Nếu Mỹ giảm thuế, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam có bị tác động?

	Cá ngừ có tốc độ xuất khẩu tăng trưởng cao
	Doanh nghiệp vận dụng tốt ưu đãi về thuế nhập khẩu cá ngừ vào Hà Lan

Chế biến cá ngừ xuất khẩu. Ảnh: T.H

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), Mỹ là thị trường nhập khẩu cá ngừ lớn nhất của Việt Nam, đang phải đối mặt với mức lạm phát cao nhất kể từ năm 1981 trở lại đây. Điều này đang khiến cho Chính phủ Mỹ xem xét việc dỡ bỏ một số loại thuế quan đang áp lên cho các mặt hàng, trong đó có các sản phẩm cá ngừ nhập khẩu từ Trung Quốc, nhằm giúp kiểm soát sự tăng giá của hàng hoá tiêu dùng tại Mỹ, kiềm chế lạm phát

Và nếu điều này được thực thi, cạnh tranh tại thị trường cá ngừ Mỹ sẽ gia tăng và nhiều nước sẽ phải đối mặt với việc bị mất thị phần vào tay Trung Quốc, trong đó có các doanh nghiệp Việt Nam.

Theo số liệu thống kê của Hải quan Việt Nam, xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang Mỹ trong 5 tháng đầu năm 2022 tăng 102%, đạt 251 triệu USD. Trong đó, giá trị XK hầu hết các nhóm mặt hàng cá ngừ đều tăng so với cùng kỳ, trừ cá ngừ tươi và đông lạnh mã HS03 (không bao gồm thịt/loin cá ngừ đông lạnh mã HS0304).

Tiếp tục là thị trường XK hàng đầu của nhiều doanh nghiệp XK thủy sản Việt Nam, trị giá XK cá ngừ sang Mỹ trong thời gian này chiếm tỷ trọng tới 54,3% tổng XK. Hiện nay, sản phẩm loin/thịt cá ngừ đông lạnh của Việt Nam đang giành phần lớn thị phần tại Mỹ.

Theo thống kê cập nhật nhất của Trung tâm thương mại quốc tế, 4 tháng đầu năm 2022, Mỹ đã giảm khoảng 1,4% giá trị nhập khẩu cá ngừ từ Thái Lan với 189 triệu USD, nhưng lại tăng hơn 116% giá trị nhập khẩu phile cá ngừ đông lạnh từ Việt Nam. Hiện giá cá ngừ nhập khẩu trung bình của Mỹ đã lên mức 7,63 - 7,65 USD/kg, tăng khoảng 1 USD/kg so với cùng kỳ năm 2021. Trong đó, giá nhập khẩu trung bình sản phẩm cá ngừ từ Việt Nam đang ở mức cao nhất vào cuối tháng 4/2022, đạt khoảng 11 USD/kg, tăng 2,3 USD/kg so với cùng kỳ năm trước.

Đáng chú ý trong nửa đầu năm, XK thịt, loin cá ngừ đông lạnh tăng mạnh nhất 184% so với cùng kỳ. Tiếp đến là các sản phẩm chế biến khác, trong đó chủ yếu loin cá ngừ hấp đông lạnh, tăng 22%.

Theo phân tích của bà Tạ Hà, chuyên gia thị trường cá ngừ của VASEP, Việt Nam hiện đang là nguồn cung cá ngừ lớn thứ 2 tại Mỹ sau Thái Lan, trước Indonesia và Ecuador. Hiện nguồn cung cá ngừ từ Việt Nam chiếm 21% tổng nhập khẩu cá ngừ của Mỹ.

Trước đây, Trung Quốc là 1 trong 5 nguồn cung cá ngừ chính cho thị trường Mỹ. Đặc biệt, nước này đang nắm giữ phần lớn thị phần tại phân khúc thị trường loin cá ngừ hấp đông lạnh mã HS16 của Mỹ, do các sản phẩm của nước này có giá rẻ.

Tuy nhiên, từ cuối năm 2018, Mỹ đã tăng thuế nhập khẩu đối với các mặt hàng cá ngừ nhập khẩu từ Trung Quốc lên 10% và sang năm 2019, mức thuế tăng vọt lên 25%. Điều này đã khiến cho các nhà nhập khẩu của Mỹ phải tìm nguồn cung thay thế với giá cả cạnh tranh hơn, trong đó có Việt Nam.

Chính vì thế, giá trị XK cá ngừ của Việt Nam sang thị trường Mỹ năm 2019 đã tăng 38% so với năm 2018. Đặc biệt, XK nhóm mặt hàng cá ngừ chế biến của Việt Nam tăng cao, với mức 52%.

Sang năm 2020, do ảnh hưởng của sự bùng phát đại dịch Covid-19 nên XK cá ngừ của Việt Nam sang thị trường Mỹ đã bị sụt giảm trong những tháng đầu năm, nhưng sau đó đã phục hồi trở lại và tăng trưởng liên tục cho tới nay.

Đặc biệt, XK nhóm mặt hàng thịt/loin cá ngừ đông lạnh sang thị trường Mỹ liên tục tăng trưởng cao so với cùng kỳ. Đối với XK cá ngừ đóng hộp, do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 khiến lượng tồn kho cá ngừ đóng hộp tại Mỹ tăng cao nên nhập khẩu nhóm mặt hàng này của Mỹ giảm trong năm 2021.

Tuy nhiên, hiện giá thực phẩm tại Mỹ ngày càng tăng cao và điều này đang thay đổi nhu cầu tiêu thụ của người dân Mỹ. Người Mỹ có xu hướng chuyển sang tiêu thụ các sản phẩm protein lành mạnh và có giá tốt hơn như cá ngừ đóng hộp.

Bên cạnh đó, lượng tồn kho cá ngừ đóng hộp tại Mỹ đang ở mức thấp. Tất cả những điều này dự kiến sẽ làm tăng nhu cầu nhập khẩu cá ngừ của Mỹ, nhất là các sản phẩm cá ngừ đóng hộp hay loin cá ngừ hấp đông lạnh, nguyên liệu để sản xuất cá ngừ đóng hộp. Các nhà nhập khẩu Mỹ sẽ có xu hướng tìm kiếm các nguồn cung giá rẻ, và Trung Quốc sẽ là lựa chọn tốt nhất nếu Tổng thống Biden quyết định xoá bỏ thuế quan cho Trung Quốc.

Điều này sẽ làm gia tăng cạnh tranh tại thị trường Mỹ. XK cá ngừ sang thị trường này từ các nước như Thái Lan, Việt Nam hay Indonesia đều sẽ bị ảnh hưởng đáng kể.