Tài sản mã hoá: Nên lựa chọn quản lý, giám sát thay vì cấm cản

Hội thảo khoa học với chủ đề “Quản lý nhà nước về tài sản mã hóa: Những vấn đề lý luận và thực tiễn tại Việt Nam”. Ảnh: HD

Ngày 29/8/2024, Viện Chiến lược và Chính sách tài chính phối hợp với Học viện Tài chính tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Quản lý nhà nước về tài sản mã hóa: Những vấn đề lý luận và thực tiễn tại Việt Nam”.

Tài sản mã hóa vào Việt Nam lên đến 120 tỷ USD

Theo TS. Nguyễn Như Quỳnh, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách tài chính, tài sản mã hóa là xu hướng phát triển tất yếu, các giao dịch liên quan tới tài sản mã hóa vẫn diễn ra trên thị trường và không ngừng phát triển.

Theo các chuyên gia, tại Việt Nam, mặc dù tỷ lệ người dân sở hữu và giá trị tài sản mã hóa ở mức rất cao nhưng vẫn chưa có các quy định pháp lý cụ thể liên quan đến lĩnh vực này. Ngân hàng Nhà nước không công nhận tiền mã hóa là phương tiện thanh toán trong khi Bộ Tư pháp không coi đây là một loại tài sản, Bộ Công thương cũng không xem đây là một loại hàng hóa.

Trong khi đó, báo cáo của hãng nghiên cứu Chainalysis (Hoa Kỳ) cho thấy, trong 12 tháng (tính đến tháng 7/2023), dòng tài sản mã hóa vào Việt Nam lên đến 120 tỷ USD, gấp khoảng 3-4 lần dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam và tăng 20% so với giai đoạn 2021-2022 (khoảng 100 tỷ USD).

Theo ông Phan Đức Trung, Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội Blockchain Việt Nam, dự báo đến năm 2030, toàn cầu sẽ có 16.000 tỷ USD tài sản truyền thống được mã hóa. Việt Nam hiện đứng thứ 3 thế giới về chỉ số chấp nhận tài sản mã hóa và đứng thứ 7 với 17,4% dân số sở hữu tài sản mã hóa và thuộc TOP 30 quốc gia có tỷ lệ sở hữu tài sản mã hóa cao nhất.

Ông Trung cho biết thêm, do lợi nhuận lớn, việc huy động vốn cộng đồng từ tài sản mã hóa đã xảy ra gian lận. Nhiều đơn vị không rõ thông tin đã tổ chức hội thảo kín, lợi dụng hình ảnh để thu hút huy động vốn từ cộng đồng. Báo cáo từ người dùng cho thấy, họ bị lừa đảo thông qua việc gửi, nạp tiền lên các nền tảng sàn giao dịch, ví không rõ thông tin.

TS. Nguyễn Văn Cương, Viện trưởng Viện Chiến lược và khoa học pháp lý (Bộ Tư pháp) cũng cho rằng, dù muốn hay không thì phải thừa nhận rằng có một bộ phận dân cư Việt Nam đang nắm giữ và thực hiện giao dịch liên quan tới tài sản mã hóa, trong đó có các giao dịch liên quan tới bitcoin. Tuy nhiên, việc thực hiện các giao dịch liên quan tới tài sản mã hóa cho mục đích rửa tiền là vấn đề nhức nhối trong thực tiễn thi hành pháp luật ở nhiều quốc gia hiện nay.

Cần thận trọng, đảm bảo sự cân bằng nhiều mục tiêu

Trước thực trạng trên, theo TS. Nguyễn Như Quỳnh, Việt Nam cần có phương án quản lý phù hợp, trong đó nhanh chóng hoàn thiện các quy định quản lý tài sản ảo, tài sản mã hóa phù hợp với tiêu chuẩn phòng chống rửa tiền của Lực lượng Đặc nhiệm Tài chính để đưa Việt Nam ra khỏi Danh sách xám theo Quyết định số 194/QĐ-TTg ngày 23/2/2024 của Thủ tướng Chính phủ.

"Việc xây dựng khung pháp lý để thúc đẩy mạnh mẽ việc phát triển và ứng dụng công nghệ Blockchain, tài sản số, quản lý tài sản ảo, tiền ảo, tài sản mã hóa, tiền mã hóa là rất cần thiết nhưng các biện pháp quản lý nhà nước đối với các vấn đề này cần thận trọng, đảm bảo sự cân bằng giữa mục tiêu khuyến khích, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và bảo vệ lợi ích của các tổ chức, cá nhân trong xã hội", TS. Nguyễn Như Quỳnh nhấn mạnh.

Chia sẻ thêm, chuyên gia kinh tế TS. Cấn Văn Lực cho rằng, thay vì lựa chọn không làm gì hoặc cấm cản, đa số các quốc gia phát triển đã xây dựng các quy định pháp lý nhằm điều tiết, quản lý thị trường tài sản mã hóa.

Theo đó, nhiều nước đã bắt đầu hình thành khung pháp lý về quản lý tài sản mã hóa nhằm đưa tài sản mã hóa vào đối tượng quản lý và giám sát thay vì không được công nhận hay bị cấm như trước đây. Đa số các quốc gia thuộc nhóm G20 (ngoại trừ Trung Quốc) có xu hướng công nhận tài sản mã hóa, cấp phép một số loại dịch vụ tài sản mã hóa, cấp phép với các sàn giao dịch tài sản mã hóa, đánh thuế đối với giao dịch tài sản mã hóa.

Các tổ chức tài chính quốc tế như Hội đồng ổn định tài chính (Financial Stability Board, FSB), Tổ chức Quốc tế của các Ủy ban Chứng khoán (IOSCO), Ủy ban Basel về giám sát ngân hàng… cũng ban hành các hướng dẫn, thông lệ tốt và khuyến cáo đối với các cơ quan quản lý nhà nước về vấn đề này.

TS. Cấn Văn Lực chia sẻ, việc đưa ra các quy định pháp lý liên quan đến quản lý tài sản mã hóa cũng góp phần quan trọng bảo vệ nhà đầu tư, tăng cường khả năng thu thuế trên các giao dịch tài sản mã hóa, nâng cao khả năng kiểm soát các hoạt động rửa tiền, giảm thiểu rủi ro tài trợ khủng bố, quản lý tốt hơn dòng vốn chảy ra khỏi quốc gia.

Đại diện nhóm nghiên cứu về quản lý nhà nước đối với tài sản mã hóa của Học viện Tài chính, TS Nguyễn Thị Thùy Dung đề xuất, Chính phủ có thể lựa chọn việc quản lý, giám sát tài sản mã hóa thay vì cấm hoàn toàn, đồng thời, thống nhất khái niệm “tài sản mã hóa” trong các văn bản pháp lý; quản lý các hoạt động liên quan tới tài sản mã hóa theo cách tiếp cận rủi ro, ưu tiên quản lý các hoạt động lưu ký.

Để bảo vệ quyền lợi của người dân, Chính phủ cũng cần nâng cao nhận thức, tăng cường cung cấp thông tin, cảnh báo kịp thời, xây dựng đồng bộ cơ chế bảo vệ được quy định trong luật bảo vệ người tiêu dùng và các pháp luật điều chỉnh tài sản mã hóa trong tương lai.