“Tăng lực” cho Quỹ đầu tư phát triển địa phương

	Tìm nguồn vốn cho Quỹ đầu tư phát triển địa phương
	Điều lệ mẫu cho Quỹ đầu tư phát triển địa phương
	Tối thiểu 100 tỷ đồng vốn điều lệ Quỹ đầu tư phát triển địa phương
	Đảm bảo an toàn tài chính cho Quỹ đầu tư phát triển địa phương

Hơn 10 năm, các Quỹ ĐTPTĐP đã cho vay đầu tư cơ sở hạ tầng là 14.084 tỷ đồng. Ảnh: ST.

Tiềm năng có nhưng chưa phát huy

Chính phủ đã ban hành Nghị định số 138/2007/NĐ-CP về tổ chức và hoạt động của Quỹ đầu tư phát triển địa phương và Nghị định này đã được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 37/2013/NĐ-CP ngày 22/4/2013.

Triển khai các quy định nói trên, đã có 44 địa phương thành lập Quỹ ĐTPTĐP với mục tiêu huy động các nguồn vốn trung và dài hạn để thực hiện cho vay, đầu tư trực tiếp các dự án trong lĩnh vực cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội tại địa phương. Đến 31/12/2018, số dư nguồn vốn hoạt động của hệ thống Quỹ là 34.980 tỷ đồng, gấp 5 lần so với năm 2007. Về cơ cấu, vốn chủ sở hữu chiếm 79% và vốn huy động chiếm 21%. Vốn huy động của các Quỹ ĐTPTĐP tương đương 26% vốn chủ sở hữu. Về sử dụng vốn, tính đến 31/12/2018, tổng vốn sử dụng cho các hoạt động cho vay, đầu tư trực tiếp và góp vốn thành lập doanh nghiệp của hệ thống Quỹ ĐTPTĐP là 18.111 tỷ đồng, gấp 5 lần so với năm 2007, trong đó hoạt động cho vay đầu tư cơ sở hạ tầng là 14.084 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng lớn nhất trong cơ cấu sử dụng vốn của Quỹ (chiếm 77,7%).

Nguồn vốn cho vay và đầu tư của Quỹ ĐTPTĐP đã phát huy hiệu quả, từ đó huy động các nguồn vốn khác tham gia vào việc đầu tư cơ sở hạ tầng tại địa phương. Theo đó, tổng lợi nhuận của toàn hệ thống Quỹ ĐTPTĐP đến 31/12/2018 là 1.268 tỷ đồng, tăng 4 lần so với năm 2007. Hoạt động của hệ thống Quỹ ĐTPTĐP có tăng trưởng về quy mô, nguồn vốn hoạt động, góp phần vào việc huy động các nguồn lực tài chính cho đầu tư cơ sở hạ tầng tại địa phương.

Bên cạnh những kết quả đạt được, quá trình triển khai thời gian qua cho thấy hệ thống Quỹ ĐTPTĐP phát triển còn nhiều bất cập. Rõ ràng nhất là năng lực hoạt động của các Quỹ ĐTPTĐP vẫn còn hạn chế do nguồn vốn hoạt động còn thấp. Một số địa phương còn chưa bố trí đủ nguồn vốn điều lệ tối thiếu. Nguồn vốn hoạt động hạn chế đã ảnh hưởng tới việc triển khai các nghiệp vụ của Quỹ ĐTPTĐP, hầu hết các Quỹ mới chỉ tập trung vào hoạt động cho vay dự án, chỉ một số ít Quỹ có nguồn lực để triển khai nghiệp vụ đầu tư, do đó chưa phát huy được vai trò là nguồn vốn mồi để thu hút các nguồn vốn khác trong xã hội cùng tham gia đầu tư kết cấu hạ tầng. Bên cạnh đó, mức lãi suất cho vay tối thiểu chưa phản ánh được đầy đủ chi phí, tỷ lệ nợ xấu ở mức cao của một số Quỹ chưa được xử lý dứt điểm, hoạt động đầu tư trực tiếp chưa được đẩy mạnh, cơ chế trích lập dự phòng rủi ro cho vay, đầu tư cần được hoàn thiện. Cơ chế quản lý giám sát cần phải tiếp tục hoàn thiện theo hướng có biện pháp xử lý dứt điểm đối với những Quỹ hoạt động không hiệu quả, không hoạt động theo đúng mục đích thành lập Quỹ; bổ sung trách nhiệm của các Bộ, ngành và Ủy ban nhân dân trong việc quản lý giám sát hoạt động của Quỹ.

Đặt trách nhiệm vào tay địa phương

Mới đây, Bộ Tài chính đã hoàn thiện dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 138 và 37 nói trên, trong đó chú trọng việc hoàn thiện nhóm chính sách về tăng quy mô và hiệu quả hoạt động của Quỹ.

Theo quy định hiện hành, một trong các điều kiện để Quỹ ĐTPTĐP được thành lập phải có vốn điều lệ tối thiểu là 100 tỷ đồng. Tuy nhiên, chưa có quy định về việc đánh giá sự cần thiết, khả năng huy động vốn, khả năng cho vay, đầu tư của Quỹ ĐTPTĐP tại thời điểm thành lập Quỹ. Bên cạnh đó, trong bối cảnh nguồn vốn huy động còn hạn chế, mức vốn điều lệ tối thiểu của các Quỹ chỉ là 100 tỷ đồng nên không bảo đảm cho Quỹ có thể quay vòng nguồn vốn để thực hiện nhiều dự án thuộc lĩnh vực đầu tư kết cấu hạ tầng, chưa thúc đẩy việc huy động thêm các nguồn lực khác trên địa bàn cho phát triển kinh tế xã hội tại địa phương.

Để đảm bảo Quỹ ĐTPTĐP khi thành lập có nguồn vốn triển khai các hoạt động theo đúng chức năng, nhiệm vụ, đóng góp có hiệu quả vào đầu tư phát triển kinh tế xã hội tại địa phương, dự thảo Nghị định quy định cụ thể về điều kiện và quy trình thành lập Quỹ ĐTPTĐP bao gồm: Địa phương có nhu cầu và đảm bảo Quỹ hoạt động hiệu quả, đóng góp vào phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương; nguồn cấp vốn điều lệ của Quỹ đã được bố trí trong kế hoạch đầu tư công trung hạn của địa phương tối thiểu là 300 tỷ đồng; có Đề án thành lập Quỹ do UBND cấp tỉnh trình HĐND cấp tỉnh thông qua; có dự thảo Điều lệ tổ chức và hoạt động của Quỹ. Đồng thời, dự thảo Nghị định quy định các nội dung cơ bản của Đề án thành lập Quỹ, bao gồm phương án huy động, sử dụng vốn và danh mục các dự án dự kiến cho vay, đầu tư trong thời gian 3 năm từ thời điểm dự kiến thành lập Quỹ.

Để nâng cao hiệu quả thành lập và hoạt động Quỹ ĐTPTĐP, trên cơ sở quy định của pháp luật đối với doanh nghiệp nhà nước, dự thảo Nghị định quy định về trách nhiệm của UBND cấp tỉnh trong việc đánh giá hiệu quả hoạt động, quản lý giám sát để kịp thời phát hiện các rủi ro và có giải pháp cơ cấu lại hoạt động của Quỹ ĐTPTĐP. Theo đó, căn cứ vào xếp loại Quỹ ĐTPTĐP, UBND cấp tỉnh quyết định cơ cấu lại bộ máy tổ chức, điều hành và hoạt động đối với Quỹ xếp loại hoạt động không hiệu quả. Bên cạnh đó, dự thảo Nghị định quy định theo hướng Quỹ ĐTPTĐP buộc phải giải thể khi mức vốn thực góp của chủ sở hữu không đáp ứng quy định về vốn điều lệ tối thiểu theo quy định; tỷ lệ tổng số vốn cho vay và đầu tư (không bao gồm các khoản ủy thác cho vay) trên vốn chủ sở hữu thấp hơn 20% trong 3 năm liên tiếp; tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ cho vay cao hơn 50% hoặc tỷ lệ các khoản nợ phải thu khó đòi trên tổng số vốn đầu tư cao hơn 80% trong 3 năm liên tiếp; có số chênh lệch thu chi âm lũy kế lớn hơn hoặc bằng 75% số vốn điều lệ thực có của Quỹ đầu tư phát triển địa phương; Quỹ ĐTPĐP đã được cơ cấu lại nhưng trong vòng 2 năm vẫn tiếp tục hoạt động không đúng quy định của pháp luật hoặc vẫn bị đánh giá xếp loại hoạt động chưa hiệu quả.

Về hoạt động cho vay, xuất phát từ thực tế tỷ lệ nợ xấu ở một số Quỹ ở mức cao, mức lãi suất tối thiểu được UBND một số địa phương quy định ở mức thấp, chưa phản ánh được đầy đủ chi phí trong lãi suất cho vay, dự thảo Nghị định đã rà soát, bổ sung điều kiện cho vay từ Quỹ ĐTPTĐP theo hướng thận trọng, tương tự như điều kiện cho vay nguồn vốn tín dụng đầu tư của nhà nước và điều kiện cho vay của tổ chức tín dụng.

Dự thảo Nghị định cũng quy định lãi suất cho vay tối thiểu của Quỹ được xác định theo nguyên tắc không thấp hơn lãi suất huy động bình quân của các nguồn vốn huy động, chi phí cơ hội của vốn chủ sở hữu, đảm bảo bù đắp chi phí quản lý, các chi phí khác có liên quan đến hoạt động cho vay của Quỹ và bảo toàn, phát triển nguồn vốn chủ sở hữu. Trong đó, chi phí cơ hội của vốn chủ sở hữu được tính tối thiểu bằng bình quân lãi suất trái phiếu Chính phủ kỳ hạn 5 (năm) công bố tại Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội trong 5 tháng gần nhất. Quy định nêu trên đảm bảo khả năng sinh lời của vốn chủ sở hữu, đảm bảo bù đắp các chi phí liên quan đến hoạt động cho vay, bao gồm cả chi phí dự phòng rủi ro của Quỹ.