Facebook Twitter youtube Tiktok

Nhà văn và đề tài nông thôn

Ở  một đất nước có nền văn minh lúa nước như Việt Nam, mà đặt câu hỏi “Nông thôn đang ở đâu trong văn học?” thì cũng hơi vô duyên. Lẽ ra, phải đặt câu hỏi ngược lại là “Văn học đang ở đâu trong nông thôn?” thì mới có ý nghĩa kích cầu văn hóa đọc. Thế nhưng, thực tế là, độc giả ở nông thôn lại không dễ tìm thấy những tác phẩm văn học viết về cuộc sống sau lũy tre làng. Vì vậy, băn khoăn mới được hình thành: Nông thôn đang hiện đại hóa với tốc độ quá nhanh khiến văn học không theo kịp, hay văn học không còn mặn mà với đề tài nông thôn? 
nha van va de tai nong thon 111114
Tác phẩm "cánh đồng bất tận" của Nguyễn Ngọc Tư

Năm 1989, có một cuộc thi viết về nông thôn quy mô do ba đơn vị phối hợp tổ chức là báo Nông Nghiệp Việt Nam, báo Văn Nghệ và Đài Tiếng nói Việt Nam, đã gây tiếng vang lớn trong giới sáng tác và giới thưởng thức. Sau 30 năm, những tác phẩm từ cuộc thi ấy vẫn còn được truyền tụng trong công chúng như “Truyện cười ở làng Tam Tiếu” của Đoàn Ngọc Hà, “Người bạn ấy xuống tàu ở ga xép” của Văn Chinh, “Bước qua lời nguyền” của Tạ Duy Anh, “Hồi ức làng chè” của Nguyễn Đức Thọ, “Trạm xá làng” của Trần Văn Thước, hoặc “Mùa ong làm mật” của Vương Tâm. Có thể nói đó là giai đoạn rực rỡ của những cây bút viết về nông thôn. Bởi lẽ, trước và sau cuộc thi viết về nông thôn này, văn đàn có “Thời xa vắng” của Lê Lựu in năm 1986, “Mảnh đất lắm người nhiều ma” của Nguyễn Khắc Trường và “Bến không chồng” của Dương Hướng cùng in năm 1990.

Chuyển động theo tiến trình công nghiệp hóa, phải chăng đề tài nông thôn đã được thay thế bằng đề tài đô thị trong văn học? Diện mạo đô thị trong văn học Việt Nam qua hai thập niên đầu của thế kỷ 21, vẫn còn là một khái niệm mơ hồ, nhiều tên tuổi rình rang mà lại ít tác phẩm giá trị. Không mấy nhà văn Việt Nam ghi trên lý lịch về quê quán bản thân là một thành phố nào đó, mà hầu hết đều từ nông thôn nhập cư đô thị. Nếu dùng lý lẽ rằng, phải là nông dân thì mới có thể viết về nông thôn một cách thuyết phục, thì nước ta hiện nay chỉ có một nhà văn duy nhất lăn lộn với bùn đất là Trần Quốc Tiến ở Nam Định. Bằng trải nghiệm cá nhân, nhà văn Trần Quốc Tiến đã viết nhiều tiểu thuyết về nông thôn như “Cuộc vật lộn trước lúc rạng đông”, “Bị vợ bỏ”, “Mỹ nhân làng Trọng Nghĩa”, “Ổ rơm”… Và dĩ nhiên, một nhà văn Trần Quốc Tiến thì không đủ sức làm nên sức sống cho lĩnh vực văn học phản ánh nông thôn Việt Nam. Chỉ cần yêu quý nông dân và trân trọng nông thôn thì nhà văn nào cũng có thể đụng bút vào đề tài này. Bằng chứng là có những nhà văn chưa từng biết gieo mạ cũng viết rất hay về nông thôn như Nam Cao và Kim Lân ở miền Bắc, Phi Vân và Bình Nguyên Lộc ở miền Nam. Do đó, sự lạnh lẽo về hình ảnh nông thôn trong văn học, xuất phát từ chính thái độ sống của người cầm bút.

Những người có thiện cảm với dòng văn học về nông thôn chắc chắn không thể không biết nhà văn Ngô Ngọc Bội (1929-2018). Cả đời ông chỉ trăn trở quanh những mảnh đời nông dân, ông viết từ “Ao làng” đến “Nợ đồi”, ông viết từ “Lá non” đến “Ác mộng”. Lúc sinh thời, nhà văn Ngô Ngọc Bội từng chia sẻ: "Viết về nông thôn bao năm qua, điều thú vị nhất mà tôi nhận ra là: Không phải từ ngày xưa mà đến bây giờ nông dân luôn là người đóng góp nhiều song công lao được ghi nhận thì quá ít. Giờ ít người viết về nông thôn lắm. Cũng từ thực tế thôi, vì có mấy ai gắn bó với nông thôn nữa đâu. Đấy là một thiệt thòi. Dần dần những tác phẩm viết hay về nông thôn sẽ hiếm và nhà văn sẽ bị hổng – hổng ghê gớm về nguồn cội của mình”. Suy tư của nhà văn Ngô Ngọc Bội càng ngày càng trở nên thấm thía, khi độc giả chứng kiến nông thôn vắng bóng dần trong các tác phẩm văn học.

Nói đi phải nói lại, những nhà văn trước đây viết về nông thôn một cách “thuận buồm xuôi gió” vì xã hội Việt Nam cơ bản chỉ có thói quen sinh hoạt nông thôn và phương thức sản xuất nông nghiệp. Bây giờ đã khác, nhiều thứ bộn bề hơn, đa dạng hơn và cũng manh mún hơn. Phản ánh hiện thực cũng không còn là phương pháp sáng tác tối ưu, nên chọn ra được một góc nhìn về nông thôn không hề đơn giản. Chút vốn liếng kỷ niệm hương đồng gió nội còn sót lại trong lòng các nhà văn cư trú giữa lô nhô cao ốc, dường như không đủ để chưng cất thành tác phẩm vạm vỡ. Không ngụp lặn với vui buồn nông thôn thì rất khó viết về nông thôn thuyết phục. Để có được tác phẩm “Tầm nhìn xa”, nhà văn Nguyễn Khải đã đi thực tế nhiều tháng ở Phú Thọ. Nhân vật cán bộ được đào tạo trung cấp nông nghiệp mà nhà văn Nguyễn Khải đưa vào trang viết, đã lấy từ nguyên mẫu là ông Lê Huy Ngọ sau này làm Bộ trưởng Bộ Nông Nghiệp & Phát triển nông thôn. Sở dĩ phải gợi nhớ như vậy, để thấy rằng nhà văn không mặn mà với đề tài nông thôn, vì họ đang cách xa thực tế sinh động và khốc liệt đang diễn ra từng ngày ở nông thôn.

Nhà thơ Phạm Việt Thư từng tếu táo về sự quẩn quanh của thân phận nông dân “Ông lão dưới ruộng đi bừa/ Là con ông lão ngày xưa đi cày”, nhưng nông thôn vẫn là mạch nguồn không vơi cạn cho sáng tác của các nhà văn. Cách đây 30 năm, nhà thơ Nguyễn Sỹ Đại có bài thơ “Nông dân” day dứt: “Có người nói nông dân không tư tưởng/ Nông dân làm cản trở bánh xe lăn/ Tôi đã thấy nông dân suốt một đời làm lụng/ Nuôi cái ăn chung trên mảnh đất khô cằn…./ Nông dân sống lặng thầm như đất/ Có thể hoang vu, có thể mùa màng/ Xin chớ mất, chớ niềm tin sai lạc/ Chín phần mười đất nước - nông dân”. Bây giờ, cái thao thức ấy vẫn là đơn đặt hàng cho các nhà văn hướng về nông dân, viết về nông thôn.

LÊ THIẾU NHƠN

Tin liên quan

Đã có hơn 500 sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp quốc gia

Đã có hơn 500 sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp quốc gia

(HQ Online) - Số lượng cơ sở công nghiệp nông thôn thụ hưởng chính sách khuyến công trong 10 năm là 19.082 lượt cơ sở, trong đó số lượt cơ sở thuộc địa bàn khó khăn, đặc biệt khó khăn được thụ hưởng chính sách khuyến công là 9.541 cơ sở.
Vinh danh 26 tác phẩm đoạt Giải Báo chí toàn quốc về "Nông nghiệp, Nông dân, Nông thôn Việt Nam" 2023

Vinh danh 26 tác phẩm đoạt Giải Báo chí toàn quốc về "Nông nghiệp, Nông dân, Nông thôn Việt Nam" 2023

(HQ Online) - Đã có 26 tác phẩm xuất sắc nhất được trao Giải Báo chí toàn quốc về "Nông nghiệp, Nông dân, Nông thôn Việt Nam" 2023. Đây là những tác phẩm có nội dung hấp dẫn, dấu ấn tác nghiệp đậm nét, có tính định hướng và gợi mở nhiều vấn đề thời sự tam nông.
Thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm OCOP từ du lịch nông nghiệp

Thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm OCOP từ du lịch nông nghiệp

(HQ Online) - Thế mạnh từ các sản phẩm nông sản địa phương – sản phẩm OCOP (chương trình “Mỗi xã một sản phẩm”) giới thiệu cho khách du lịch sẽ góp phần vừa phát triển du lịch, vừa giúp tiêu thụ sản phẩm nông sản tốt hơn.
HLV Trương Việt Hoàng: “Mourinho Việt Nam” và thử thách cực đại trong năm 2021

HLV Trương Việt Hoàng: “Mourinho Việt Nam” và thử thách cực đại trong năm 2021

Giành chức vô địch đã khó, bảo vệ nó còn khó hơn, HLV Trương Việt Hoàng và các học trò ở Viettel được dự đoán có mùa giải 2021 đầy khó khăn và tiềm ẩn nhiều nguy cơ.
2020 – một năm nhiều mất mát của showbiz Việt

2020 – một năm nhiều mất mát của showbiz Việt

2020 là năm có nhiều mất mát của showbiz Việt khi hàng loạt nghệ sĩ tên tuổi qua đời như nhạc sĩ Văn Ký, Thanh Phúc, NSND Hoàng Phương, NSƯT Hoàng Yến, diễn viên Chí Tài...
Thời trang thế giới 2020: Thoát khỏi lối mòn để vượt qua khủng hoảng hậu Covid-19

Thời trang thế giới 2020: Thoát khỏi lối mòn để vượt qua khủng hoảng hậu Covid-19

Khủng hoảng từ dịch Covid-19 đã thúc đẩy sự thay đổi mang tính bước ngoặt của ngành thời trang thế giới trong năm 2020.
Top 10 cầu thủ săn bàn tốt nhất năm 2020: Ibrahimovic và Messi “hít khói” Ronaldo

Top 10 cầu thủ săn bàn tốt nhất năm 2020: Ibrahimovic và Messi “hít khói” Ronaldo

Top 10 cầu thủ ghi nhiều bàn thắng nhất trong năm dương lịch 2020 tính trong 5 giải vô địch quốc gia hàng đầu châu Âu, Ibrahimovic và Messi kém xa Ronaldo.
Ronaldo vượt qua Messi để giật giải “Cầu thủ xuất sắc nhất thế kỷ”

Ronaldo vượt qua Messi để giật giải “Cầu thủ xuất sắc nhất thế kỷ”

Tiền đạo người Bồ Đào Nha đã vượt qua Messi và Salah để giật giải “Cầu thủ xuất sắc nhất thế ký tại Lễ trao giải Globe Soccer diễn ra ở Dubai.
Thu Hà phía "Hướng dương ngược nắng"

Thu Hà phía "Hướng dương ngược nắng"

(HQ Online) - Nghệ sĩ Nhân dân Thu Hà ở tuổi 51 tái ngộ công chúng màn ảnh nhỏ với vai Bạch Cúc trong bộ phim “Hướng dương ngược nắng” trên VTV3. Đây là một vai phụ nữ quyền lực và cay độc, hoàn toàn khác biệt những vai diễn quen thuộc của chị.
Dư âm ĐT Việt Nam 2-2 U22 Việt Nam: Điểm sáng Quang Hải, nỗi lo hàng phòng ngự

Dư âm ĐT Việt Nam 2-2 U22 Việt Nam: Điểm sáng Quang Hải, nỗi lo hàng phòng ngự

Sau trận đấu giao hữu lượt về giữa ĐT Việt Nam và U22 Việt Nam, HLV Park Hang Seo có thể tạm yên tâm với những gì Quang Hải đã thể hiện nhưng chắc chắn ông sẽ còn đau đầu rất nhiều với hàng phòng ngự của ĐT Việt Nam.
Những sự kiện thể thao nổi bật của năm 2020

Những sự kiện thể thao nổi bật của năm 2020

(HQ Online) - Thể thao thế giới năm 2020 sẽ luôn được nhìn qua lăng kính của đại dịch Covid-19 và điều thú vị là mặc dù virus corona đã khiến nhiều sự kiện bị hoãn, hủy thì khi nhìn lại 12 tháng qua, chúng ta vẫn được chứng kiến những khoảnh khắc ấn tượng, khó quên.
Nhiều nghệ sỹ hàng đầu tham gia đêm nhạc "Quy Nhơn Ngày xanh nắng"

Nhiều nghệ sỹ hàng đầu tham gia đêm nhạc "Quy Nhơn Ngày xanh nắng"

(HQ Online) - Chương trình nghệ thuật “Quy Nhơn Ngày xanh nắng” quy tụ các nghệ sĩ hàng đầu đã diễn ra tại Trung tâm hội nghị tỉnh Bình Định tối 25/12. Đêm nhạc mang thông điệp về một thành phố biển Quy Nhơn đang bứt phá và phát triển mạnh mẽ ở một tầm vóc mới.
Top 10 thương vụ chuyển nhượng gây ấn tượng nhất năm 2020

Top 10 thương vụ chuyển nhượng gây ấn tượng nhất năm 2020

Top 10 thương vụ chuyển nhượng tạo ra ấn tượng mạnh mẽ nhất năm 2020 có thể kể đến Bruno Fernandes, Erling Haaland...
FIFA phân bổ suất dự World Cup nữ 2023: Thử thách cực lớn cho ĐT nữ Việt Nam

FIFA phân bổ suất dự World Cup nữ 2023: Thử thách cực lớn cho ĐT nữ Việt Nam

Theo cách phân bổ các suất dự World Cup nữ 2023 vừa được FIFA công bố, ĐT nữ Việt Nam sẽ đối mặt những thách thức cực kỳ lớn nếu muốn góp mặt ở ngày hội bóng đá nữ lớn nhất hành tinh.
Tiềm năng phát triển thể thao điện tử tại Việt Nam còn rất lớn

Tiềm năng phát triển thể thao điện tử tại Việt Nam còn rất lớn

Không ít giải đấu lớn, nhỏ trong nước và quốc tế đã được Việt Nam đăng cai tổ chức thành công chứng tỏ độ tiếp cận và tiếp nhận của giới trẻ Việt Nam là rất lớn.
Chuyển đổi số trong thể thao: Xu hướng phát triển tất yếu

Chuyển đổi số trong thể thao: Xu hướng phát triển tất yếu

Trong bối cảnh dịch COVID-19, nhiều phương pháp tập luyện thể dục thể thao tại nhà, hoặc tập luyện, thi đấu trên các thiết bị giả lập, mô phỏng đã thực sự phát huy hiệu quả.
Xem thêm
cty-toan-phat-tu-1892024
peugeot-viet-nam
banner-hd-bank-hd-dai-han-den-31122024
vinamil
cty-lien-thai-binh-duong-ippg-1-thang-dien-dan-hq-dn-tu-12-9-2024-den-12-10-2024-kt-300x250

Tin mới

Sau châu Á, Viettel High Tech tiếp tục mở rộng tại thị trường châu Mỹ

Sau châu Á, Viettel High Tech tiếp tục mở rộng tại thị trường châu Mỹ

Sau 4 ngày diễn ra Triển lãm Quốc phòng Quốc tế Việt Nam 2024 (Vietnam Defence Expo 2024) từ 19-22/12/2024, Tổng Công ty Công nghiệp Công nghệ cao Viettel (Viettel High Tech) đã ký kết hàng loạt thỏa thuận hợp tác chiến lược với các đối tác quốc tế.
Malaysia triển khai nhiều sáng kiến thúc đẩy thịnh vượng trong suốt năm 2024

Malaysia triển khai nhiều sáng kiến thúc đẩy thịnh vượng trong suốt năm 2024

Ngày 22/12, Thủ tướng Malaysia cho biết chính quyền đã triển khai nhiều sáng kiến chiến lược trong suốt năm 2024 để thúc đẩy sự thịnh vượng lâu dài.
Cuộc "chiến tranh lạnh" mới

Cuộc "chiến tranh lạnh" mới

Năm 2024 đã chứng kiến giai đoạn căng thẳng, thậm chí thù địch trên bán đảo Triều Tiên, khi quan hệ giữa Bình Nhưỡng và Seoul được đánh giá xuống mức thấp nhất.
Ấn tượng Trung Nguyên E-Coffee tại Triển lãm Quốc phòng quốc tế Việt Nam 2024

Ấn tượng Trung Nguyên E-Coffee tại Triển lãm Quốc phòng quốc tế Việt Nam 2024

Đông đảo đại biểu, quan khách của Triển lãm Quốc phòng Quốc tế Việt Nam 2024 có những trải nghiệm cà phê đặc biệt với mô hình Trung Nguyên E-Coffee.
Xuất khẩu 2024 có thể lập đỉnh mới hơn 400 tỷ USD

Xuất khẩu 2024 có thể lập đỉnh mới hơn 400 tỷ USD

Đáng chú ý, dù chưa hết năm, nhưng kết quả xuất khẩu đã đạt mức cao nhất từ trước đến nay.
(Infographics) Tổng thu từ xuất nhập khẩu các tỉnh, thành vùng Tây Nguyên

(Infographics) Tổng thu từ xuất nhập khẩu các tỉnh, thành vùng Tây Nguyên

Số thu NSNN từ hoạt động XNK các tỉnh vùng Tây Nguyên 11 tháng đầu năm 2024 đạt 896,84 tỷ đồng, đạt 106,14% dự toán, chiếm 0,23% số thu toàn Ngành.
(INFOGRAPHICS) Kim ngạch hơn 67 tỷ USD, Hàn Quốc là đối tác thương mại lớn thứ 3 của Việt Nam

(INFOGRAPHICS) Kim ngạch hơn 67 tỷ USD, Hàn Quốc là đối tác thương mại lớn thứ 3 của Việt Nam

Hàn Quốc hiện là đối tác thương mại lớn thứ 3 của Việt Nam.
(INFOGRAPHICS): Tiêu chí lựa chọn doanh nghiệp tham gia chương trình tự nguyện tuân thủ

(INFOGRAPHICS): Tiêu chí lựa chọn doanh nghiệp tham gia chương trình tự nguyện tuân thủ

Tổng cục Hải quan ban hành Quyết định số 2790/QĐ-TCHQ về việc ban hành Chương trình khuyến khích doanh nghiệp tự nguyện tuân thủ pháp luật hải quan.
(INFOGRAPHICS) Tổng thu từ XNK các tỉnh vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải Trung Bộ

(INFOGRAPHICS) Tổng thu từ XNK các tỉnh vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải Trung Bộ

11 tháng đầu năm, số thu NSNN từ hoạt động XNK các tỉnh vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải Trung Bộ đạt 54.898,78 tỷ đồng, bằng 122,31% dự toán, chiếm 14,27% số thu toàn Ngành.
(INFOGRAPHICS) 66 tỷ USD kim ngạch xuất nhập khẩu tháng 11

(INFOGRAPHICS) 66 tỷ USD kim ngạch xuất nhập khẩu tháng 11

Tháng 11, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu cả nước đạt 66,4 tỷ USD.
Phiên bản di động