Ngành Hải quan: Tăng thu hàng trăm tỷ đồng từ công tác trực ban

	Hải quan Quảng Ninh: Tăng thu ngoài ngành hàng chủ lực 1.000 tỷ đồng
	Phạt, truy thu hàng trăm triệu đồng từ mặt hàng thuốc thú y nhập khẩu
	Hải quan TPHCM thu ngân sách tăng hơn 13.000 tỷ đồng

Hoạt động Trực ban thông qua hệ thống camera và các trang thiết bị kỹ thuật tại trụ sở Tổng cục Hải quan. Ảnh: T.Bình

Phát huy hiệu quả trong đại dịch

Theo Trực ban Tổng cục Hải quan, thực hiện Nghị quyết 84/NQ-CP về các nhiệm vụ, giải pháp tiếp tục tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công và bảo đảm trật tự an toàn xã hội trong bối cảnh đại dịch Covid-19, Tổng cục Hải quan đã hạn chế, giảm các hoạt động kiểm tra sau thông quan, thanh tra, kiểm tra trực tiếp tại doanh nghiệp và trụ sở cơ quan Hải quan trong thời kỳ dịch bệnh, không thanh tra ngoài kế hoạch, chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm.

Trong bối cảnh đó, để đảm bảo hoạt động quản lý hải quan, không bỏ lọt các hành vi vi phạm, bảo vệ môi trường kinh doanh, dưới sự chỉ đạo của lãnh đạo Tổng cục Hải quan, bộ phận Trực ban các cấp đã tăng cường phân tích, xác định trọng điểm qua hệ thống thông tin nghiệp vụ, lựa chọn các lô hàng có dấu hiệu rủi ro, nghi vấn, chỉ đạo các đơn vị tăng cường kiểm tra, giám sát trực tuyến qua hệ thống camera giám sát, hệ thống seal định vị điện tử, cân điện tử, máy soi container…

Thực hiện quy chế Trực ban ngành Hải quan (theo Quyết định số 2189/QĐ-TCHQ ngày 29/7/2019), tại cơ quan Tổng cục, 8 đơn vị nghiệp vụ đã duy trì hoạt động trực ban 24/7 với các nội dung ca trực được xây dựng chi tiết, chất lượng, kịp thời kiểm tra, giám sát những mặt hàng nổi cộm, các tuyến đường trọng điểm theo từng giai đoạn.

Cùng với đó, các cục hải quan tỉnh, thành phố đã triển khai việc phân tích, tạo tin và chỉ đạo tin báo trên Hệ thống, góp phần siết chặt công tác kiểm tra, giám sát đối với các lô hàng có dấu hiệu nghi vấn trên toàn quốc.

Tăng thu hơn 230 tỷ đồng

Năm 2021, được sự chỉ đạo quyết liệt của lãnh đạo Tổng cục Hải quan, Trực ban Tổng cục đã chấn chỉnh các đơn vị tham gia trực ban, đặt ra chỉ tiêu cụ thể cho mỗi ca trực, qua đó các đơn vị đã chú trọng hơn trong việc đánh giá, phân tích thông tin cung cấp cho Trực ban Tổng cục.

Song song đó, nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước về Hải quan, Tổng cục Hải quan đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo các đơn vị nghiệp vụ tăng cường các hoạt động kiểm tra, giám sát các lô hàng có dấu hiệu nghi vấn.

Do đó, số lượng tin báo trong năm 2021 tăng 249% so với số lượng tin báo phát sinh trong năm 2020. 8 đơn vị khối cơ quan Tổng cục Hải quan đã tạo mới 1.326 tin. Các đơn vị có số lượng tin tạo mới nhiều như Cục Quản lý rủi ro (851 tin), Cục Điều tra chống buôn lậu (168 tin), Vụ Thanh tra- Kiểm tra (153 tin)…

Qua thông tin chỉ đạo của Trực ban Tổng cục, cơ quan Hải quan các cấp đã phát hiện 421 vụ việc vi phạm, tỷ lệ phát hiện vi phạm trung bình đạt 29% trên tổng số tin báo đã thanh khoản.

Trong đó, đã khởi tố 5 vụ việc (năm 2020 khởi tố 4 vụ việc), chuyển cơ quan khác kiến nghị khởi tố 3 vụ việc, hiện cơ quan Hải quan các cấp đang củng cố hồ sơ, xem xét khởi tố đối với một số vụ việc vi phạm khác. Ngoài ra, các đơn vị đã xử phạt vi phạm hành chính tổng số tiền 5,65 tỷ đồng và truy thu thuế 228,94 tỷ đồng. Đáng chú ý, riêng chuyên đề kiểm tra trị giá khai báo trong thông quan đối với mặt hàng xe ô tô nhập khẩu theo loại hình H11 (hàng hóa nhập khẩu khác) đã ấn định trị giá, thu thuế đúng thời gian quy định 212,2 tỷ đồng.

Ngoài khởi tố các vụ án hình sự, truy thu thuế, cơ quan Hải quan còn buộc doanh nghiệp có hành vi vi phạm pháp khắc phục hậu quả như: buộc tái xuất ra khỏi lãnh thổ Việt Nam 7 lô hàng vi phạm, tịch thu hàng hóa vi phạm, tiêu hủy tang vật vi phạm, buộc loại bỏ yếu tố vi phạm nhiều lô hàng, góp phần ngăn chặn gần 150 nghìn tấn khoáng sản (đá xây dựng, dolomit) không đủ điều kiện xuất khẩu...

Hiệu quả trực ban ở cơ sở

Cùng với việc phát hiện hành vi vi phạm của các doanh nghiệp, qua theo dõi việc triển khai, thực hiện quy chế Trực ban trong ngành Hải quan, Trực ban Tổng cục đã tham mưu lãnh đạo Tổng cục Hải quan ban hành nhiều văn bản chấn chỉnh các đơn vị trong việc không thực hiện, thực hiện không đúng quy định của quy chế Trực ban, qua đó công tác trực ban ở các cục hải quan địa phương có chuyển biến nhất định.

Năm 2021 (kỳ báo cáo từ 16/12/2020-15/12/2021), có 28 cục hải quan tỉnh, thành phố đã chỉ đạo 1.052 tin báo (trong đó 997 tin báo mới, 55 tin báo tồn kỳ trước). Kết quả, xử phạt hơn 1,8 tỷ đồng, truy thu hơn 3,7 tỷ đồng; một số lô hàng vi phạm đã buộc tái xuất ra khỏi lãnh thổ Việt Nam. Nhiều vụ việc vi phạm vượt thẩm quyền đã được cơ quan Hải quan chuyển Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố kiến nghị xử phạt theo quy định.

Điển hình như Cục Hải quan Lạng Sơn, là đơn vị đầu tiên trong Ngành triển khai công tác Trực ban cấp Cục theo Quyết định 2189/QĐ-TCHQ, từ ngày 14/4/2020. Quá trình thực hiện Cục đã chủ động, tích cực và đạt hiệu quả tương đối cao trong việc phân tích, đánh giá thông tin phục vụ công tác Trực ban. Riêng năm 2021, Hải quan Lạng Sơn đã thiết lập và chỉ đạo 356 tin báo, tỷ lệ phát hiện vi phạm đạt 42,76%, xử phạt tổng số tiền 1,18 tỷ đồng, truy thu hơn 2,25 tỷ đồng và áp dụng nhiều hình thức xử phạt bổ sung khác.

Phát hiện nhiều thủ đoạn vi phạm

Qua công tác trực ban, Trực ban Tổng cục nhận diện nhiều phương thức, thủ đoạn mà doanh nghiệp thường lợi dụng để gian lận thương mại, gian lận thuế. Đó là khai báo sai, khai báo không đầy đủ tên hàng để lợi dụng việc áp mã hàng hóa nhằm giảm số thuế phải nộp. Đây không phải là phương thức, thủ đoạn mới nhưng còn nhiều doanh nghiệp lợi dụng để vi phạm với cách thức khai báo, che giấu thông tin ngày càng tinh vi, gian lận lớn số tiền thuế phải nộp.

Các hành vi vi phạm khác như: không khai báo để nhập khẩu hàng hóa thuộc danh mục cấm nhập khẩu, hàng hóa thuộc diện kiểm tra chuyên ngành; khai báo sai tính chất (cũ/mới) của hàng hóa; khai sai tính chất, hàm lượng hàng hóa để xuất khẩu hàng hóa có điều kiện; khai báo sai hoặc không khai báo rõ tính chất hàng hóa để áp mã sai nhằm giảm số thuế phải nộp; khai báo giảm trị giá tính thuế; vi phạm chính sách đối với hàng quá cảnh, hàng gửi kho ngoại quan,...

Từ việc theo dõi, đánh giá phương thức, thủ đoạn doanh nghiệp lợi dụng để gian lận, vi phạm, đơn vị Thường trực của Trực ban Tổng cục đã tham mưu, trình lãnh đạo Tổng cục Hải quan giao các đơn vị nghiệp vụ nghiên cứu, hướng dẫn, tháo gỡ khó khăn cho các Cục Hải quan tỉnh, thành phố trong quá trình thực hiện, sửa đổi văn bản quy phạm pháp luật, quy trình, thủ tục có liên quan, tổ chức điều tra, xác minh làm rõ, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, kịp thời có văn bản cảnh báo, hướng dẫn trong toàn Ngành với các phương thức gian lận của các doanh nghiệp...

Tiếp tục đưa vào tầm ngắm các lô hàng rủi ro cao

Phát huy kết quả đạt được, năm 2022, Tổng cục Hải quan xác định tiếp tục duy trì nghiêm công tác trực ban các cấp. Trong đó tập trung rà soát, lựa chọn các lô hàng có dấu hiệu khai báo sai trị giá, số lượng, chủng loại, mã số nhằm giảm số thuế phải nộp để chỉ đạo kiểm tra, giám sát trực tuyến. Đồng thời phối hợp giám sát đối với các trường hợp tái xuất do gửi nhầm lẫn, thất lạc, không có người nhận hoặc từ chối nhận hàng, các lô hàng quá thời hạn...

Cùng với đó là chú trọng xây dựng nội dung, kế hoạch cụ thể, mang tính thiết thực, bám sát với tình hình tại từng thời điểm, có tính chuyên sâu gắn với lĩnh vực chuyên môn của đơn vị tham gia trực ban; bố trí, phân công công việc hợp lý cho công chức tham gia Trực ban, cử cán bộ công chức có trình độ chuyên môn để triển khai hiệu quả các kế hoạch đã được phê duyệt, nắm vững các quy định...

Đối với các cục hải quan tỉnh, thành phố, Tổng cục Hải quan yêu cầu nâng cao hơn nữa hiệu quả phân tích, đánh giá thông tin, đảm bảo số lượng tin báo tối thiểu theo yêu cầu, đảm bảo chất lượng tin báo, duy trì hoạt động trực ban cấp Cục liền mạch, không ngắt quãng. Xem xét, bố trí cán bộ công chức có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ phù hợp với từng vị trí công tác, đặc biệt bố trí cán bộ công chức có chuyên môn nghiệp vụ trị giá tại khâu tham vấn giá để đảm bảo công tác quản lý trị giá đạt hiệu quả; đảm bảo hệ thống camera giám sát được lắp được lắp đặt đúng vị trí, thường xuyên kiểm tra, bảo dưỡng để tín hiệu ổn định, hoạt động thông suốt...