Mỹ hay Trung Quốc giữ ngôi đầu nhập khẩu cá tra Việt Nam?

Dây chuyền chế biến cá tra tại Aquatex Bến Tre - Thành viên Pan Group. Ảnh: TL

Theo số liệu của Hải quan Việt Nam, trong quý 4/2024, XK cá tra Việt Nam sang thị trường Trung Quốc và Hồng Kông đạt 163 triệu USD, tăng 17% so với cùng kỳ năm 2023, và tăng đều ở tất cả các tháng.

Lũy kế XK cá tra Việt Nam sang Trung Quốc và Hồng Kông trong năm 2024 đạt 581 triệu USD, tăng 1% so với cùng kỳ năm 2023.

Theo Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam, việc Hoa Kỳ thực thi phán quyết của WTO mở ra cơ hội lớn cho XK cá tra Việt Nam ổn định hơn sang thị trường Mỹ.

Điều này cũng góp phần quan trọng trong việc thể hiện thiện chí tăng cường mối quan hệ nhiều mặt giữa Việt Nam và Hoa Kỳ, nhất là trong bối cảnh 2 nước đã nâng cấp quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện.

Theo phân tích của VASEP, trong 10 năm trở lại đây, năm 2017 Trung Quốc lần đầu tiên soán “ngôi vương” của Mỹ và trở thành thị trường nhập khẩu nhiều nhất cá tra Việt Nam.

Một năm sau, năm 2018, Mỹ lập tức lấy lại vị trí của mình. XK cá tra sang Mỹ năm 2018 đạt 550 triệu USD, trong khi XK sang Trung Quốc đạt 529 triệu USD.

Tuy nhiên, XK cá tra sang Mỹ từ năm 2019 đến nay không thể tăng trưởng mạnh mẽ do vẫn vướng vấn đề về thuế chống bán phá giá. Và Trung Quốc chính là thị trường dẫn đầu về nhập khẩu cá tra Việt Nam trong 6 năm liên tiếp trở lại đây.

Năm 2024, XK cá tra sang Trung Quốc đóng góp 29% trong tổng giá trị Việt Nam XK sang các thị trường. Tháng 10/2024 ghi nhận là tháng kim ngạch XK cá tra Việt Nam sang Trung Quốc và Hồng Kông đạt cao nhất kể từ đầu năm, với hơn 61 triệu USD, tăng 9% so với cùng kỳ năm 2023.

Các sản phẩm phile cá tra đông lạnh từ Việt Nam rất được người tiêu dùng Trung Quốc ưa chuộng. Qúy 4/2024, giá trị XK sản phẩm này sang Trung Quốc đạt hơn 100 triệu USD, tăng 62% so với cùng kỳ năm 2023. Năm 2024, XK phile cá tra đông lạnh sang Trung Quốc và Hồng Kông đạt 349 triệu USD, giảm 6% so với cùng kỳ năm trước đó, chiếm 60% tỷ trọng trong tổng XK cá tra sang thị trường này.

Quý 4/2024, Trung Quốc tăng cường nhập khẩu cá khô và các sản phẩm đông lạnh khác (nguyên con, cắt khúc, bong bóng,...) tăng 7% so với cùng kỳ năm 2023. XK cá tra GTGT trong thời gian này ghi nhận tăng trưởng 92% so với cùng kỳ năm 2023.

Mỹ và Trung Quốc đang là top 2 thị trường nhập khẩu nhiều nhất cá tra Việt Nam. Năm 2025, vị trí top 1 của thị trường Trung Quốc liệu có bị điều chỉnh khi mới đây Việt Nam và Hoa Kỳ đã ký Thỏa thuận song phương về việc dỡ bỏ thuế chống bán phá giá đối với cá phile XK từ Việt Nam?

Việc Hoa Kỳ thực thi phán quyết của WTO mở ra cơ hội lớn cho XK cá tra Việt Nam ổn định hơn sang thị trường Mỹ. Điều này cũng góp phần quan trọng trong việc thể hiện thiện chí tăng cường mối quan hệ nhiều mặt giữa Việt Nam và Hoa Kỳ, nhất là trong bối cảnh 2 nước đã nâng cấp quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện.

Sau khi có sự gia tăng đáng kể vào cuối năm 2024, giá cá tra trong tháng đầu năm 2025 ở mức cao.

Cá có trọng lượng lớn hơn 1,2 kg đã ghi nhận mức giá mạnh nhất, đạt 32.440 VND (1,28 USD) /kg, là mức cao nhất kể từ năm 2022. Những loại cá lớn này chủ yếu được thị trường Trung Quốc ưa chuộng, trong khi các kích cỡ nhỏ hơn lại được ưu chuộng để xuất khẩu phi lê sang EU và Hoa Kỳ.

Nguyên nhân chính dẫn đến sự tăng giá mạnh của cá tra cỡ lớn là do số lượng cá này rất hạn chế. Cụ thể, tính đến cuối tháng 12 năm 2024, cá có trọng lượng từ 800g đến 1kg chiếm 37% tổng số cá, trong khi cá có kích thước lớn hơn chỉ chiếm khoảng 5%.

Ngoài ra, nhu cầu từ thị trường Trung Quốc, đặc biệt trong dịp Tết nguyên đán, cũng góp phần làm tăng giá. Thêm vào đó, nguồn cung cá bị hạn chế do cá phát triển chậm trong thời tiết lạnh vào tháng 12.