Niềm tin - Động lực khôi phục thị trường trái phiếu doanh nghiệp

	Kỳ vọng thúc đẩy thị trường trái phiếu doanh nghiệp
	Tập trung tháo gỡ vướng mắc đối với tín dụng, thị trường trái phiếu doanh nghiệp

Khó khăn của thị trường trái phiếu doanh nghiệp đang dần được tháo gỡ. Ảnh: Hoàng Giang

Niềm tin của nhà đầu tư là chìa khóa

Để giải quyết “nút thắt” của thị trường TPDN ngày 5/3/2023, Chính phủ đã ban hành Nghị định 08/2023/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định 65/2022/NĐ-CP về phát hành trái phiếu riêng lẻ. Nghị định 08 đã đưa ra nhiều giải pháp như: cho phép thanh toán trái phiếu bằng tài sản, gia hạn thời hạn tối đa 2 năm, tạm dừng áp dụng quy định mới về nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp hay bắt buộc xếp hạng tín nhiệm. Đây là những quy định mới và được kỳ vọng sẽ hỗ trợ tháo gỡ vướng mắc trên thị trường TPDN.

Theo ông Nguyễn Tú Anh, Vụ trưởng Vụ Kinh tế tổng hợp, Ban Kinh tế Trung ương, thực tế, thị trường TPDN đã phát triển quá nhanh trong thời gian qua. Việc “phanh gấp” quá trình phát triển này sẽ tạo ra các tác động tiêu cực đối với nền kinh tế và bản thân thị trường. Việc xử lý các doanh nghiệp vi phạm quy định là cần thiết để lấy lại niềm tin cho nhà đầu tư, nhưng quá trình xử lý không được để nhà đầu tư mất niềm tin vào toàn bộ thị trường, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp tốt, hoạt động tuân thủ đúng pháp luật.

“Cốt lõi của thị trường TPDN hiện nay là niềm tin. Muốn lấy lại niềm tin, ngoài sự minh bạch, thị trường vĩ mô ổn định thì phải bảo vệ được lợi ích của các nhà đầu tư. Một trong các giải pháp bảo vệ nhà đầu tư đang bị quên lãng là vai trò của bảo hiểm. Nếu có bảo hiểm đầu tư tham gia (công ty bảo hiểm) thì nhà đầu tư sẽ mạnh dạn xuống tiền. Bảo hiểm là không bắt buộc nhưng giúp thị trường có thêm lựa chọn”, ông Tú Anh đề xuất.

Tuy nhiên, bảo hiểm cho TPDN vẫn là vấn đề khá mới và gây nhiều tranh cãi. Bà Tạ Thanh Bình, Vụ trưởng Vụ Phát triển thị trường, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho rằng, bảo hiểm cho TPDN cần cân nhắc tính khả thi, phụ thuộc rất lớn vào chất lượng kinh doanh của tổ chức phát hành.

Chính vì vậy, trước mắt, để tạo niềm tin cho nhà đầu tư, các chuyên gia cho rằng, cần có cơ chế phân loại trái phiếu, ví dụ như xếp hạng tín nhiệm. Ông Nguyễn Tuấn Anh, Phó Tổng giám đốc phụ trách nguồn vốn Công ty Cổ phần Chứng khoán Ngân hàng Công Thương kiến nghị, nên khuyến khích các tổ chức xếp hạng tín nhiệm đánh giá tín nhiệm cho toàn bộ các doanh nghiệp phát hành trái phiếu. Hiện tại, Nghị định 08 đã ngưng hiệu lực thi hành đối với quy định về kết quả xếp hạng tín nhiệm đối với doanh nghiệp phát hành trái phiếu cho đến hết năm 2023. Đây là khoảng thời gian cần thiết để giúp các doanh nghiệp có thể lên lộ trình cụ thể vào việc tham gia xếp hạng tín nhiệm. Tuy nhiên, doanh nghiệp cần phải xác định rõ đây là một nhiệm vụ cấp bách phải làm để lấy lại niềm tin của nhà đầu tư, làm minh bạch hóa thị trường, giúp nâng hạng thị trường vốn Việt Nam, điều mà nhiều nước phát triển trong khu vực đã có từ rất lâu.

Khơi thông dòng vốn dài hạn

TS. Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ Quốc gia đánh giá, với TPDN, cần lưu ý 2 vấn đề quan trọng là tài sản đảm bảo và xếp hạng tín nhiệm để thị trường vốn phát triển. Tổng quy mô phát hành TPDN năm 2022 chỉ đạt khoảng 338 nghìn tỷ đồng, giảm hơn 47% so với cùng kỳ năm 2021 (trong đó phát hành ra công chúng giảm 67%, phát hành riêng lẻ giảm 65%). Bước sang năm 2023, thị trường TPDN vẫn khá trầm lắng khi trong 2 tháng đầu năm, mới có 2.600 tỷ đồng TPDN mới được phát hành, chỉ bằng 9,3% so với cùng kỳ năm 2022. Điều này cho thấy thị trường TPDN Việt Nam đang gặp nhiều khó khăn khi lượng TPDN đáo hạn cao, tâm lý nhà đầu tư chưa ổn định trở lại sau các sai phạm, DN và nhà đầu tư chưa kịp thích ứng với các quy định pháp lý mới….

Nghị định 08 mới được ban hành được xem là giải pháp tạm thời, giúp tháo gỡ các khó khăn trước mắt cho thị trường. Tuy nhiên, để thị trường có thể phát triển lành mạnh cũng như hạn chế rủi ro, cần có các biện pháp dài hạn, vĩ mô để khắc phục các điểm yếu lớn như hành lang pháp lý và quy chế quản lý thị trường, hạ tầng thị trường (hệ thống giao dịch, công ty định hạng tín nhiệm...) cũng như nền tảng nhà đầu tư.

“Cần quyết liệt xử lý nhanh chóng, dứt điểm, nghiêm minh những vi phạm về phát hành TPDN để lấy lại niềm tin của nhà đầu tư, kiểm soát việc đại chúng hóa ở thị trường thứ cấp như thời gian qua. Đồng thời, khuyến khích các tổ chức tư vấn độc lập về đầu tư trái phiếu, nâng cao chất lượng dòng tiền của tổ chức phát hành. Bên cạnh đó, cần nhanh chóng cải cách thủ tục, điều kiện, rút gọn thời gian cấp phép phát hành để tạo điều kiện, có chính sách khuyến khích phát hành trái phiếu ra công chúng", TS. Cấn Văn Lực nhấn mạnh.

Ngoài ra, để phát triển toàn diện thị trường TPDN, ngoài việc nâng cao chất lượng, tính minh bạch đối với trái phiếu riêng lẻ, các chuyên gia cũng đề nghị Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước có giải pháp khuyến khích, thúc đẩy thị trường TPDN niêm yết phát triển song song. Theo đó, cần đẩy nhanh quy trình phê duyệt cho các DN niêm yết trái phiếu, khuyến khích cơ quan quản lý rút ngắn thời gian phê duyệt hồ sơ phát hành TPDN niêm yết, từ đó tiếp cận được với đại đa số nhà đầu tư để huy động nguồn vốn cũng như đa dạng hóa danh mục TPDN niêm yết có chất lượng.