Sầu riêng đông lạnh - dư địa tăng trưởng mới của ngành sầu riêng

Xuất khẩu sầu riêng đông lạnh có thể đạt tới 300 triệu USD trong năm 2025. Ảnh: ST

Tiềm năng lớn

Việc ký kết Nghị định thư về kiểm tra, kiểm dịch thực vật và an toàn thực phẩm đối với sầu riêng đông lạnh xuất khẩu từ Việt Nam sang Trung Quốc sẽ mở đường cho sản phẩm sầu riêng đông lạnh được xuất khẩu chính ngạch vào thị trường Trung Quốc. Đây thực sự là tin vui cho các nông dân, HTX và DN trong chuỗi ngành hàng sầu riêng.

Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam cho biết, thị trường Trung Quốc chiếm tới 2/3 dung lượng xuất khẩu rau quả của Việt Nam và vẫn còn rất nhiều tiềm năng khi GDP của nước này ngày càng tăng. Thêm vào đó, vị trí địa lý là điều kiện thuận lợi cho Việt Nam để cạnh tranh về giá cả khi chi phí logistics rẻ hơn, thời gian vận chuyển nhanh hơn so với các nước khác.

Ông Nguyên phân tích, năm 2023, Trung Quốc nhập gần 6,7 tỷ USD sầu riêng tươi, hơn 1 tỷ USD sầu riêng đông lạnh (chiếm 10-15%). Điều đặc biệt là sầu riêng đông lạnh rất có tiềm năng trong tương lai khi vấn đề tiêu thụ sầu riêng tươi để lại gánh nặng về rác thải, phần ăn được chỉ chiếm 30-35%, còn lại là vỏ và hột. “Có thể sau này thị trường Trung Quốc và thế giới sẽ ưa chuộng sầu riêng đông lạnh tách múi vì rất tiện lợi sử dụng. Nếu các DN chuẩn bị ngay từ bây giờ về cơ sở vật chất để làm sầu riêng đông lạnh thì sau này, khi thị trường có nhu cầu cao chúng ta có thể đáp ứng, chuyển đổi từ tươi sang đông lạnh nhanh và dễ” – ông Nguyên nói.

Trước mắt, với mức nhập khẩu 1 tỷ USD sầu riêng đông lạnh của Trung Quốc trong năm 2023, chủ yếu từ Thái Lan, Malaysia, dự báo, sầu riêng đông lạnh của Việt Nam sẽ có thể đạt kim ngạch 300 triệu USD ngay trong năm 2025 và sẽ từng bước nâng lên khi nhu cầu và thói quen ăn sầu riêng đông lạnh của người Trung Quốc tăng lên. Một điểm tích cực nữa của việc xuất khẩu sầu riêng đông lạnh là việc giảm bớt tình trạng ứ đọng hàng hóa khi vào chính vụ. Lượng hàng không bán tươi có thể chuyển qua chế biến. Đây là kênh sẽ giúp điều hòa sản lượng để ổn định giá cả, tăng thêm thu nhập cho người nông dân và DN.

Một điểm đặc biệt nữa là việc cấp đông sản phẩm sẽ giúp các DN tận dụng tối đa nguồn nguyên liệu. Bởi sầu riêng đông lạnh chú trọng chất lượng cơm, không đòi hỏi về mẫu mã bên ngoài như hàng tươi. Do đó, những trái không đạt yêu cầu về mẫu mã hoặc kích thước, DN có thể tách lấy múi cấp đông, dễ dàng tiêu thụ được hết sản lượng sầu riêng sản xuất ra.

Chia sẻ với báo chí mới đây, ông Đoàn Nguyên Đức, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Hoàng Anh Gia Lai bày tỏ tự tin xuất khẩu sầu riêng khắp thế giới, không riêng thị trường Trung Quốc. Bởi lẽ Hoàng Anh Gia Lai đã có sự đầu tư nghiêm túc về chất lượng của các vùng trồng. Trong đó, vùng trồng sầu riêng tại Lào có diện tích 1.200ha với khoảng 200 - 300ha sầu riêng giống Monthong đang cho thu hoạch. DN này dự tính có thể thu về 2.000 tấn sầu riêng. Tại nhiều DN khác như Công ty CP Ban Mê Green Farm, Công ty TNHH XNK Chánh Thu… cũng đã có chuẩn bị từ lâu về nhà xưởng và kho cấp đông đạt chứng nhận để xuất khẩu vào các thị trường khó tính.

Bà Ngô Tường Vy, Tổng giám đốc Công ty TNHH XNK Chánh Thu cho biết, Nghị định thư vừa ký kết đối với sầu riêng đông lạnh là điều mà cả các DN XK tại Việt Nam và DN tại Trung Quốc đã chờ đợi từ lâu. Để xuất khẩu sản phẩm sầu riêng đông lạnh, Chánh Thu đã đầu tư 2 nhà xưởng tại Đắk Lắk và Bến Tre. Gần đây, nhiều DN phía Trung Quốc đã liên hệ với Chánh Thu hỏi đặt hàng với giá rất tốt. Được biết, hiện mỗi ngày Chánh Thu xuất khẩu 7-8 container sầu riêng đi Trung Quốc, chiếm khoảng 70% sản lượng sầu riêng xuất khẩu của công ty. Dự báo, với việc mở cửa cho mặt hàng sầu riêng đông lạnh, mặt hàng này của Chánh Thu sẽ có sự tăng trưởng cao trong thời gian tới.

Đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành hàng

Tiềm năng và cơ hội rất lớn, song ông Đặng Phúc Nguyên cũng nhấn mạnh rằng sầu riêng đông lạnh là cuộc chơi của công nghệ. “Ai có công nghệ tốt sẽ chiếm được thị phần lớn”- ông Nguyên khẳng định. Trước đây, để cấp đông 1 container sầu riêng 40 feet đạt tiêu chuẩn âm 18 độ cần thời gian tới 8 tiếng, do phải đưa vào kho lạnh để làm lạnh từ từ. Nhưng hiện nay, việc công nghệ làm lạnh bằng khí nitơ, thời gian này đã được rút ngắn xuống chỉ còn 1 tiếng đồng hồ. Tuy nhiên, khi sử dụng công nghệ này, DN cũng cần tính toán tới nguồn cung khí nitơ phục vụ cấp đông sầu riêng xuất khẩu.

Trên thực tế, thời gian qua Việt Nam đã xuất khẩu sầu riêng đông lạnh tới nhiều thị trường như Mỹ, EU, Nhật, Australia, Thái Lan… dưới hình thức cấp đông nguyên trái hoặc tách múi. Tuy nhiên, thời gian qua vẫn còn tình trạng một số nhà vườn, thương lái chạy theo lợi nhuận mà lơ là vấn đề chất lượng, bán sầu riêng khi chưa đạt độ chín. Đây là rủi ro rất lớn cho ngành sầu riêng.

Do đó, Hiệp hội Rau quả Việt Nam cũng như nhiều DN cho rằng, việc có biện pháp kiểm soát, chế tài hoặc đưa ra luật lệ nghiêm, xử phạt nặng các hành động thu hái sầu riêng non xuất khẩu là rất cần thiết cho sự phát triển của ngành hàng này. Hiệp hội Rau quả Việt Nam cũng kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cần tổ chức các lớp tập huấn về kỹ thuật trồng, chăm sóc cây sầu riêng theo tiêu chuẩn GAP cho nhà vườn cũng như kỹ thuật đóng gói, phân loại cho các đơn vị xuất khẩu, thậm chí cần cấp chứng chỉ hành nghề cho công nhân gõ và phân loại trái để tăng cường chất lượng sầu riêng. Làm được điều này, việc chiếm lĩnh thị phần của sầu riêng Việt Nam tại Trung Quốc sẽ rất khả thi, giúp kim ngạch xuất khẩu mặt hàng này ngày càng tăng.