Nhiều thách thức xuất khẩu tôm nửa cuối năm

Chế biến tôm XK. T.H

Xuất khẩu chịu nhiều tác động

Đánh giá về tình hình XK tôm trong năm nay, ông Đỗ Ngọc Tài, Phó Chủ tịch Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), Chủ tịch Ủy ban Tôm VASEP cho rằng, kim ngạch XK tăng nhẹ so với cùng kỳ là tín hiệu tích cực, tuy nhiên ngành tôm vẫn tiếp tục phải đối mặt với nhiều thách thức khi tình hình kinh tế thế giới chưa có dấu hiệu phục hồi, lạm phát vẫn cao, chiến tranh chưa có hồi kết.

Đối với thị trường Mỹ, 5 tháng đầu năm nay, XK tôm Việt Nam sang Mỹ đạt 229 triệu USD, tăng 1% so với cùng kỳ 2023. XK tôm sang Mỹ chỉ tăng mạnh trong tháng 1, ngược lại tháng 2, tháng 4 và tháng 5 lại giảm mạnh.

Tại thị trường này, lạm phát vẫn cao, các chi phí nhà ở, xăng, gas tăng cao. Bên cạnh đó, cước tàu tăng đột biến 40% từ tháng 5 do chiến tranh ở Trung Đông và Trung Quốc gom container rỗng để dự phòng xuất hàng cho Mỹ trước kỳ hạn bị áp thuế mới. Tôm Việt Nam còn phải cạnh tranh mạnh về giá với tôm Ecuador, Ấn Độ, Indonesia trên thị trường Mỹ.

Theo dự báo của các doanh nghiệp, nhu cầu nhập khẩu tôm Việt Nam từ Mỹ có thể tăng nhẹ vào quý 3 năm nay khi các nhà nhập khẩu tăng mua phục vụ nhu cầu lễ hội cuối năm.

Đặc biệt, Bộ Thương Mại Hoa Kỳ đang điều tra chống trợ cấp đối với tôm Việt Nam, dự kiến tháng 8/2024 sẽ có kết quả cuối cùng và tháng 10 trung tâm trọng tài quốc tế sẽ bỏ phiếu.

Khả quan hơn thị trường Mỹ, XK tôm Việt Nam sang thị trường châu Âu (EU) trong 5 tháng đầu năm 2024 đạt 165 triệu USD, tăng 8% so với cùng kỳ. Điểm nhấn là XK tôm sang EU sau khi giảm trong tháng 2 và 3, đã phục hồi tăng trở lại trong tháng 4 và 5.

Tiêu thụ tôm của thị trường EU trong quý đầu năm rất chậm do thị trường này ảnh hưởng nhiều bởi chiến tranh Nga-Ukraine kéo dài, đồng EURO mất giá so với USD, cước tàu tăng đột biến 60% do phải đi vòng, Trung Quốc gom container rỗng để xuất vào Mỹ.

Bên cạnh đó, tôm Việt Nam sẽ phải cạnh tranh mạnh hơn với các nguồn cung đối thủ trên thị trường này như Ấn Độ, Ecuador do 2 nguồn cung này gặp khó với mức thuế cao trên thị trường Mỹ, nên sẽ giảm giá để tăng lượng XK vào châu Âu.

Những tháng tới, nhu cầu nhập khẩu tôm của thị trường EU dự kiến tăng nhẹ cho đến cuối năm. Nhu cầu nhập khẩu hàng giá trị gia tăng của thị trường này sẽ tăng trưởng tốt hơn các mặt hàng truyền thống vì tồn kho đã giảm nhiều.

Khó khăn từ thị trường tiềm năng

Thị trường Trung Quốc được đánh giá là thị trường tiển năng của các doanh nghiệp XK tôm Việt Nam, với lợi thế gần, chi phí logistics thấp. Tuy nhiên, theo phân tích của các doanh nghiệp, XK sang thị trường đang gặp khó vì phải cạnh tranh với tôm của nhiều nước.

Theo VASEP, 5 tháng đầu năm nay, XK tôm Việt Nam sang Trung Quốc và Hồng Kông đạt 260 triệu USD, tăng 21% so với cùng kỳ. Xuất khẩu vào thị trường này tăng trưởng giảm dần từ tháng 1 đến tháng 4. Và sang tháng 5 có dấu hiệu giảm nhiều. Nguyên nhân chính là giá tôm của Việt Nam cao hơn so với giá của các nguồn cung đối thủ.

Mặc dù con số lũy kế sang thị trường Trung Quốc và Hồng Kông tăng nhưng XK sang thị trường này đã có dấu hiệu giảm trong những tháng gần đây. Dự kiến, XK tôm sang thị trường này trong quý 2 sẽ khó có thể tăng trưởng mạnh. Nguyên nhân là do nhu cầu tôm đông lạnh của Trung Quốc chậm lại. Trên thị trường này, Việt Nam còn phải cạnh tranh mạnh với tôm của Ecuador.

Được biết, bắt đầu từ 1/5/2024, Trung Quốc giảm thuế nhập khẩu xuống 0% cho tôm Ecuador theo Hiệp định Thương mại Tự do song phương. Bên cạnh đó, các nhà cung cấp tôm cho Trung Quốc còn phải đối mặt với sự cạnh tranh mạnh từ sản lượng tôm nội địa tăng gây áp lực lên giá tôm nhập khẩu.

Những tháng tiếp theo cho đến cuối năm, Ecuador, Ấn Độ và Indonesia sẽ tập trung hơn vào thị trường Trung Quốc do Mỹ áp thuế cao vì thế tôm của Việt Nam xuất vào Trung Quốc sẽ khó khăn hơn về giá đặc biệt là tôm sú nguyên con, thẻ nguyên con.

Theo các chuyên gia, XK tôm Việt Nam tiếp tục phải đối mặt với nhiều thách thức như giá XK giảm, áp lực cạnh tranh mạnh từ các nguồn cung đối thủ, chi phí vận chuyển và giá đầu vào tăng mạnh, xung đột địa chính trị, suy thoái kinh tế thế giới.

Các doanh nghiệp XK tôm đã và đang nỗ lực vạch ra các chiến lược để phát triển như gia tăng chất lượng, tạo sự khác biệt cho sản phẩm của mình trên thị trường. Bên cạnh đó, áp dụng khoa học công nghệ vào cả khâu sản xuất và khâu nuôi để nâng hiệu suất và giảm giá thành sản phẩm.