Tẩy xóa hạn dùng sản phẩm: Thao tác đơn giản, hậu quả khôn lường

Đoàn công tác của Bộ Y tế đang kiểm tra một nhà thuốc tại TP Lạng Sơn Ảnh: DN

	Dùng chế phẩm chưa đăng ký lưu hành để sản xuất nước rửa tay
	Tự ý “gia hạn” sử dụng hàng chục tấn đùi gà tây Hàn Quốc đã hết hạn
	Hà Nội: Lật tẩy chiêu sản xuất, kinh doanh mỹ phẩm, thực phẩm chức năng… “dởm”

“Phù phép” hạn dùng

Các loại hàng hóa, sản phẩm tiêu dùng, đặc biệt là dược phẩm, thực phẩm đều có quy định về thời hạn sử dụng rất rõ ràng, cụ thể và cần phải thu hồi, tiêu hủy khi hết hạn sử dụng. Tuy nhiên, vẫn có một số cơ sở sử dụng “mánh lới” để không phải tiêu hủy mà tái sử dụng bằng việc lén lút đưa ra thị trường tiêu thụ, nhất là ở khu vực vùng sâu, vùng xa. Một số khác “tinh vi” hơn thì tẩy xóa hạn dùng, thay bằng hạn dùng mới để đánh lừa người dùng.

Thông tin từ Đội QLTT số 1, Cục Quản lý thị trường Hà Nội, cơ quan này đang củng cố hồ sơ xử lý một cơ sở sản xuất ở huyện Sóc Sơn có dấu hiệu tẩy xóa hạn sử dụng, dán "date" mới đối với hàng chục nghìn sản phẩm nước đóng chai các loại.

Ngoài hàng hóa tại cơ sở, đoàn công tác của lực lượng QLTT Hà Nội đã phát hiện và tạm giữ hơn 15.000 chiếc tem ghi ngày sản xuất và hạn sử dụng các loại, 2 lọ dung dịch tẩy rửa, 1 chiếc máy "date model"...

Đây không phải vụ việc duy nhất bị phát hiện. Trước đó, năm 2016, lực lượng chức năng đã phát hiện 50.000 đơn vị thuốc các loại (thuốc kháng sinh, thần kinh, thực phẩm chức năng, thuốc cai nghiện...) hết date, thuốc không rõ nguồn gốc bị tẩy, xóa hoặc sửa date để bán cho bệnh nhân tại cơ sở sản xuất của bà Trần Thị Ánh Tuyết, phường Hàng Mã, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội. Vi phạm của đối tượng này là với những tân dược đóng trong hộp giấy sẽ được tẩy, xóa rồi in date mới hoặc sửa date, còn đối với những loại thuốc là viên nén đóng trong bao phim in date bằng dấu chìm thì được cắt góc, khiến người mua không phát hiện thuốc đó còn hạn hay đã hết hạn.

Qua tìm hiểu phóng viên được biết, việc dập lại hạn dùng mới hiện được tiến hành khá đơn giản. Theo đó, nếu cơ sở sản xuất đã sử dụng công nghệ dập nổi (đối với các bao bì kim loại) thì có thể dễ dàng tẩy hạn bằng javen hoặc aceton, sau đó dập hạn mới lên sản phẩm.

Với sản phẩm dập hạn bằng mực thì những chiếc máy in dập date thủ công hoặc tự động với đủ kích cỡ, tiện dụng có thể “phù phép” hạn cũ thành hạn mới một cách dễ dàng. Còn các loại sản phẩm sử dụng bao bì nilon, giấy, chủ cơ sở hoặc người kinh doanh thường sử dụng chiêu bài dán tem phụ tự chế lên chỗ hạn sử dụng để che mắt người tiêu dùng.

Chia sẻ với phóng viên, nhân viên một hiệu thuốc cho biết, việc xóa bỏ hạn sử dụng phổ biến và dễ dàng nhất vẫn là cắt bỏ đầu vỉ thuốc có in hạn sử dụng. Với những thuốc chỉ in số, người bán có thể sẽ sửa số cuối như 2006 thành 2008. Nhiều loại thuốc chỉ cần dùng dụng cụ cạo, kéo, bút tẩy, bút bi hoặc lấy cồn lau hạn sử dụng là xong nhưng cũng có loại phải dùng máy móc để bóc đi lớp vỉ bên ngoài và dập lại hạn mới.

“Những loại tân dược hay được các cơ sở phù phép là các loại thuốc ngoại, đắt tiền và nhu cầu sử dụng lớn như kháng sinh, tim mạch, huyết áp, giảm đau”, nhân viên này cho biết.

Theo tìm hiểu của phóng viên, trên thị trường hiện sản phẩm máy dập hạn bằng tay cũng đang được bán nhiều với giá dao động từ 1 đến 1,5 triệu đồng. Những loại cao cấp hơn thường được bán tại một số cửa hàng có giá khoảng 3-4 triệu đồng.

Quy định đã rõ ràng

Theo các chuyên gia, việc tẩy xóa hạn dùng các sản phẩm sử dụng trực tiếp vào cơ thể con người như dược phẩm, thực phẩm, nước uống sẽ tiềm ẩn nhiều nguy cơ với sức khỏe con người. Với tân dược, nếu sử dụng thuốc hết hạn, quá hạn, hệ lụy khôn lường.

Ông Lê Văn Truyền, chuyên gia trong ngành Dược cho rằng, hạn sử dụng ghi trên bao bì thuốc chính là tiêu chí quan trọng để khẳng định thuốc có chất lượng hay không.

Đáng lưu ý, theo chuyên gia này, thuốc chứa những hợp chất phức tạp và các thành phần này sẽ phá vỡ theo thời gian và làm cho chúng kém hiệu quả, không có tác dụng, nguy hại hơn là gây tác dụng tiêu cực đến sức khỏe người dùng.

Về phía cơ quan quản lý, ông Nguyễn Việt Cường, Chánh Thanh tra Sở Y tế Hà Nội cho rằng, theo quy định của Bộ Y tế, hạn dùng được ghi bằng số hoặc chữ chỉ tháng và năm. Số chỉ tháng gồm hai con số hoặc tên tháng bằng chữ. Số chỉ năm là hai con số cuối của năm. Ví dụ thuốc được ghi hạn dùng 09/19, nghĩa là từ ngày 1/9/2019 trở đi là thuốc quá hạn dùng không được sử dụng. Luật Dược quy định việc “thay đổi, sửa chữa thông tin về hạn dùng ghi trên nhãn mà không được phép của cơ quan nhà nước có thẩm quyền” là hành vi sản xuất thuốc giả, sẽ bị xử lý hình sự.

Còn theo luật sư Nguyễn Anh Thơm, Văn phòng Luật sư Nguyễn Anh, Hà Nội, theo quy định của pháp luật hiện hành, hành vi bán thuốc hết hạn có thể bị xử lý hành chính theo quy định Nghị định 176/2013/NĐ-CP ngày 14/11/2013 quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế. Cụ thể, phạt tiền từ 40 triệu đồng đến 50 triệu đồng đối với hành vi bán buôn thuốc không đạt tiêu chuẩn chất lượng hoặc thuốc đã hết hạn sử dụng. Mức phạt sẽ tương ứng từ 10 đến 20 triệu đồng đối với hành vi bán lẻ thuốc không đạt tiêu chuẩn chất lượng hoặc thuốc đã hết hạn sử dụng.

Ngoài ra, cơ sở vi phạm còn bị tước quyền sử dụng chứng chỉ hành nghề dược, giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh thuốc trong thời hạn từ 3 tháng đến 6 tháng theo quy định, buộc hoàn trả toàn bộ số tiền thu được và buộc tiêu hủy toàn bộ số thuốc theo quy định.

“Trong trường hợp mà việc sử dụng thuốc gây ra thiệt hại về sức khỏe đối với người dùng thì cơ sở kinh doanh dược còn phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng cho người bị thiệt hại theo quy định của Bộ luật dân sự 2015”, luật sư Nguyễn Anh Thơm cho biết.