Những thách thức đặt ra cho công tác thu của ngành Hải quan năm 2025

Chịu tác động từ nhiều yếu tố

Năm 2025, Tổng cục Hải quan được Quốc hội giao dự toán thu NSNN là 411.000 tỷ đồng. Dự toán này được xây dựng trên cơ sở tăng trưởng GDP 6,5-7%; giá dầu thô 75 - 80 USD/thùng. Mặc dù vậy, việc thực hiện dự toán này dự báo chịu tác động bởi nhiều yếu tố.

Bà Lê Như Quỳnh, Cục trưởng Cục Thuế XNK (Tổng cục Hải quan) cho biết, thu ngân sách của ngành Hải quan năm 2025 chịu ảnh hưởng từ giảm thuế do thực hiện các hiệp định thương mại tự do (FTA). Ngày 31/5/2023, Chính phủ ban hành Nghị định 26/2023/NĐ-CP quy định Biểu thuế XK ưu đãi, Biểu thuế NK ưu đãi đặc biệt và 17 nghị định quy định Biểu thuế NK ưu đãi đặc biệt để thực hiện các FTA giai đoạn 2022 - 2027.

Theo đó, mức thuế suất trung bình toàn biểu năm 2022 là 14,8%; năm 2023 là 10,1%; năm 2024 là 9,6%; năm 2025 là 8,4%; năm 2026 là 8% và năm 2027 là 7,5%. Thực tế, thuế suất thuế NK bình quân gia quyền năm 2023 đạt 2,12%, nhưng đến năm 2024 đã giảm xuống còn 1,61% do thực hiện các cam kết quốc tế về giảm thuế. Dự kiến giảm thu do thực hiện các FTAs là khoảng 14.000 tỷ đồng.

Công chức Hải quan Ninh Bình (Cục Hải quan Hà Nam Ninh) hướng dẫn DN thực hiện các quy định trong lĩnh vực hải quan. Ảnh: H.Nụ

Ngoài ra, việc sửa Nghị định 59/2018/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 08/2015/NĐ-CP theo hướng bãi bỏ quy định về XNK tại chỗ cũng sẽ tác động làm số thu NSNN giảm khoảng 10.000 tỷ đồng/năm. Chỉ tính riêng năm 2025 còn phải hoàn thuế NK cho loại hình này ước khoảng 3.500 tỷ đồng cho những tờ khai đăng ký năm 2024.

Cùng với đó, ngày 17/10/2024, Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) đăng thông báo khởi xướng rà soát hành chính lệnh áp thuế chống bán phá giá đối với sản phẩm ống thép dẫn dầu (OCTG) từ Việt Nam; Tổng vụ Phòng vệ thương mại Ấn Độ (DGTR) đã khởi xướng vụ việc điều tra chống bán phá giá đối với thép cuộn cán nóng có xuất xứ hoặc XK từ Việt Nam. Điều này sẽ ảnh hưởng đến mặt hàng than, quặng NK phục vụ sản xuất sắt thép. Do đó, dự kiến năm 2025 giảm thu từ các mặt hàng này khoảng 12.500 tỷ đồng.

Cùng với đó, thuế giá trị gia tăng một số dòng hàng được giảm thuế suất từ 10% xuống 8% dự kiến làm giảm thu 6 tháng đầu năm 2025 khoảng 9.000 tỷ đồng. Khoản này khi làm dự toán không tính giảm trừ do Quốc hội chưa quyết định.

Tập trung cao độ

Những thách thức trên cùng nhiều nhiệm vụ lớn được thực hiện đồng thời, tập trung ngay những tháng đầu năm đòi hỏi ngành Hải quan phải tập trung cao độ, quyết liệt, xác định các giải pháp phù hợp đề hoàn thành tốt nhiệm vụ quản lý về hải quan nói chung, nhiệm vụ thu ngân sách nói riêng.

Do đó, ngành Hải quan cần tiếp tục triển khai đồng bộ các giải pháp tạo thuận lợi thương mại, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, chống thất thu trong triển khai nhiệm vụ thu NSNN. Trong đó, tập trung nguồn lực cải cách thể chế pháp luật về hải quan theo hướng hiện đại, đồng bộ, thống nhất, minh bạch, phù hợp với các cam kết quốc tế và phù hợp với tổ chức bộ máy Hải quan.

Tuy nhiên, bà Lê Như Quỳnh nhấn mạnh, để đảm bảo thu NSNN thì việc chú trọng xây dựng pháp luật về chính sách thuế và pháp luật về quản lý thuế là rất cần thiết. Bởi cơ quan Hải quan có nhiệm vụ tổ chức thực hiện một khối lượng đồ sộ các văn bản pháp luật điều chỉnh liên quan đến hàng hoá XNK, quá cảnh, phương tiện vận tải XNC, quá cảnh.

Thủ tục hải quan được thực hiện bằng phương thức điện tử trên toàn quốc. Do đó, chỉ một sửa đổi trong hệ thống pháp luật, đơn vị hải quan làm thủ tục, tính năng trên hệ thống cũng sẽ tác động không nhỏ đến chi phí về thời gian và tài chính của DN và người dân.

Bên cạnh đó, trong năm 2025, nhất là 6 tháng đầu năm, các đơn vị thuộc và trực thuộc Tổng cục Hải quan bên cạnh việc hoàn tất xây dựng, triển khai đề án tinh giản bộ máy tổ chức còn phải tập trung cho việc tác nghiệp theo phương thức thông quan tập trung trong mô hình tổ chức mới.

Đứng trước những tác động khách quan và chủ quan, để tăng tốc hoàn thành nhiệm vụ thu trong năm 2025, bà Lê Như Quỳnh nhấn mạnh, cơ quan Hải quan sẽ phải chú trọng tăng cường chống thất thu qua công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện thủ tục hải quan, quản lý thuế, kiểm tra sau thông quan, thanh tra chuyên ngành, kiểm tra nội bộ, đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại; chú trọng trong xây dựng pháp luật về chính sách thuế và pháp luật về quản lý thuế.

Cụ thể, năm 2025 tập trung tổng kết đánh giá đề xuất sửa đổi Luật Thuế XK, thuế NK, Luật Quản lý thuế để đề xuất hoàn thiện Luật. Để quản lý thuế hiệu quả, các đơn vị thuộc Tổng cục Hải quan cần nghiên cứu thấu đáo mô hình thông quan tập trung, các nghiệp vụ về thuế gắn với thông quan, các thủ tục về quản lý thuế liên kết thông tin với thông quan đảm bảo đồng bộ, làm cơ sở cho số hoá chứng từ, tự động hoá quy trình thủ tục hải quan.