Nhiều nguyên nhân khiến hơn 17.600 tỷ đồng vốn đầu tư công chưa được phân bổ

Trong quá trình phân bổ đã ưu tiên bố trí vốn cho các dự án quan trọng quốc gia. Ảnh: ST

Còn 2,65% kế hoạch vốn đầu tư công chưa phân bổ

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, tính đến nay, tổng số vốn đã phân bổ là 688.921,7 tỷ đồng, đạt 103,78% kế hoạch vốn Thủ tướng Chính phủ đã giao (663.806,9 tỷ đồng).

Bao gồm ngân sách trung ương (NSTW) là gần 224.050 tỷ đồng, ngân sách địa phương (NSĐP) là 464.872 tỷ đồng. Trong đó, các địa phương giao tăng so với số kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao là 42.729 tỷ đồng. Nếu không tính số kế hoạch vốn cân đối NSĐP các địa phương giao tăng thì tổng số vốn đã phân bổ là 646.192,7 tỷ đồng, đạt 97,35% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao.

Tuy nhiên, đến nay vẫn còn 21/44 bộ, cơ quan trung ương và 26/63 địa phương chưa phân bổ hoặc phân bổ chưa hết kế hoạch vốn đã được Thủ tướng Chính phủ giao. Tổng số vốn chưa phân bổ chi tiết là hơn 17.614 tỷ đồng, chiếm 2,65% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, trong đó: vốn NSTW là hơn 7.408 tỷ đồng, vốn cân đối NSĐP là gần 10.206 tỷ đồng.

Bộ Tài chính nhận định, việc chưa phân bổ một lượng vốn tương đối lớn đã ảnh hưởng đến tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công nguồn NSNN những tháng đầu năm 2024.

Về nguyên nhân chưa phân bổ hết kế hoạch vốn, theo Bộ Tài chính, vốn trong nước chưa phân bổ do chưa hoàn thiện thủ tục đầu tư, cũng như dự kiến bố trí cho các dự án, nhiệm vụ đang tổng hợp để trình cấp có thẩm quyền điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn. Ngoài ra còn do đang trình Thủ tướng Chính phủ cho phép kéo dài thời gian bố trí vốn để thực hiện và hoàn thành...

Vốn nước ngoài chưa phân bổ chi tiết do đang điều chỉnh chủ trương đầu tư, đang đàm phán, ký kết Hiệp định sử dụng đang trình Thủ tướng Chính phủ bổ sung kế hoạch trung hạn để giao kế hoạch năm 2024.

Vốn các chương trình mục tiêu quốc gia chưa phân bổ là hơn 1.058 tỷ đồng do các dự án đang thực hiện lập, phê duyệt dự án nên chưa đủ điều kiện để phân bổ vốn.

Vốn cân đối NSĐP chưa phân bổ là do địa phương để lại phân bổ sau, chưa phân bổ hết vốn đầu tư từ nguồn thu sử dụng đất, xổ số, bội chi NSĐP.

Hơn nữa, một số bộ, cơ quan trung ương, địa phương đã phân bổ chi tiết cho các dự án nhưng không đủ điều kiện để giải ngân như: Chưa có quyết định phê duyệt dự án, lũy kế vốn vượt kế hoạch đầu tư công trung hạn... chưa tuân thủ nguyên tắc phân bổ theo quy định. Các dự án ODA chưa bố trí kế hoạch theo đúng tỷ lệ vay lại, bố trí khi chưa kí hợp đồng vay lại với Bộ Tài chính, chưa phân bổ kế hoạch vay lại được giao, dự án được phân bổ chưa phù hợp với cơ chế tài chính.

Ngoài ra, tỷ lệ bố trí vốn đối ứng từ NSĐP đối với các dự án có hỗ trợ từ NSTW (dự án quan trọng quốc gia, dự án trọng điểm, dự án liên vùng) của nhiều địa phương không đáp ứng tiến độ (nhiều địa phương chưa bố trí hoặc bố trí với tỷ lệ không đáp ứng tiến độ) theo quy định.

Một số bộ, cơ quan trung ương, địa phương bố trí vượt kế hoạch đầu tư công trung hạn, vượt phần vốn NSTW hỗ trợ và vượt tổng mức đầu tư; hoặc đã phân bổ vốn nhưng không đảm bảo thời gian theo quy định (có 5.134,54 tỷ đồng NSTW phân bổ sau ngày 30/12/2023).

Chưa có cơ sở duyệt dự toán cho các dự án phân bổ sau 30/12/2023

Vì thế, Bộ Tài chính đã có văn bản kiểm tra phân bổ, nhận xét chi tiết đến từng bộ, cơ quan trung ương và địa phương để điều chỉnh, hoàn thiện.

Theo Bộ Tài chính, tại Luật Đầu tư công, Quyết định số 1603/QĐ-TTg về việc giao kế hoạch vốn đầu tư nguồn NSNN năm 2024 quy định trước ngày 31/12 hằng năm, các bộ, cơ quan trung ương và địa phương phải phân bổ chi tiết mức vốn kế hoạch đầu tư vốn NSTW năm sau, danh mục, mức vốn bố trí cho từng dự án cho các cơ quan, đơn vị trực thuộc và UBND cấp dưới.

Tại điểm 1 Phần II Nghị quyết 44/NQ-CP ngày 5/4/2024 của Chính phủ về Phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 3/2024 và Hội nghị trực tuyến Chính phủ với địa phương yêu cầu các bộ, cơ quan trung ương và địa phương khẩn trương phân bổ 100% kế hoạch đầu tư vốn NSNN năm 2024 đã được Thủ tướng Chính phủ giao, báo cáo phương án phân bổ, gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KHĐT), Bộ Tài chính trong tháng 5/2024.

Tại khoản 3, Phần II Nghị Quyết số 65/NQ-CP ngày 7/5/2024 của Chính phủ về phiên họp Chính phủ tháng 4/2024 giao Bộ KHĐT chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính và các bộ, cơ quan, địa phương liên quan khẩn trương tổng hợp, báo cáo Chính phủ để trình cấp có thẩm quyền điều chỉnh giảm kế hoạch đầu tư vốn NSTW năm 2024 tương ứng với số vốn các bộ, cơ quan trung ương, địa phương chưa phân bố chi tiết cho các nhiệm vụ, dự án đến ngày 15/5/2024 (không bao gồm số vốn dự kiến giao để thực hiện 3 Chương trình mục tiêu quốc gia, vốn của bộ, cơ quan trung ương chỉ có 1 dự án trong năm kế hoạch, vốn dự kiến bố trí cho nhiệm vụ, dự án đang trình cấp có thẩm quyền điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025) để điều chuyển, bổ sung cho các bộ, cơ quan trung ương, địa phương khác có nhu cầu bổ sung vốn, đẩy nhanh tiến độ thực hiện, giải ngân các nhiệm vụ, dự án.

Để tránh vướng mắc khi thực hiện phân bổ kế hoạch đầu tư vốn NSNN năm 2024 theo chỉ đạo của Chính phủ tại các Nghị quyết nêu trên, Bộ Tài chính đã có văn bản gửi Bộ KHĐT đề nghị hướng dẫn các bộ, cơ quan trung ương và địa phương. Tuy nhiên đến nay, Bộ KHĐT chưa có ý kiến, vì vậy chưa có cơ sở để duyệt dự toán cho các dự án đủ điều kiện nhưng được phân bổ sau 30/12/2023.

Từ tình hình trên, Bộ Tài chính báo cáo Thủ tướng Chính phủ giao Bộ KHĐT khẩn trương hướng dẫn cụ thể theo thẩm quyền hoặc tổng hợp, báo cáo cấp có thẩm quyền có ý kiến về số vốn phân bổ trong thời điểm từ ngày 30/12/2023 đến ngày 15/5/2024 và sau ngày 15/5/2024.