại diện này, ở các nước, DN muốn XNK hàng hóa bắt buộc phải thông qua ĐLLTTHQ, các ĐLLTTHQ này sẽ thay mặt chủ hàng lo toàn bộ thủ tục cho DN, kể cả việc nộp thuế, còn ở Việt Nam, chưa có chế tài trong việc này. DN nào cũng có thể làm thủ tục XNK hàng hóa, một nhân viên khai thuê thủ tục hải quan có thể làm thủ tục cùng lúc cho cả chục DN.
Nên trao trách nhiệm cho đại lý
Về phía cơ quan Hải quan, khi trao đổi về những yếu tố để phát triển dịch vụ ĐLLTTHQ, Chi cục trưởng Chi cục Hải quan quản lý hàng đầu tư- Cục Hải quan TPHCM Nguyễn Xuân Bình cho biết, đơn vị này đang quản lý và làm thủ tục cho khoảng 4.000 DN có vốn đầu trực tiếp nước ngoài. Trong số này có khoảng 75% DN sử dụng dịch vụ của ĐLLTTHQ và DN khai thuê hải quan để thực hiện thủ tục XNK hàng hóa. Trong thời gian qua, Cục Hải quan TPHCM đã phát hiện nhiều vụ vi phạm pháp luật hải quan, trong đó có cả DN FDI. Các hành vi vi phạm đều phát sinh từ việc DN chưa thực hiện đúng quy định về việc quản lý chữ ký số, quy định về hoạt động đại lý, dịch vụ khai hải quan... Chính vì vậy, để thực hiện tốt công tác quản lý, tạo thuận lợi và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của DN làm ăn chân chính, mới đây, đơn vị đã thực hiện chương trình “Quản lý và thu thập thông tin DN XNK, đại lý hải quan, dịch vụ hải quan và người khai hải quan”. Việc thu thập thông tin chi tiết này, còn tránh không để các đối tượng xấu lợi dụng sự thông thoáng về thủ tục hải quan, sự quản lý lỏng lẻo nhân sự của các DN thực hiện hành vi vi phạm; đồng thời thực hiện một số quy định điều chỉnh, bổ sung về hoạt động đại lý hải quan.
Cục trưởng Cục Hải quan TPHCM Đinh Ngọc Thắng khẳng định, hơn 400 ĐLLTTHQ phải là những DN nắm vững nhất về thủ tục hải quan, làm ăn chân chính để phục vụ gần 50.000 DN XNK làm thủ tục qua địa bàn TP HCM. Từ thực tế này, Cục Hải quan TPHCM cam kết sẽ tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các ĐLLTTHQ làm ăn chân chính, mong muốn xây dựng ĐLLTTHQ là “cánh tay nối dài” của cơ quan Hải quan.
Theo phân tích của Cục Giám sát quản lý về hải quan (TCHQ), hiện nay phần lớn DN XNK đều có bộ phận “xuất nhập khẩu” sẽ chịu trách nhiệm toàn bộ từ nghiên cứu các quy định, chính sách quản lý liên quan đến hoạt động XNK, chuẩn bị hồ sơ, chứng từ đến việc khai và làm thủ tục hải quan đối với hàng hóa XNK… Khối lượng công việc mà bộ phận này phải thực hiện là tương đối lớn trong khi trình độ nghiệp vụ của bộ phận này còn hạn chế. Các DN XNK cũng phải chịu chi phí không nhỏ để duy trì bộ phận “xuất nhập khẩu” này. Do hạn chế về năng lực nên các DN không tránh khỏi các rủi ro sau thông quan khi nhân viên của mình áp mã HS sai, áp mức thuế sai. Trong khi, nếu sử dụng ĐLLTTHQ đúng nghĩa sẽ giảm thiểu các rủi ro do không năm vững các quy định về áp mã, tính thuế, áp dụng chính sách mặt hàng.
Do vậy, nếu các ĐLLTTHQ được trang bị đủ về trình độ chuyên môn nghiệp vụ, nguồn nhân lực, cơ sở hạ tầng theo hướng chuyên nghiệp hóa, gia tăng dịch vụ và trách nhiệm trong các dịch vụ cung cấp cùng với mức phí hợp lý, chắc chắn sẽ thu hút được các DN XNK vì các lợi ích đưa lại cho DN XNK là hàng hóa được XNK đúng chính sách quản lý, thủ tục thông quan nhanh chóng, chi phí hợp lý (thậm chí là thấp hơn việc duy trì bộ phận XNK riêng) và trách nhiệm đến cùng (trong và sau thông quan) của ĐLLTTHQ đối với nội dung trên tờ khai hải quan.
| ĐLLTTHQ góp phần quan trọng trong chuỗi hoạt động vận chuyển hàng hóa qua biên giới Tại buổi giải đáp trực tuyến do Báo Hải quan tổ chức mới đây nhất liên quan đến vấn đề ĐLLTTHQ, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Mai Xuân Thành cho biết: Trong giai đoạn hội nhập kinh tế quốc tế như hiện nay, hoạt động logistics được thúc đẩy phát triển mạnh mẽ cả về chất và lượng, không chỉ đối với hoạt động logistics trong nước mà còn có sự tham gia của các DN nước ngoài với sự đầu tư bài bản về cơ sở hạ tầng và nhân lực. Dịch vụ ĐLLTTHQ là phần của chuỗi cung ứng dịch vụ logistics, góp phần quan trọng trong chuỗi hoạt động vận chuyển hàng hóa xuyên biên giới. Chủ trương phát triển ĐLLTTHQ nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho dịch vụ logistics phát triển mạnh mẽ khi dịch vụ khai và làm thủ tục hải quan được thực hiện chuyên nghiệp hóa, rút ngắn thời gian thông quan hàng hóa, giảm phát sinh các trường hợp vi phạm do không có điều kiện nghiên cứu đầy đủ pháp luật về hải quan và chính sách quản lý hàng hóa XNK, qua đó giảm được các chi phí phát sinh liên quan đến hàng hóa XNK. Trong thời gian vừa qua, Tổng cục Hải quan đã triển khai một số giải pháp như: Tham mưu xây dựng cơ sở pháp lý minh bạch, cụ thể, thống nhất tạo điều kiện tối đa để hoạt động ĐLLTTHQ phát triển. Với các quy định cụ thể, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động ĐLLTTHQ có điều kiện phát triển từng bước hình thành mạng lưới đại lý hải quan phục vụ nhu cầu của DN trên tinh thần chuyên nghiệp, minh bạch, là đại diện tin cậy của DN XNK và cơ quan Hải quan. Tổng cục Hải quan cũng xây dựng chương trình đào tạo chuyên sâu, cập nhật kịp thời các quy định của pháp luật về hải quan; kịp thời phát hiện, xử lý các đại lý, nhân viên đại lý vi phạm pháp luật. Tổng cục Hải quan luôn sẵn sàng hỗ trợ, chia sẻ, giới thiệu, hướng dẫn thủ tục hải quan và đặc biệt là kịp thời hướng dẫn xử lý các khó khăn, vướng mắc phát sinh của các DN ĐLLTTHQ. Các đơn vị thuộc và trực thuộc Tổng cục cũng ký kết quy chế phối hợp với các hiệp hội DN, trong đó có Hiệp hội DN dịch vụ logistics Việt Nam để hỗ trợ tối đa các nội dung mà quyền hạn và chức năng cho phép. Ông Âu Anh Tuấn - quyền Cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan (TCHQ): Các đại lý cần nâng cao năng lực Việt Nam đang trong thời kỳ hội nhập quốc tế, hoạt động XNK được phát triển mạnh mẽ, bên cạnh đó, Việt Nam cũng được đánh giá là một đất nước tiềm năng với lợi thế về vị trí địa lý để trở thành một mắt xích quan trọng trong hệ thống logistics toàn cầu. Tại một số nước phát triển như Nhật Bản, lượng tờ khai hải quan làm thủ tục hải quan qua ĐLLTTHQ chiếm đến 90%. Xu hướng khai và làm thủ tục hải quan qua ĐLLTTHQ cũng đang tăng dần qua các năm trên toàn thế giới do những lợi ích mà ĐLLTTHQ có thể mang lại cho các DN XNK. Do vậy, hoạt động ĐLLTTHQ chắc chắn đang và sẽ là một hoạt động còn nhiều tiềm năng, cơ hội mà các DN hiện nay chưa khai thác được nhiều. Để đạt được mục tiêu chuyên nghiệp hóa và phát triển hoạt động kinh doanh dịch vụ ĐLLTTHQ, các ĐLLTTHQ cần nâng cao năng lực của đại lý. Cụ thể là thông qua việc xây dựng đội ngũ nhân viên ĐLLTTHQ giỏi, thông thạo, nắm vững cả về chính sách quản lý hàng hóa và nghiệp vụ hải quan; thường xuyên cập nhật, nâng cao kiến thức để nâng cao chất lượng các dịch vụ cung cấp trong giai đoạn Việt Nam triển khai nhiều Hiệp định song phương, đa phương… Cùng với đó là nâng cao chất lượng các dịch vụ ĐLLTTHQ; gia tăng các dịch vụ cung cấp và trách nhiệm của các ĐLLTTHQ trong các dịch vụ cung cấp để thu hút khách hàng và tạo uy tín với khách hàng và cơ quan Hải quan. Ví dụ, các ĐLLTTHQ cung cấp dịch vụ tư vấn và hướng dẫn khai hải quan cho DN XNK thì ĐLLTTHQ sẽ chịu trách nhiệm với nội dung tư vấn không chỉ trong quá trình làm thủ tục thông quan mà còn chịu trách nhiệm sau khi hàng hóa đã thông quan mà các cơ quan chức năng thanh tra, kiểm tra có kết luận khác về mã số phân loại hàng hóa, mức thuế phải nộp… Đồng thời bố trí, sắp xếp bộ máy và công tác quản lý, tổ chức hoạt động kinh doanh của mình theo hướng chuyên nghiệp hóa. Về phía cơ quan quản lý nhà nước, hiện nay, Tổng cục Hải quan đã xây dựng một kế hoạch tổng thể với nhiều hoạt động hướng đến mục tiêu phát triển và nâng cao chất lượng hoạt động ĐLLTTHQ như: Thiết lập địa chỉ thư điện tử để tiếp nhận yêu cầu, hướng dẫn, hỗ trợ ĐLLTTHQ tại Tổng cục Hải quan; Thiết lập kênh riêng tại các địa điểm làm thủ tục hải quan để tiếp nhận yêu cầu, hướng dẫn, hỗ trợ ĐLLTTHQ; Bố trí công chức tại các cấp thường trực để hỗ trợ đại lý hải quan trong quá trình thực hiện thủ tục hải quan; Phối hợp với các đơn vị có chức năng tại các cửa khẩu để đại lý hải quan có thể đăng ký trước lịch kiểm tra, vận chuyển, xếp dỡ hàng hóa; Tổ chức các khóa đào tạo trang bị kiến thức thông quan đối với đại lý hải quan; Triển khai các hoạt động hợp tác để phát triển ĐLLTTHQ giữa cơ quan Hải quan – đại lý hải quan- DN XNK. Ông Hoàng Đình Trung - Phó Ban Cải cách hiện đại hóa hải quan (TCHQ): Tổng cục Hải quan tập trung kế hoạch phát triển và nâng cao chất lượng đại lý Kế hoạch phát triển và nâng cao chất lượng ĐLLTTHQ giai đoạn 2019-2022 nhằm hướng đến mục tiêu phát triển ĐLLTTHQ chuyên nghiệp, tin cậy, chất lượng, giữ vai trò ngày càng quan trọng trong hoạt động khai hải quan, làm thủ tục thông quan hàng hóa XNK. Đây là kế hoạch có tính quy mô, toàn diện, đầy đủ, nhiều chiều bao phủ các hoạt động cần thiết liên quan đến ĐLLTTHQ. Kế hoạch của Tổng cục Hải quan tập trung vào 6 nội dung lớn: Thứ nhất, hoàn thiện cơ sở pháp lý. Trong đó có nội dung vừa tạo thuận lợi, nhưng có chính sách nhằm nâng cao, củng cố điều kiện quản lý, có hiệu quả đối với DN. Thứ hai, tạo thuận lợi XNK thông quan đại lý thông qua triển khai các kế hoạch ưu tiên dành cho đại lý. Thứ ba, hỗ trợ đại lý nâng cao năng lực thủ tục hải quan. Đây là hoạt động lớn với một loạt vấn đề cần triển khai như: Trang bị kiến thức để ĐLLTTHQ giỏi nghiệp vụ, ít xảy ra sai phạm; đổi mới hình thức thi cấp chứng chỉ nghiệp vụ hải quan theo hướng chuyển dần từ thi viết sang thi trên máy, qua đó nâng cao tính chuyên nghiệp, minh bạch. Thứ tư, thúc đẩy hợp tác các bên nhằm hỗ trợ phát triển đại lý. Đây là nội dung khá quan trọng bởi không hợp tác đại lý không phát triển được. Tổng cục Hải quan giao hải quan địa phương xây dựng mô hình hợp tác phù hợp tình hình thực tế địa phương, để thúc đẩy hoạt động khai và làm thủ tục hải quan qua đại lý. Ngoài ra cơ quan Hải quan cũng thúc đẩy các bên có liên quan hợp tác trong việc phát triển nghề đại lý, phát triển mạng lưới dịch vụ đại lý cung ứng nhiều dịch vụ cho DN. Mục tiêu để ĐLLTTHQ trở thành yếu tố quan trọng trong hoạt động XNK. Thứ năm, Tổng cục Hải quan hướng đến mục tiêu minh bạch hóa hoạt động đại lý. Các thông tin hoạt động đại lý cập nhật đầy đủ, thường xuyên, công khai, tập trung, thống nhất, kịp thời. Thông qua số lượng ĐLLTTHQ để biết được tình trạng hoạt động đại lý. Thứ sáu, nâng cao hiệu quả quản lý ĐLLTTHQ thông qua việc xây dựng yêu cầu bài toán nghiệp vụ quản lý làm thủ tục hải quan để đưa vào giải pháp công nghệ thông tin trong hệ thống tái cấu trúc công nghệ thông tin tổng thể của ngành Hải quan. Với việc triển khai kế hoạch theo giai đoạn, các đơn vị sẽ xây dựng được lộ trình triển khai tại từng địa bàn, lĩnh vực. Từ đó sẽ đánh giá, kiểm soát được hiệu quả, sản phẩm đầu ra và thời gian thực hiện. |
N.Linh-T.Hòa
