Quản chặt mã số vùng trồng để bảo đảm phát triển bền vững ngành dừa

Các đại biểu trao đổi tại diễn đàn. Ảnh: N.H

Bà Nguyễn Thị Thanh Thủy, Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ và Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, dừa là 1 trong 6 đối tượng nằm trong Đề án phát triển cây công nghiệp chủ lực đến năm 2030 đã được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành theo Quyết định số 431/QĐ-BNN-TT năm 2024.

Hiện nay, dừa Việt Nam đang trở thành mặt hàng xuất khẩu với giá trị cao. Các sản phẩm chế biến từ dừa đang có tiềm năng lớn để gia tăng giá trị của cây dừa, tăng thu nhập cho người dân. Theo thống kê, 30% diện tích dừa đã được công nhận đạt tiêu chuẩn VietGAP, 30% được cấp mã số vùng trồng. Năm 2023, giá trị kim ngạch xuất khẩu dừa đạt 900 triệu USD. Đây là một kỷ lục.

Theo bà Thủy, mục tiêu đến năm 2030, phấn đấu diện tích dừa trên toàn quốc đạt trên 200.000ha. Các vùng trồng dừa trọng điểm là ĐBSCL (175.000ha) và Duyên hải Nam Trung bộ. Để đạt được mục tiêu này, thời gian qua, phát triển sản xuất và chế biến dừa được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn rất quan tâm.

Vừa qua, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã làm việc, ký kết hiệp định thương mại, mở cửa thị trường xuất khẩu dừa chính ngạch. Bên cạnh đó, đầu tư phát triển công tác nghiên cứu giống, quy trình canh tác như phối hợp Đại học Trà Vinh nghiên cứu lai tạo giống dừa để tạo thuận lợi cho ngành dừa phát triển.

Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp, tập đoàn cũng đầu tư mạnh mẽ vào cây dừa, phát triển quy trình canh tác, công nghệ chế biến để nâng cao chất lượng và thương hiệu dừa Việt Nam và từng bước biến những khu vực có thế mạnh trồng dừa thành khu vực du lịch sinh thái để nâng cao giá trị gia tăng.

Tại diễn đàn, các đại biểu đã chia sẻ nhiều thông tin liên quan đến các quy định, thủ tục xuất khẩu dừa sang Trung Quốc. Ông Ngô Xuân Nam, Phó Giám đốc Văn phòng SPS Việt Nam cho biết, bên cạnh việc xây dựng hệ thống quản lý chất lượng và truy xuất nguồn gốc, áp dụng thực hành nông nghiệp tốt và các chương trình quản lý dịch hại tổng hợp, doanh nghiệp trước khi xuất khẩu phải lấy mẫu 2% để kiểm tra. Sau 2 năm, nếu không có vi phạm, doanh nghiệp sẽ được giảm còn 1%.

Đáng chú ý, Trung Quốc không có chính sách MRL (giới hạn dư lượng tối đa) mặc định, không áp dụng các tiêu chuẩn của các thị trường khác hay Tiêu chuẩn của CODEX (cơ sở dữ liệu về an toàn thực phẩm). Thay vào đó, phía bạn cập nhật quy định 2 năm một lần và liên tục bổ sung các MRL mới.

TS. Phan Thị Thu Hiền, Giám đốc Trung tâm Kiểm dịch Thực vật Sau nhập khẩu 2, Cục Bảo vệ Thực vật cũng nêu lên những hướng dẫn quan trọng để đáp ứng yêu cầu kiểm dịch thực vật đối với dừa tươi xuất khẩu sang Trung Quốc.

Theo đó, để đáp ứng quy định về vùng trồng và cơ sở đóng gói, cần tuân thủ bốn nguyên tắc cơ bản: bảo đảm việc tuân thủ các yêu cầu của nước nhập khẩu; việc đăng ký mã số thực hiện trên cơ sở tự nguyện; việc kiểm tra và đánh giá là căn cứ để cấp, duy trì hoặc phục hồi mã số; và mã số phải được công nhận bởi nước nhập khẩu và giám sát bởi cơ quan quản lý.

Được mệnh danh là “thủ phủ” của cây dừa, Bến Tre đang triển khai nhiều giải pháp phát triển chuỗi giá trị cây dừa, nâng cao giá trị xuất khẩu.

Ông Huỳnh Quang Đức, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Bến Tre cho biết, tỉnh đã xây dựng vùng nguyên liệu dừa hữu cơ đạt trên 20.700ha; hình thành chuỗi giá trị liên kết chặt chẽ với 8 doanh nghiệp lớn, có công nghệ chế biến hiện đại, chế biến và xuất khẩu các sản phẩm dừa hữu cơ vào nhiều thị trường như: Mỹ, EU, Nhật, Trung Quốc, Canada, Hàn Quốc…

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Phong Phú, Giám đốc kỹ thuật Công ty Vina T&T Group - một trong những doanh nghiệp xuất khẩu trái cây hàng đầu Việt Nam, cũng đặt kỳ vọng lớn vào thị trường Trung Quốc. Hiện Vina T&T Group đã có 1 mã số cơ sở đóng gói, 3 mã số vùng trồng, đảm báo xuất khẩu dừa vào Trung Quốc với số lượng lớn.

Ông Phú đánh giá, với vị trí địa lý thuận lợi, các doanh nghiệp Việt Nam sẽ có lợi thế về chi phí vận chuyển so với các đối thủ từ Đông Nam Á hay châu Phi. Bên cạnh đó, các FTA giữa ASEAN và Trung Quốc cũng tạo điều kiện thuận lợi cho việc giảm thuế và đẩy mạnh giao thương.

Tuy nhiên, ông Phú cũng bày tỏ lo ngại về tình trạng mua bán mã số vùng trồng và mã số cơ sở đóng gói trong ngành nông sản nói chung và ngành dừa nói riêng. “Một số tổ chức sau khi được cấp mã số vùng trồng không sử dụng mà bán lại cho bên khác. Điều này vi phạm nghiêm trọng quy định về quản lý mã số vùng trồng và đe dọa uy tín quốc gia, cản trở việc mở rộng thị trường” – ông Phú nêu.

Theo đó, ông Phú đề xuất cần xây dựng hệ thống số hóa quản lý mã số vùng trồng để theo dõi chặt chẽ từ khâu sản xuất đến xuất khẩu. Đồng thời có chế tài mạnh mẽ với hành vi gian lận để bảo vệ uy tín cho hàng nông sản Việt Nam.