Ngọn lửa thật vô tình!

Đối với cá nhân tôi, ấn tượng lớn nhất có lẽ là cách thức mà 400 người lính cứu hoả Paris quả cảm đã làm để dập tắt đám cháy từ bên trong ra để bảo tồn tối đa di sản. Dẫu cách làm này nguy hiểm và khó khăn hơn nhiều so với cách mà Tổng thống Mỹ Donald Trump gợi ý (là dùng máy bay phun nước từ trên xuống). Và nhờ vậy, cấu trúc của công trình kiến trúc 856 năm tuổi được "cứu và bảo tồn tổng thể". Các tháp chuông của nhà thờ và hầu hết hiện vật quý giá nhất cũng an toàn.

Mọi so sánh đều là khập khiễng, hẳn rồi, nhưng sự việc không khỏi khiến người ta bùi ngùi nhớ lại vụ cháy nhà thờ Trung Lao ở Trực Ninh, Nam Định vào tháng 8/2017.

Nhà thờ Trung Lao từng là một công trình kiến trúc độc đáo, kết hợp phong cách phương Tây với kiến trúc truyền thống Việt Nam. Khởi công xây dựng năm 1888, hoàn thành năm 1898, nhà thờ có chiều dài 50m, rộng 16m, gồm 11 gian, được xây bằng gạch, mái lợp ngói đỏ hình vảy rồng, còn gọi là ngói Nam. Toàn bộ nội thất thánh đường làm từ lõi gỗ lim; hệ thống vì kèo, xà khóa, xà cân nâng đỡ được chạm trổ rất công phu với hoa văn tinh tế. Nội điện tôn trí tượng Đức Mẹ Maria cùng các vị thánh trên một bệ thờ lộng lẫy với hai màu vàng, đỏ. Bệ thờ là một công trình điêu khắc hết sức công phu.

Điều đáng nói là nhà thờ Trung Lao chưa hề phải đại trùng tu một lần nào trong suốt hơn 1 thế kỷ, cho đến trước khi bị cháy. Năm 1986, một trận bão lịch sử cũng chỉ làm đổ hai bức tường các cửa hành lang, sau đó, năm 1996, hai bức tường này đã được phục dựng theo nguyên bản.

Dù vụ cháy không gây được sự chú ý của nhiều người Việt Nam bằng vụ cháy nhà thờ Đức Bà Paris, song giáo dân ở khu vực này chắc hẳn sẽ không bao giờ quên đêm ngày 5/8/2017, khi ngọn lửa bất ngờ bùng phát. Phát hiện hoả hoạn, chuông nhà thờ được gióng lên báo động, người dân đã kéo đến ngay để tìm cách chữa cháy, nhưng do không đủ phương tiện; nhà thờ lại cao và gió lớn nên đến khi đám cháy được dập tắt thì toàn bộ nội thất và phần mái của nhà thờ đã bị thiêu rụi. Hàng cột lớn bằng lõi lim thì vẫn đứng vững nhưng phần phía ngoài cột đã bị ngọn lửa làm cho cháy xém…

Sau cuộc tranh luận về phục dựng hay xây mới, Giám mục chính Tòa Giáo phận Bùi Chu đã quyết định nhà thờ cháy sẽ được xây dựng mới hoàn toàn. Điều này có nghĩa là nhà thờ mới có thể lớn hơn, đẹp hơn, khang trang hơn, nhưng những giá trị cổ xưa đã một đi không trở lại. Khi nhìn hai bức đầu cuối của nhà thờ (có kết cấu gạch, xây trát bằng vữa trộn mật mía và vẫn còn rất vững chãi) bị phá dỡ, nhiều người chứng kiến đã không kìm được nước mắt.

Xây dựng nên một công trình thực sự có giá trị đã là một kỳ tích, nhưng việc bảo vệ, gìn giữ, bảo tồn - trong đó có các phương án phòng cháy chữa cháy – quả thực cũng muôn vàn khó khăn là thế!