Phát triển nguồn nhân lực - Chìa khoá tăng trưởng: Bài 2: Giải bài toán thừa - thiếu lao động

Phát triển nguồn nhân lực - Chìa khoá tăng trưởng: Bài 1: Tìm nguồn nhân lực cho phục hồi sản xuất sau đại dịch (HQ Online) - Nguồn nhân lực, đặc biệt là nguồn nhân lực chất lượng cao, đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển ...

Việc tìm kiếm lao động đáp ứng nhu cầu tăng trưởng sau dịch của DN đang là yêu cầu cấp bách. Ảnh: T.D

Thị trường lao động vẫn đang còn tiềm ẩn một số yếu tố thiếu bền vững. Khó khăn lớn nhất hiện nay đối với các DN là thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao.

Bức tranh sáng

Thời gian qua, Chính phủ, các bộ ngành, các địa phương, doanh nghiệp đã có nhiều chính sách hỗ trợ, tiếp sức người lao động trở lại nhà máy. Bình Dương là địa phương bị ảnh hưởng nặng nề bởi dịch Covid-19 khiến số tỷ lệ lao động dịch chuyển lớn. Sau khi "bình thường mới", Sở LĐ-TB&XH Bình Dương đã phối hợp cùng các đơn vị có liên quan thành lập đoàn về 14 các tỉnh, thành trong cả nước tuyên truyền và đón người lao động có nhu cầu trở lại Bình Dương làm việc. Bên cạnh đó, phối hợp với các địa phương và trung tâm giới thiệu việc làm để ký kết những chương trình nhằm hỗ trợ cho người lao động trở lại Bình Dương làm việc. Tương tự, nhờ những chính sách chăm lo cho người lao động dịp Tết và trong đại dịch Covid-19 của các doanh nghiệp, đến nay người lao động quay lại TPHCM làm việc đạt trên 96%.

Bộ LĐ-TB&XH đã ban hành chương trình hỗ trợ phục hồi và phát triển thị trường lao động, trong đó nêu rõ các giải pháp hỗ trợ người lao động, đặc biệt hỗ trợ lao động ngoại tỉnh quay trở lại làm việc. Điều này góp phần giải quyết những khó khăn trong công tác tuyển dụng nhân sự và cũng là cơ hội việc làm cho sinh viên, học viên, người lao động trong thời gian tới.

Gần đây, ngày 28/3/2022, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 08/2022/QĐ-TTg quy định về việc thực hiện chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động. Theo đó, những lao động bắt đầu quay trở lại làm việc tại các khu công nghiệp, khu chế xuất, khu kinh tế trọng điểm từ ngày 1/4 sẽ được hỗ trợ tiền thuê nhà (mức 1 triệu đồng/tháng) gấp đôi so với lao động đang làm việc (mức 500.000 đồng/tháng). Đây được coi là một trong những giải pháp góp phần phục hồi thị trường lao động qua việc hỗ trợ, thu hút lao động quay lại nơi làm việc. Đồng thời chia sẻ, hỗ trợ cho người lao động còn khó khăn về nhà ở yên tâm làm việc, hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh giữ chân lao động để phục hồi sản xuất, kinh doanh, góp phần phục hồi kinh tế-xã hội.

Nghịch lý thừa - thiếu

Tuy nhiên, thị trường lao động vẫn đang còn tiềm ẩn một số yếu tố thiếu bền vững. Khó khăn lớn nhất hiện nay đối với các DN là thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao. Những ngành nghề có công nghệ thấp, không cần lao động chất lượng cao thì có được ngay nguồn lao động nhưng với các ngành nghề công nghệ cao, kỹ thuật cao đòi hỏi thời gian phục hồi và cần lực lượng lao động chất lượng cao.

TS. Đỗ Thanh Vân, Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo Nhu cầu nhân lực và Thông tin thị trường lao động TPHCM cho rằng, khoa học công nghệ phát triển nhanh, đòi hỏi người lao động phải có tay nghề, trình độ, chuyên môn sâu mới bắt kịp công việc. Thế nhưng điểm nghẽn nguồn nhân lực hiện nay là thừa về số lượng nhân công trẻ nhưng lại thiếu lao động có tay nghề chuyên môn sâu ở những ngành cần thiết. Đôi khi giữa nhu cầu của người học không trùng khớp với nhu cầu của xã hội, nhu cầu của DN, nhu cầu cần thiết cho sự phát triển nên dẫn đến tình trạng các ngành nghề có nhu cầu cao nhưng không có người học. Đây cũng là lý do thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao ở một số ngành nghề đặc thù.

Theo đánh giá của bà Nguyễn Thị Vân Anh, Giám đốc kinh doanh khu vực miền Nam Công ty VietnamWorks thuộc Công ty Navigos Group, nguyên nhân còn do sự phân bổ đào tạo theo ngành còn đang mất cân bằng, có những ngành thừa và những ngành còn thiếu hụt. Đồng thời, nhân lực chất lượng cao có xu hướng tập trung vào một số khu vực trung tâm, do đó những khu công nghiệp, đặc biệt là những khu công nghiệp mới sẽ bị thiếu hụt trầm trọng nguồn nhân lực chất lượng cao.

Mặt khác, một số nhân lực chất lượng cao đã được đào tạo, quen với môi trường và phong cách làm việc của các công ty đa quốc gia, quen với việc chuyên môn hóa, đến khi qua công ty địa phương phải tự thực hiện một mình sẽ khó thực hiện được và khó đáp ứng được yêu cầu của doanh nghiệp. Nên các nhân sự chất lượng cao đã được đào tạo từ các công ty đa quốc gia có tâm lý e ngại dịch chuyển qua các công ty địa phương, làm thiếu hụt nguồn này ở các công ty địa phương.

Để giải bài toán nghịch lý thiếu thừa nhân lực, đặc biệt là thiếu nhân lực chất lượng cao đáp ứng xu thế toàn cầu, đòi hỏi các cơ quan chức năng, doanh nghiệp cần đưa ra giải pháp thúc đẩy thị trường lao động phát triển theo quy luật tất yếu, tăng cường khả năng kết nối.

(Kỳ tới: Nỗ lực giải quyết tình trạng thiếu nhân lực chất lượng cao)