Nhiều hệ lụy sức khoẻ khi sản phụ tự sinh con tại nhà

	Hơn 100 sản phụ được can thiệp y học bào thai thành công
	Sản phụ từ vong sau sinh thường: Lãnh đạo BV Việt Pháp nói gì?
	Hà Nội: Sản phụ sinh con thành công khi đang cách ly vì Covid-19

Chăm sóc trẻ sơ sinh tại Bệnh viện Đa khoa Mộc Châu. Ảnh: D.Ngân

Tai biến đáng tiếc

Bác sỹ chuyên khoa I (BSCK) Phạm Thị Tươi, Phụ trách Khoa Nhi, Bệnh viện Đa khoa Mộc Châu cho biết, vừa qua cơ sở đã tiếp nhận một bệnh nhi nhập viện trong tình trạng rất nặng, bỏ bú, lờ đờ, suy hô hấp.

Sau khi làm tất cả các xét nghiệm, theo dõi 3 tiếng, cháu có cơn cứng hàm rất điển hình của uốn ván, không bú được, phải đặt xông và nuôi dưỡng tĩnh mạch. Qua siêu âm thóp, các bác sỹ đánh giá trẻ có dấu hiệu xuất huyết não do không được tiêm vitamin K sau sinh.

Theo bác sỹ Tươi, đây là ca bệnh điển hình của tự sinh tại nhà đang tồn tại ở nhiều bản vùng cao của Mộc Châu, tỉnh Sơn La. Qua khai thác tiền sử của người bệnh được biết, khi sản phụ mang thai cán bộ trạm y tế đã đến tận nhà vận động tiêm phòng uốn ván trước sinh, nhưng gia đình không đồng ý do sợ có tai biến. Sau sinh, trẻ đã được cắt rốn bằng kéo giội qua nước nóng, buộc bằng dây không được sát khuẩn. Gia đình thấy trẻ khỏe mạnh nên cũng không đi thăm khám. Khi trẻ bỏ bú, gia đình đổ lỗi do tiêm phòng.

Một trường hợp khác, theo bác sỹ Phạm Thị Tươi, hậu quả còn nặng nề hơn khi tính mạng thai nhi đã không giữ được. Cụ thể sản phụ sinh sống ở xã Lóng Sập, huyện Mộc Châu, sinh lần 2 (lần đầu sinh mổ). Trong quá trình mang thai, người mẹ có khám thai định kỳ, bác sỹ khuyến cáo nếu có dấu hiệu bất thường phải vào viện. Tuy nhiên, ngày sản phụ có dấu hiệu sinh con, chồng sản phụ trực tiếp đỡ đẻ cho vợ tại nhà.

"Sau 2 giờ đỡ đẻ không thành công, gia đình đã huy động người thân khiêng sản phụ bằng võng vượt qua 7km đường rừng để ra đường cái bắt taxi tới viện. Nhận được liên lạc của gia đình, Bệnh viện Đa khoa Mộc Châu cử một kíp bác sỹ vào hỗ trợ. Đáng tiếc, trên đường đi người mẹ đã bị vỡ tử cung, các bác sỹ phải nỗ lực hết sức mới cứu được tính mạng sản phụ còn cháu bé đã tử vong", bác sỹ Tâm kể lại.

Nói về hệ luỵ của việc sản phụ tự sinh con tại nhà, đại diện Bệnh viện Đa khoa Thảo Nguyên, huyện Mộc Châu cho hay cơ sở đã điều trị và cứu sống nhiều bà mẹ và trẻ sơ sinh do tự đẻ ở nhà gặp tai biến.

BSKC I Nguyễn Thị Liên, Trưởng khoa Nhi cho biết, nhiều trường hợp ở bản vùng sâu, vùng xa của huyện Vân Hồ, nhà cách bệnh viện 40-50km, khi chuyển dạ đã không kịp đến viện, tự đẻ tại nhà. Nhưng cũng có trường hợp, người dân không ra trạm xá hay đến viện sinh con, mà tự sinh, người nhà tự đỡ đẻ, cắt rốn bằng dao, kéo. Sau một vài tiếng thấy trẻ tím tái, người nhà mới cho tới viện thì đã suy hô hấp, hạ thân nhiệt, hạ đường huyết.

Theo các bác sỹ tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, Hà Nội, bệnh viện đã tiếp nhận trường hợp bệnh nhân là chị Lò Thị Xôn người dân tộc Mảng (37 tuổi) trú tại xã Nặm Ô, huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu. Chị nhập viện đang trong tình trạng bị rách niệu đạo, đường tiểu tiện bị đứt hẳn, việc tiểu tiện không còn tự chủ được nữa. Tìm hiểu nguyên nhân thì được biết, dịp hơn nửa năm trước đó, chị Xôn sắp đến ngày sinh nhưng vẫn lên nương trồng trọt cùng chồng.

Gần trưa, chị thấy khang khác trong người với những cơn đau dữ dội. Vì trạm y tế ở cách xa nương chị đang làm khoảng 7 cây số nên chồng chị đã chạy đi tìm một bà đỡ ở gần đó. Không may cho chị Xôn, ngôi thai bị ngược.

Bà đỡ loay hoay một hồi rồi cũng lôi được đứa trẻ ra. Nhưng đứa bé đã không còn nguyên vẹn. Do bị lực kéo của bà đỡ tác động mạnh nên gần như âm đạo và tử cung của chị Xôn bị kéo ra ngoài. Do nhiều nguyên nhân khác nhau nên chị đã không được đi chữa trị kịp thời. Bệnh tật và các cơn đau của chị vẫn kéo dài triền miên.

Truyền thông thay đổi nhận thức

Theo bác sỹ Phạm Thị Tươi, đẻ tại nhà có rất nhiều tai biến cho cả mẹ và con, mẹ có thể băng huyết sau sinh, vỡ tử cung, trẻ có thể bị suy hô hấp, tử vong… Song tình trạng này vẫn đang diễn ra. Có nơi, cả bản thai phụ gần như không tiêm phòng uốn ván trước sinh, cán bộ y tế rất khó tiếp cận tiêm phòng cho mẹ và trẻ sơ sinh.

Cũng theo bác sỹ Tươi, đồng bào dân tộc, chưa hiểu rõ lợi ích của Chương trình tiêm chủng mở rộng, họ sợ con tiêm vào bị tai biến, nhiều trường hợp trẻ ốm nặng không đến viện mà tìm “cứu cánh” bằng uống thuốc lá, thuốc nam, dẫn tới nhiều trẻ bị ngộ độc, bệnh tình càng nặng hơn. “Rất nhiều trẻ đến với chúng tôi trong tình trạng rất nặng, suy hô hấp, nguy cơ tử vong cao”, bác sỹ Tươi đau xót nói.

Trong những năm qua, cán bộ y tế thôn, bản ở vùng cao Mộc Châu, Vân Hồ đã tuyên truyền, vận động người dân hiểu về lợi ích của tiêm chủng mở rộng, cũng như hậu quả của việc tự sinh tại nhà. Song theo các bác sỹ nơi đây, để xóa bỏ hủ tục nhiều đời nay của người dân không hề dễ dàng. Vì vậy, thời gian tới, Trung tâm Y tế huyện cần phối hợp với Trạm Y tế xã, đặc biệt là y tế thôn, bản tăng cường đẩy mạnh truyền thông một cách bền bỉ, để đưa được kiến thức cơ bản nhất tới cho người dân.

Để giảm thiểu tình trạng này, theo bác sỹ Vũ Giang An, Phó Giám đốc Bệnh viện Đa khoa Mộc Châu, trước mắt cơ sở sẽ đẩy mạnh việc quản lý thai sản, theo dõi từ các giai đoạn trước sinh và kịp thời cử cán bộ y tế đến hỗ trợ các hộ gia đình khi cần thiết.

"Về lâu dài, các cơ quan chức năng cần tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ và rất cần có sự chung tay của cộng đồng, làm thay đổi nhận thức và thói quen của người dân nơi đây, nhằm hạn chế đến mức thấp nhất tình trạng phụ nữ sinh con tại nhà, tránh những trường hợp đáng tiếc có thể xảy ra", bác sỹ Giang nêu.

Về phía Bộ Y tế, theo ông Nguyễn Đức Vinh, Vụ trưởng Vụ Sức khỏe Bà mẹ, Trẻ em cần yêu cầu kiểm tra, giám sát, chấn chỉnh và xử lý nghiêm các tập thể và cá nhân cố tình cổ vũ, quảng bá phương pháp sinh đẻ phản khoa học, ảnh hưởng đến sức khỏe và tính mạng của người dân theo quy định của pháp luật.

“Trong trường hợp phát hiện các trường hợp sinh con tại nhà chuyển đến bệnh viện đề nghị các bệnh viện khám và giải thích cặn kẽ các can thiệp y tế cần thiết với mẹ và bé. Nếu sản phụ hoặc người được ủy quyền vẫn không cho thực hiện, cần đề nghị sản phụ hoặc người được ủy quyền ký cam kết để phòng tránh các hệ lụy về sau đồng thời gửi báo cáo về Bộ Y tế”, ông Vinh nêu.