Quản lý tuân thủ thuế trong nền kinh tế số

Quang cảnh Hội thảo

Đã tạo được hành lang pháp lý phù hợp

Thông tin về tình hình áp dụng quản lý rủi ro (QLRR) tuân thủ tại Việt Nam tại hội thảo Quản lý tuân thủ thuế trong nền kinh tế số do Tổng cục Thuế tổ chức ngày 13/5, bà Ngô Thị Thuỳ Linh, Trưởng ban QLRR (Tổng cục Thuế) cho biết, thời gian qua, Tổng cục Thuế đã tạo được hành lang pháp lý phù hợp với yêu cầu quản lý thuế hiện đại và phù hợp với định hướng Chiến lược cải cách hiện đại hóa của Ngành đến năm 2030.

Bên cạnh đó, ngành Thuế đã thu thập, xử lý thông tin, dữ liệu liên quan đến người nộp thuế (NNT); xây dựng tiêu chí quản lý thuế; đánh giá việc tuân thủ pháp luật của NNT; phân loại mức độ rủi ro trong quản lý thuế và tổ chức thực hiện các biện pháp quản lý thuế phù hợp. Đồng thời, áp dụng phân tích rủi ro trong đăng ký thuế, khai thuế, nộp thuế, nợ thuế, cưỡng chế thi hành quyết định hành chính về quản lý thuế, hoàn thuế, kiểm tra thuế, thanh tra thuế, quản lý và sử dụng hóa đơn, chứng từ và các nghiệp vụ khác trong quản lý thuế. Cùng với việc quản lý dữ liệu theo cơ chế quản lý tập trung dữ liệu từ các nguồn thông tin trong Ngành, ngành Thuế đã tích cực phối hợp với các cơ quan tổ chức bên ngoài như Tổng cục Hải quan, Kho bạc Nhà nước, Ủy ban Chứng khoán, ngân hàng thương mại và các cơ quan khác để thực hiện thu thập, trao đổi thông tin về NNT phục vụ phân tích rủi ro, đánh giá lịch sử tuân thủ của NNT.

Thông tin thêm, bà Ngô Thị Thuỳ Linh cho biết, đã có một số bộ tiêu chí, chỉ số tiêu chí áp dụng QLRR trong quản lý thuế được xây dựng, ban hành trong thời gian qua nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý thuế trong từng thời kỳ và phù hợp với các quy định của pháp luật thuế, các chính sách quản lý nhà nước hiện hành. Cụ thể như: Bộ chỉ số tiêu chí áp dụng QLRR trong lựa chọn NNT có dấu hiệu rủi ro để xây dựng kế hoạch thanh tra, kiểm tra tại trụ sở NNT; Bộ chỉ số tiêu chí áp dụng QLRR trong quản lý hóa đơn, chứng từ; Bộ chỉ số tiêu chí áp dụng QLRR trong phân loại hồ sơ hoàn thuế GTGT và lựa chọn NNT để xây dựng kế hoạch kiểm tra, thanh tra sau hoàn thuế.

Theo bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam, chất lượng của công tác quản lý thuế của cơ quan Thuế tỷ lệ thuận với ý thức tuân thủ của NNT. Quản lý thuế càng tốt, tính tuân thủ càng cao thì sẽ tạo nên môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng. Với yêu cầu chuyển đổi số hiện nay, số lượng NNT ngày càng tăng, hoạt động ngày càng phức tạp, vai trò của phân tích rủi ro quản lý tuân thủ NNT càng quan trọng, theo đó, công tác QLRR, tăng cường tính tuân thủ cần được tăng cường và thực hiện quyết liệt.

Nhiều thách thức cho công tác quản lý tuân thủ thuế

Theo Tổng cục Thuế, quá trình triển khai thực hiện áp dụng QLRR trong quản lý thuế hiện nay còn gặp nhiều bất cập, hạn chế. Theo ông Đặng Ngọc Minh, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế, việc quản lý tuân thủ thuế trong nền kinh tế số gặp nhiều khó khăn hơn so với nền kinh tế truyền thống do tính phức tạp, tính đa dạng và tính toàn cầu của các hoạt động kinh tế. Các giao dịch diễn ra trên môi trường mạng, thông qua các nền tảng số, khiến cho việc theo dõi, kiểm soát và quản lý trở nên khó khăn hơn. Do vậy, đòi hỏi cần có những giải pháp quản lý phù hợp, hiệu quả để đảm bảo nguồn thu cho NSNN.

Tổng cục Thuế cho biết, hiện cả nước có gần 1 triệu DN, hơn 3 triệu hộ kinh doanh (trong đó có khoảng 1,9 triệu hộ kinh doanh thuộc diện phải nộp thuế) và 27 triệu cá nhân có thu nhập thuộc diện chịu thuế TNCN từ tiền công, tiền lương. Trong bối cảnh ngày càng có nhiều DN, tổ chức cá nhân kinh doanh tại Việt Nam với các hoạt động sản xuất kinh doanh ngày càng phức tạp thì nhiệm vụ nghiên cứu, xây dựng và triển khai các biện pháp nghiệp vụ QLRR cũng ngày càng lớn và phức tạp hơn. Bên cạnh đó, QLRR mới được nghiên cứu triển khai áp dụng tại một số nghiệp vụ quản lý thuế đơn lẻ nhằm đáp ứng yêu cầu cấp thiết của công tác quản lý thuế mà chưa xây dựng và triển khai chương trình QLRR tuân thủ tổng thể về thuế và hệ thống quản lý toàn diện về phân tích rủi ro, quản lý tuân thủ thuế. Cùng với đó, cơ cấu tổ chức bộ máy cũng như việc trao quyền và trách nhiệm thực hiện QLRR chưa phù hợp, chưa tương xứng với công tác QLRR trong giai đoạn hiện nay.

Theo đó, các giải pháp đã được ngành Thuế đặt ra gồm: tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý về quản lý tuân thủ; xây dựng một cơ sở dữ liệu thông tin quản lý tuân thủ tổng thể, toàn diện; xây dựng Bộ chỉ số tiêu chí áp dụng phân tích rủi ro quản lý tuân thủ tổng thể với đầy đủ các chức năng nghiệp vụ quản lý thuế; triển khai xây dựng “Hệ thống ứng dụng cơ sở dữ liệu và phân tích rủi ro tổng thể” trên cơ sở nghiên cứu áp dụng phương pháp phân tích dữ liệu số lớn; xây dựng và kiện toàn bộ phận QLRR về thuế thuộc Tổng cục Thuế.

Liên quan vấn đề kiện toàn bộ phận QLRR về thuế, theo ông Lê Thanh Thảo, Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ, Tổng cục Thuế, việc chưa có một đơn vị có đủ chức năng, nhiệm vụ, địa vị pháp lý và thẩm quyền để xây dựng hệ thống thống nhất về QLRR và quản lý tuân thủ đã phần nào ảnh hưởng đến công tác xây dựng và triển khai chương trình QLRR tuân thủ tổng thể về thuế nên khó đảm bảo vai trò chủ trì, điều phối triển khai nhiệm vụ quản lý rủi ro, quản lý tuân thủ trong toàn ngành Thuế. Trước yêu cầu nhiệm vụ về QLRR nhưng phải tăng tính tuân thủ pháp luật một cách tự giác của NNT, ông Lê Thanh Thảo cho rằng, việc cần thiết phải có một mô hình quản lý nhà nước có đầy đủ địa vị pháp lý và thẩm quyền, có vai trò chủ trì, điều phối triển khai nhiệm vụ QLRR, quản lý tuân thủ pháp luật thuế trong toàn ngành Thuế, từ đó hỗ trợ, hướng dẫn NNT thực hiện một cách tự nguyện đang là yêu cầu cấp thiết hiện nay.