Sửa Thông tư 38 để bịt lỗ hổng quản lý

DN làm thủ tục hải quan tại cảng Cát Lái. Ảnh: Thu Hòa.

Xác minh khi khai bổ sung

Phó Cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan Âu Anh Tuấn cho biết, quy định hiện hành chưa có nội dung quy định về việc khai bổ sung trong trường hợp gửi thừa hàng, nhầm hàng. Trên thực tế, có hiện tượng các đối tượng buôn lậu lợi dụng quy định về việc khai bổ sung để cố tình khai sai tên hàng, mã số, chủng loại, số lượng để trốn tránh nghĩa vụ thuế, trốn thực hiện các chính sách mặt hàng và phân luồng. Nếu cơ quan Hải quan thực hiện việc chuyển luồng tờ khai hải quan hoặc có thông tin về việc các cơ quan quản lý nhà nước khác phối hợp kiểm tra thì doanh nghiệp sẽ thực hiện việc khai bổ sung nhằm hợp thức hóa cho hành vi gian lận, buôn lậu. Do vậy, cần quy định biện pháp xác minh để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp kinh doanh nghiêm chỉnh và ngăn chặn doanh nghiệp lợi dụng quy định để thực hiện hành vi buôn lậu.

Để đảm bảo công bằng trong kinh doanh và thực thi pháp luật, ban soạn thảo dự kiến bổ sung quy định riêng về việc khai bổ sung trong những trường hợp khai báo thay đổi toàn bộ tên hàng, bổ sung thêm mặt hàng mới trong khai báo. Cụ thể, những trường hợp đúng là gửi nhầm, gửi thừa thực sự và được hai bên thoả thuận chấp nhận sẽ được chấp nhận khai bổ sung khi đã xác minh; những trường hợp không chứng minh được đó là gửi nhầm, gửi thừa và cơ quan Hải quan có căn cứ xác định hành vi gian lận, buôn lậu sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật.

Hạn chế hủy tờ khai hải quan

Tại Khoản 1 Điều 22 Thông tư 38 quy định, một số trường hợp cơ quan Hải quan sẽ tự hủy tờ khai khi quá hạn 15 ngày mà người khai hải quan chưa có hàng hóa đưa vào khu vực giám sát hải quan hoặc chưa thực hiện thủ tục kiểm tra hải quan với cơ quan Hải quan. Theo Cục Giám sát quản lý về hải quan, trên thực tế, lợi dụng quy định này, một số doanh nghiệp sau khi mở tờ khai hải quan, biết kết quả phân luồng đã cố tình không nộp chứng từ hoặc xuất trình hàng hoá có khả năng vi phạm (khai sai, khai không đúng…) để cơ quan Hải quan kiểm tra mà chờ tờ khai hết hạn hiệu lực để mở tờ khai mới; hoặc đi đăng ký tờ khai mới ngay và để tờ khai cũ tự hết hiệu lực. Như vậy, việc huỷ tờ khai cũ cũng đã giúp doanh nghiệp hợp thức hoá được hành vi gian lận.

Bên cạnh đó, văn bản hiện hành chưa có quy định về việc hàng hóa nhập khẩu đã đăng ký tờ khai, chưa hoàn thành thủ tục hải quan nhưng có nhu cầu tái xuất. Theo Cục Giám sát quản lý về hải quan, dự kiến sửa Khoản 13 Điều 1 Thông tư 38 về việc hủy tờ khai hải quan theo hướng sẽ không phân biệt trường hợp cơ quan Hải quan hủy hay do đề nghị của doanh nghiệp để khuyến khích doanh nghiệp tự tuân thủ. Theo đó, hủy tờ khai đối với tờ khai hải quan hàng hóa nhập khẩu, quá thời hạn 15 ngày kể từ ngày đăng ký tờ khai hàng hóa nhập khẩu mà không có hàng nhập khẩu đến cửa khẩu nhập.

Đối với tờ khai hàng hóa xuất khẩu, hủy tờ khai XK quá thời hạn 15 ngày kể từ ngày đăng ký tờ khai, hàng xuất khẩu được miễn kiểm tra hồ sơ và kiểm tra thực tế nhưng chưa đưa vào khu vực giám sát hải quan tại cửa khẩu xuất; quá thời hạn 15 ngày kể từ ngày đăng ký tờ khai, hàng hóa phải kiểm tra hồ sơ nhưng người khai hải quan chưa xuất trình hồ sơ hải quan hoặc hoàn thành thủ tục hải quan nhưng hàng hóa chưa đưa vào khu vực giám sát hải quan tại cửa khẩu xuất; quá thời hạn 15 ngày kể từ ngày đăng ký tờ khai, hàng hóa phải kiểm tra hồ sơ và phải kiểm tra thực tế nhưng chưa xuất trình hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu để cơ quan Hải quan kiểm tra.

Tờ khai hải quan đã được đăng ký nhưng chưa được thông quan do hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan có sự cố; tờ khai hàng hóa xuất khẩu đã có hàng hóa đưa vào hoặc chưa đưa vào khu vực giám sát hải quan nhưng thực tế không xuất khẩu; tờ khai hàng hóa nhập khẩu đã được đăng ký, nhưng thực tế không có hàng nhập khẩu đến cửa khẩu nhập; khai sai các chỉ tiêu thông tin không được khai bổ sung quy định tại mục 3 Phụ lục I ban hành kèm Thông tư này và hàng hóa chưa đưa qua khu vực giám sát hải quan.

Siết chặt quy định đưa hàng về bảo quản

Hiện tại, việc đưa hàng về bảo quản được thực hiện trên cơ sở đề nghị của doanh nghiệp hoặc cơ quan quản lý chuyên ngành. Người khai hải quan tự chịu trách nhiệm bảo quản hàng hoá, không quy định cụ thể các điều kiện cần đáp ứng về khu vực lưu giữ hàng hoá đưa về bảo quản. Trên thực tế đã phát sinh một số trường hợp vi phạm như: Hàng hoá đang trong quá trình bảo quản đã được đưa vào tiêu thụ; Hàng hóa đã có kết quả nhưng chưa làm tiếp thủ tục hải quan để thông quan đã đưa vào tiêu thụ; Không bảo quản đúng địa điểm đã đăng ký; Địa điểm đã đăng ký không đảm bảo điều kiện giám sát hải quan…

Để hạn chế những bất cập nêu trên, dự kiến nội dung sửa đổi lần này theo hướng: Cơ quan Hải quan cho phép đưa hàng về địa điểm khác để kiểm tra hoặc đưa hàng hàng về bảo quản khi đáp ứng được các điều kiện. Cụ thể, đối với trường hợp đưa về địa điểm khác để kiểm tra theo đề nghị của cơ quan kiểm tra chuyên ngành: Giấy đăng ký kiểm tra chuyên ngành trong đó có nêu rõ địa điểm kiểm tra ngoài cửa khẩu; Địa điểm kiểm tra chuyên ngành là kho, bãi có địa chỉ rõ ràng, được ngăn cách với khu vực xung quanh đảm bảo việc bảo quản nguyên trạng hàng hóa.

Đối với trường hợp đưa hàng về bảo quản theo đề nghị của người khai hải quan: Đề nghị đưa hàng về bảo quản trong đó có nêu rõ địa điểm đưa hàng về bảo quản gửi qua hệ thống. Địa điểm bảo quản hàng hóa của người khai hải quan phải được Tổng cục Hải quan kiểm tra, xác nhận đủ điều kiện giám sát; Sau khi đưa về đến địa điểm phải thông báo cho cơ quan Hải quan thời gian hàng hóa đã về đến địa điểm bảo quản qua hệ thống; Trường hợp có cơ sở khẳng định hàng hóa có khả năng không đảm bảo chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm thì không cho đưa hàng về bảo quản; Lô hàng tiếp theo của doanh nghiệp sẽ không được đưa về bảo quản nếu lô hàng hiện tại chậm nộp kết quả kiểm tra chuyên ngành…