Tháo gỡ khó khăn khi giải ngân vốn đầu tư công tăng tốc "về đích"

Đầu tư để phát triển cơ sở hạ tầng là động lực cho kinh tế phát triển. Ảnh: H.Dịu

Ước giải ngân 12 tháng trên 70% kế hoạch

Báo cáo của Bộ Tài chính cho biết, giải ngân vốn ngân sách nhà nước (NSNN) kế hoạch các năm trước kéo dài sang năm 2024 từ đầu năm đến ngày 31/12/2024 là hơn 38.605 tỷ đồng, đạt 67,38% kế hoạch; ước giải ngân vốn kế hoạch năm 2024 là hơn 529.632 tỷ đồng, đạt 70,24% kế hoạch, đạt 77,55% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao (cùng kỳ năm 2023 đạt 73,5% kế hoạch và đạt 81,87% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao).

Kết quả trong 12 tháng của năm 2024, có 16/46 bộ, cơ quan trung ương và 37 địa phương có tỷ lệ ước giải ngân so với tổng kế hoạch đạt trên mức bình quân chung của cả nước.

Trong đó, một số bộ, cơ quan trung ương và địa phương có tỷ lệ giải ngân tốt như Đài truyền hình Việt Nam (100%), ngân hàng Chính sách xã hội (100%), Liên hiệp các Hội văn học nghệ thuật (98,22%), Văn phòng Trung ương Đảng (93,65%), Đài tiếng nói Việt Nam (88,34%), ngân hàng Nhà nước (84,83%), Bộ Giao thông vận tải (83,3%), Bộ Công an (81,88%); Bắc Kạn (91,32%), Bình Định (91,19%), Nghệ An (90,59%), Vĩnh Phúc (90,54%), Hòa Bình (89,47%), Hà Nam (89,25%).

Tuy nhiên, vẫn có tới 30 bộ, cơ quan trung ương và 26 địa phương có tỷ lệ ước giải ngân thấp hơn bình quân chung của cả nước. Đặc biệt, báo cáo của Bộ Tài chính cho biết, việc địa phương có kế hoạch lớn như TPHCM (được giao 79.263,78 tỷ đồng, chiếm 11,8% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao cả nước) nhưng chỉ mới giải ngân 51,08% đã ảnh hưởng rất lớn đến tỷ lệ giải ngân chung của cả nước.

Với kết quả ước giải ngân nêu trên, báo cáo của Bộ Tài chính cho rằng, giải ngân vốn ngân sách trung ương đạt tỷ lệ cao hơn cùng kỳ năm 2023, trong khi đó, vốn ngân sách địa phương giải ngân còn thấp.

Liên quan đến nguyên nhân khó khăn ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân các dự án, báo cáo của Bộ Tài chính cho rằng, hiện nay, Chính phủ đã trình Quốc hội ban hành một số luật để tạo cơ chế thông thoáng trong quản lý dự án đầu tư công. Tuy nhiên, các luật này có hiệu lực từ năm 2025 nên các vướng mắc trong giải ngân vốn đầu tư công năm 2024 vẫn chưa được giải quyết triệt để.

Ngoài ra, thực tế hiện nay vẫn còn một số khó khăn ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân các dự án chưa được giải quyết dứt điểm như: vướng mắc về giải phóng mặt bằng, quy hoạch sử dụng đất và nguồn cung ứng nguyên vật liệu; khâu hoàn thiện thủ tục đầu tư, quy trình giải ngân của các dự án ODA....

Riêng đối với vốn ngân sách địa phương, các khó khăn liên quan đến nguồn thu sử dụng đất do chưa đảm bảo so với dự toán được cấp thẩm quyền giao, dẫn đến chậm phân bổ nguồn thu sử dụng đất, ảnh hưởng việc triển khai thực hiện và giải ngân các dự án sử dụng nguồn vốn này.

Cụ thể, tính đến ngày 19/12/2024, số tiền thu sử dụng đất của 63 địa phương chỉ đạt 91,13% so với dự toán được giao (206.256,6 tỷ đồng/226.333,2 tỷ đồng). Trong đó, còn 24 địa phương có tỷ lệ thu tiền sử dụng đất dưới 70%, trong đó có 11 địa phương, có tỷ lệ thu dưới 50% so với dự toán.

Đối với địa phương có kế hoạch vốn năm 2024 lớn nhưng giải ngân còn thấp như TPHCM, bên cạnh vướng mắc chung về cơ chế, chính sách, thủ tục bồi thường giải phóng mặt bằng, điều chỉnh quy hoạch thì sự chậm trễ chủ yếu do gặp khó khăn trong việc phối hợp với các nhà tài trợ nước ngoài.

Cùng với đó là một số nội dung liên quan đến thẩm quyền giải quyết của các bộ, ngành trung ương đang phối hợp tháo gỡ. Dự án Đường sắt đô thị số 1 tuyến Bến Thành - Suối Tiên đang hoàn thiện thủ tục để giải ngân nên cũng chưa thể đóng góp vào kết quả giải ngân chung của TPHCM.

Tăng tốc "chặng nước rút"

Để thực hiện mục tiêu giải ngân tối thiểu 95% kế hoạch được giao theo Nghị quyết số 01/NQ-CP của Chính phủ, Bộ Tài chính kiến nghị các bộ, cơ quan trung ương và địa phương tiếp tục thực hiện quyết liệt các nhiệm vụ, giải pháp để thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công theo chỉ đạo, điều hành của Thủ tướng Chính phủ. Đồng thời phải rút kinh nghiệm trong công tác tổ chức triển khai.

Đặc biệt, đối với các dự án có quy mô lớn, yêu cầu kỹ thuật phức tạp, trải dài trên nhiều địa phương, thời gian thi công gấp rút, điều kiện địa hình, thời tiết khó khăn, thiếu thốn nguyên vật liệu... thì phải phải tăng cường kiểm tra, giám sát, phân công rõ trách nhiệm, phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành đảm bảo khoa học, hiệu quả công việc...

Thực hiện theo các chỉ đạo của Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương đều đang tăng tốc "chặng nước rút", đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, hướng tới mục tiêu đạt 95% kế hoạch vốn được giao.

Mới đây, UBND TP Hà Nội đã yêu cầu các đơn vị, địa phương đẩy nhanh tiến độ, hoàn thành nhiệm vụ giải ngân vốn đầu tư công năm 2024. Thành phố cũng yêu cầu từng dự án xây dựng kế hoạch triển khai, giải ngân theo từng tuần để kịp thời đôn đốc nhà thầu, đơn vị có liên quan trong việc triển khai thực hiện dự án...

Bộ Giao thông vận tải - đơn vị có vốn đầu tư lớn cũng đã yêu cầu các chủ đầu tư tập trung đẩy nhanh tiến độ hạng mục bổ sung cũng như hoàn thiện thủ tục hoàn công, thanh quyết toán dự án nhằm đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn năm 2024... Với dự án cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2021-2025 và một số tuyến cao tốc trục ngang đang thi công, Bộ Giao thông vận tải tiếp tục phối hợp với địa phương xử lý dứt điểm những vướng mắc.

Phát biểu tại hội nghị tổng kết nhiệm vụ công tác năm 2024, phương hướng nhiệm vụ năm 2025 của Vụ Đầu tư (Bộ Tài chính) mới đây, Thứ trưởng Bộ Tài chính Bùi Văn Khắng đã cho biết, đẩy nhanh giải ngân vốn sẽ góp phần thúc đẩy tăng trưởng, tạo việc làm cho nền kinh tế nên các đơn vị cần có các giải pháp để triển khai nhiệm vụ ngay từ đầu năm mới.