Tham vấn phương án thiết lập, vận hành sàn giao dịch tín chỉ các-bon tại Việt Nam

Quang cảnh Hội thảo

Thị trường các-bon, công cụ định giá các-bon quan trọng hướng tới mục tiêu Net Zero

Phát biểu khai mạc hội thảo, bà Hồ Thị Hằng, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế cho biết, Hội nghị COP28 về biến đổi khí hậu dự kiến khai mạc vào 30/11/2023 tại Dubai, UAE. Các nội dung trao đổi tại hội nghị tập trung vào 5 nhóm chính: giảm phát thải khí nhà kính; thích ứng với biến đổi khí hậu; tài chính khí hậu; các cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ các-bon và đánh giá nỗ lực toàn cầu mà các quốc gia đã đệ trình thông qua các báo cáo quốc gia; đóng góp quốc gia tự quyết định (NDC) và các văn bản khác để thấy được những tiến triển và những khoảng trống trong thực hiện các mục tiêu toàn cầu về ứng phó với biến đổi khí hậu.

Tại COP28, các bên sẽ tiếp tục hoàn thiện các quy định và hướng dẫn chi tiết để các quốc gia thực hiện các cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ các-bon theo Điều 6 Thỏa thuận Paris.

“Các nội dung về thị trường các-bon, cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ các-bon được quan tâm và triển khai nhằm tạo ra cơ chế linh hoạt, hỗ trợ hoạt động giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và phát triển bền vững. Trong các cơ chế này, thị trường các-bon là một trong những công cụ định giá các-bon quan trọng hướng tới mục tiêu Net Zero vào năm 2050 của Việt Nam”, bà Hồ Thị Hằng cho biết.

Bộ Tài chính là đơn vị đang được giao xây dựng và phát triển thị trường các-bon. Để triển khai nhiệm vụ này, với sự hỗ trợ của Đối tác chuyển dịch năng lượng Đông Nam Á, Bộ Tài chính (Vụ Pháp chế) triển khai dự án “Nâng cao năng lực trong đánh giá thực trạng pháp luật, hạ tầng và kinh nghiệm quốc tế để thiết kế sàn giao dịch tín chỉ các-bon".

Hội thảo này tập trung thông tin về kết quả nghiên cứu, đánh giá kinh nghiệm của Hàn Quốc về thiết lập và vận hành sàn giao dịch tín chỉ các-bon; kết quả nghiên cứu, đánh giá kinh nghiệm của châu Âu và các quốc gia khác về thiết lập và vận hành sàn giao dịch tín chỉ các-bon; kết quả rà soát, đánh giá hiện trạng hệ thống pháp luật, hạ tầng để thiết kế sàn giao dịch tín chỉ các-bon; đề xuất các phương án để thiết lập và vận hành sàn giao dịch tín chỉ các-bon tại Việt Nam và lộ trình thực hiện

Theo bà Hằng, trên cơ sở kết quả nghiên cứu thời gian qua cũng như những đóng góp của các chuyên gia, các bộ, ngành và cơ quan, tổ chức, thành viên thị trường vào kết quả nghiên cứu, Vụ Pháp chế (Bộ Tài chính) sẽ tiếp tục hoàn thiện cũng như đưa ra các đề xuất phù hợp và khả thi trong triển khai thực hiện.

Cần tận dụng cơ sở hạ tầng hiện có

Tại hội thảo, bà Hyun Shin Park, Ecoeye (Nhóm tư vấn) đã thông tin về kết quả nghiên cứu đánh giá kinh nghiệm của Hàn Quốc về thiết lập và vận hành sàn giao dịch tín chỉ các-bon. Theo đó, những thông tin về khung pháp lý, hệ thống trao đổi hạn ngạch phát thải Hàn Quốc (K-ETS), các tổ chức vận hành K-ETS, cơ sở pháp lý của Sàn giao dịch tín chỉ các-bon (CTX); hệ thống CTX trong Hệ thống giao dịch phát thải (ETS), tổng quan về quá trình giao dịch phát thải, sản phẩm trên K-ETS cũng như Kế hoạch thị trường K-ETS…

Đồng thời, chia sẻ kinh nghiệm về xây dựng Sàn giao dịch tín chỉ các-bon cho Việt Nam, bà Hyun Shin Park cho rằng, về chính sách, Việt Nam cần xây dựng các quy định, hướng dẫn chi tiết dựa trên Luật Bảo vệ Môi trường; linh hoạt, đồng bộ quy định thông qua sự hợp tác giữa các bộ, ngành; hướng dẫn triển khai nên được đặt ở cấp độ pháp lý thấp hơn để có thể điều chỉnh (bởi thị trường các-bon phát triển theo xu hướng quốc tế, ETS là một hệ thống hoạt động cần phải được điều chỉnh thường xuyên để phản ánh tình hình hiện tại).

Đối với xây dựng Sàn giao dịch tín chỉ các-bon, bà Hyun Shin Park cho rằng cần tận dụng cơ sở hạ tầng hiện có để tiết kiệm thời gian, tận dụng chuyên môn có sẵn, kết nối dễ dàng với thị trường đang hoạt động. Đồng thời cần sẵn sàng nguồn nhân lực, yêu cầu về tài nguyên, chi phí; xây dựng hướng dẫn, lộ trình và kế hoạch hành động của Sàn giao dịch cũng như xây dựng năng lực kỹ thuật.

Cũng tại Hội thảo, chuyên gia Phạm Phan Dũng, Nhóm Tư vấn thực hiện dự án thuộc Viện Sinh thái và môi trường cho biết, Việt Nam là một trong những quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề và tiêu cực bởi biến đổi khí hậu toàn cầu.

Trước những vấn đề cấp bách, Việt Nam đã hợp tác với cộng đồng quốc tế để giải quyết vấn đề này. Đồng thời ban hành các định hướng, chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội về việc xây dựng thị trường các-bon trong nước.

Theo đó, vấn đề thị trường các-bon lần đầu tiên được đề cập tại Quyết định số 1775/2012/QĐ-TTg Phê duyệt Đề án Quản lý phát thải khí gây hiệu ứng nhà kính; quản lý các hoạt động kinh doanh tín chỉ các-bon ra thị trường thế giới.

Năm 2016, Việt Nam có quyết định số 2053/QĐ-TTg về việc xây dựng, phát triển thị trường các-bon; năm 2020 Quốc hội thông qua Luật Bảo vệ Môi trường (Luật BVMT), trong đó quy định chi tiết việc xây dựng và phát triển thị trường các-bon trong nước. Ngày 7/1/2022, Chính phủ ban hành Nghị định số 06/2022/NĐ-CP quy định về giảm phát thải khí nhà kính (KNK) và bảo vệ tầng ô-dôn, trong đó đề ra nhiệm vụ tổ chức và phát triển thị trường các-bon cụ thể hơn.

Thị trường các-bon trong nước đang trong quá trình nghiên cứu, xây dựng và phát triển. Theo Luật Bảo vệ môi trường 2020; Nghị định số 06/2022/NĐ-CP về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ô-dôn, Bộ Tài chính được giao ban hành cơ chế quản lý, tổ chức cho hoạt động của thị trường các-bon.

Tại hội thảo, chuyên gia cũng thông tin về hai phương án đề xuất thành lập sàn giao dịch tín chỉ các-bon. Theo đó, phương án 1 là thành lập Sàn giao dịch tín chỉ các-bon trên hệ thống hạ tầng của giao dịch chứng khoán và phương án 2 là xây dựng mô hình sàn độc lập với hệ thống giao dịch chứng khoán và do Bộ TN-MT quản lý.

Đề xuất thí điểm vận hành Sàn giao dịch tín chỉ các-bon trên cơ sở sử dụng hệ thống hạ tầng của giao dịch chứng khoán, chuyên gia Phạm Phan Dũng đề xuất vai trò cụ thể của các đơn vị liên quan. Trong đó, Bộ TN-MT thiết kế, xây dựng và quản lý thị trường các-bon, bao gồm: thiết lập hệ thống đăng ký hạn ngạch và tín chỉ các-bon; quy định về hệ thống Quy định về hệ thống đo đạc, báo cáo, thẩm định giảm nhẹ phạt thải khí nhà kính (MRV), các yêu cầu đối với hạn ngạch, tín chỉ các-bon và các đơn vị được tham gia giao dịch; xác định phạm vi sử dụng dịch vụ của hệ thống giao dịch chứng khoán khi các thành viên thị trường tham gia giao dịch thứ cấp đối với hạn ngạch và tín chỉ các-bon.

Sàn giao dịch tín chỉ các-bon được thiết lập trên cơ sở sử dụng dịch vụ của hệ thống giao dịch chứng khoán do Bộ Tài chính quản lý (với sự tham gia của Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước, Sở Giao dịch chứng khoán Việt Nam, Tổng công ty Lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam…).