Qua chặng đường 30 năm xây dựng và phát triển, với phương châm “luôn đồng hành cùng doanh nghiệp” và xem doanh nghiệp là đối tác “hợp tác và cùng phát triển”, Cục Hải quan Bình Dương đã không ngừng cải cách thủ tục hành chính, hiện đại hóa hải quan, tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho hoạt động xuất nhập khẩu trên địa bàn.

Những năm 1990-1991, tỉnh Sông Bé (nay là tỉnh Bình Dương và tỉnh Bình Phước), ngoài một số doanh nghiệp (DN) có hoạt động xuất nhập khẩu (XNK) từ rất lâu, nhiều DN XNK mới đã hình thành và bắt đầu đi vào hoạt động. Hoạt động đầu tư nước ngoài cũng bắt đầu hình thành, tỉnh Sông Bé cũng đã có chính sách thu hút đầu tư nước ngoài vào đầu tư tại địa phương. Bên cạnh đó, Sông Bé còn là địa phương có đường biên giới dài tiếp giáp với nước bạn Campuchia, ngoài hoạt động thông thương hàng hóa cư dân biên giới, thì tình hình buôn lậu cũng luôn diễn ra phức tạp. Công tác kiểm soát chống buôn lậu qua biên giới được đẩy mạnh nhưng hiệu quả chưa cao do chưa có lực lượng chống buôn lậu chuyên trách.

Trên cơ sở đó, tỉnh Sông Bé đã có đề nghị Chính phủ và ngành Hải quan thành lập Hải quan tỉnh Sông Bé. Ngày 5/9/1991, Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan đã có Quyết định số 102/TCHQ-TCCB về việc thành lập Hải quan tỉnh Sông Bé. Sau gần 4 tháng chuẩn bị cơ sở vật chất và sắp xếp nhân sự, ngày 3/1/1992, Hải quan tỉnh Sông Bé chính thức ra mắt và đi vào hoạt động. Trong năm đầu tiên đi vào hoạt động, Hải quan tỉnh Sông Bé làm thủ tục cho 27 doanh nghiệp với tổng kim ngạch XNK đạt hơn 24,6 triệu USD; số thu thuế XNK đạt trên 4,1 tỷ đồng…

Đến đầu năm 1997, tỉnh Sông Bé được chính thức chia tách thành 2 tỉnh Bình Dương và tỉnh Bình Phước. Ngày 26/4/1997, Hải quan tỉnh Sông Bé chính thức đổi tên thành Cục Hải quan tỉnh Bình Dương. Tháng 10/2001, Thủ tướng ký Quyết định thành lập Cục Hải quan tỉnh Bình Phước, từ đây Cục Hải quan Bình Dương bàn giao công tác quản lý nhà nước về hải quan trên địa bàn tỉnh Bình Phước cho Cục Hải quan Bình Phước và thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về hải quan và tổ chức thực thi pháp luật về hải quan liên quan đến hoạt động xuất nhập khẩu trên địa bàn tỉnh Bình Dương. Cũng từ đó, Hải quan Bình Dương gắn liền với hoạt động của DN FDI khu công nghiệp nói riêng và DN XNK trên địa bàn nói chung.

Ông Nguyễn Minh Triết, nguyên Chủ tịch nước, nguyên Bí thư Tỉnh ủy tỉnh Sông Bé cho biết: “Sông Bé là một tỉnh nghèo, hàng hóa XNK chưa có nhiều, nên chưa có Hải quan. Sau này, Sông Bé ra đời một số khu công nghiệp, hàng hóa dồi dào hơn thì nhu cầu thành lập Hải quan lúc đó là cần thiết”.

Ông Nguyễn Út Phước, nguyên Cục trưởng Cục Hải quan Sông Bé tâm sự: “Lúc đầu khi mới thành lập, đơn vị chưa có gì hết, từ trụ sở đơn vị, nhân sự, kinh phí hoạt động, phương tiện đi lại để làm việc đều chưa có. Nói chung là không có gì. Anh Sáu Phong (nguyên Bí thư Tỉnh ủy tỉnh Sông Bé Nguyễn Minh Triết-PV) động viên tôi, cố gắng làm và làm nhanh…”.

Từ chỗ chỉ có 26 cán bộ, công chức với 6 đơn vị thuộc và trực thuộc, chủ yếu làm thủ tục xuất khẩu cho thế mạnh của tỉnh Sông Bé và thủ tục cho phương tiện xuất nhập cảnh và chống buôn lậu địa bàn biên giới giáp ranh với nước bạn Campuchia, đến nay sau 30 năm xây dựng, Cục Hải quan Bình Dương đã có 18 đơn vị thuộc và trực thuộc với hơn 270 cán bộ, công chức có trình độ đại học và trên đại học chiếm hơn 93%; cơ sở vật chất khang trang, hiện đại, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao.

Xác định sứ mệnh phục vụ tốt cho hoạt động XNK của địa phương, coi DN chính là khách hàng, là đối tác tin cậy và là nguồn thu của đơn vị, trong nhiều năm qua, Cục Hải quan Bình Dương đã từng bước đổi mới công tác quản lý từ thủ công sang quản lý hiện đại và tạo được dấu ấn đậm nét trong công tác cải cách thủ tục hành chính, hiện đại hóa hải quan, được các đơn vị trong Ngành, các sở, ban ngành trong tỉnh Bình Dương cũng như cộng đồng DN đánh giá cao.

Trong hành trình cải cách, hiện đại hóa, Cục Hải quan Bình Dương luôn chủ động đề xuất với Tổng cục Hải quan cho phép ứng dụng các phương thức quản lý hiện đại, cải cách ở các khâu nghiệp vụ. Đáng chú ý, năm 2003, triển khai ứng dụng công nghệ thông tin vào phân công kiểm hóa tự động tại các chi cục; năm 2007 triển khai thành công khai báo hải quan từ xa và là một trong những đơn vị đầu tiên trong toàn Ngành triển khai thành công việc khai báo hải quan từ xa qua Internet cho 100% tờ khai phát sinh tại các chi cục trực thuộc. Đến cuối năm 2011, 100% Chi cục thuộc Cục Hải quan Bình Dương đã thực hiện thủ tục hải quan điện tử với số tờ khai thực hiện hải quan điện tử chiếm tỷ lệ 81,86% và kim ngạch chiếm 80,45% trên tổng số tờ khai.

Để nâng cao hiệu quả quản lý đơn vị theo quy chuẩn, Cục Hải quan Bình Dương cũng đã chủ động nghiên cứu xây dựng hệ thống quản lý đơn vị theo tiêu chuẩn ISO. Sáng kiến này đã được Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ cấp Giấy chứng nhận đã áp dụng hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn TCVN ISO 9001:2000 vào tất cả các lĩnh vực tại tất cả các đơn vị thuộc và trực thuộc.

Đơn vị cũng đã khai thác và sử dụng có hiệu quả Hệ thống thông quan tự động VNACCS/VCIS, cơ chế một cửa quốc gia, cơ chế một cửa ASEAN. Đặc biệt, Hải quan Bình Dương luôn là một trong những đơn vị tiên phong trong ngành về ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động quản lý hải quan, chủ động nghiên cứu và cung cấp 37 dịch vụ công cấp độ 3, cấp độ 4 trên cổng thông tin điện tử của đơn vị; triển khai hiệu quả mô hình kiểm tra hàng hóa tập trung có trang bị máy soi container; duy trì đạt và vượt mức ASEAN 4 về thời gian thông quan, giải phóng hàng hóa xuất nhập khẩu…

Qua thời gian triển khai thủ tục hải quan điện tử, Cục Hải quan Bình Dương luôn nhận được sự đồng tình ủng hộ cao của cộng đồng DN đã tiết kiệm được thời gian và chi phí cho DN; giảm chứng từ giấy, giảm sự tiếp xúc trực tiếp giữa công chức Hải quan và DN, tạo những thay đổi tích cực về tư duy, nhận thức và nâng cao tinh thần phục vụ, tác phong lề lối làm việc của đội ngũ cán bộ công chức Hải quan. Việc áp dụng thành công thủ tục hải quan điện tử có thể coi là bước ngoặt rất quan trọng trong thực hiện cải cách thủ tục, hiện đại hóa của Cục Hải quan Bình Dương hiện nay.

Với vốn đầu tư 100% nước ngoài, Công ty G-one chính thức đi vào hoạt động từ tháng 10/2018. Đại diện Công ty G-one cho biết, ngay từ khi chuẩn bị đi vào hoạt động, công ty đã được Cục Hải quan Bình Dương hướng dẫn các thủ tục, tạo điều kiện thuận lợi trong việc nhập khẩu thiết bị máy móc, giúp hoạt động của công ty sớm đi vào ổn định sản xuất. Đến nay, doanh nghiệp đã và đang tiếp tục nhận được sự hỗ trợ của Hải quan Bình Dương, các cấp lãnh đạo, các công chức Hải quan nên tốc độ thông quan nhanh chóng, không để xảy ra bất cứ tổn thất nào.

Song song với công tác cải cách hành chính, hiện đại hóa hải quan, nhằm kịp thời tháo gỡ vướng mắc, khó khăn, tạo điều kiện thuận lợi cho DN hoạt động trên cơ sở chấp hành tốt các quy định pháp luật, trong hành trình 30 năm qua, Cục Hải quan Bình Dương luôn duy trì, phát triển mối quan hệ đối tác Hải quan – Doanh nghiệp với nhiều giải pháp sáng tạo như: thường xuyên tổ chức các hội nghị đối thoại với DN; xây dựng Sổ tay nghiệp vụ với 4 thứ tiếng hỗ trợ DN; chủ động phối hợp với các Chi, Hiệp hội DN Hàn Quốc, Đài Loan, Nhật Bản, châu Âu, Trung Quốc, Hiệp hội doanh nghiệp XNK Bình Dương… thực hiện cung cấp thông tin định kỳ hàng tuần, qua đó đã nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền văn bản pháp luật, giải đáp kịp thời những vướng mắc, khó khăn cho DN. Cục Hải quan Bình Dương còn thường xuyên quan tâm đến việc cung cấp thông tin, hỗ trợ DN qua rất nhiều kênh liên lạc khác như: gặp trực tiếp, bằng văn bản, điện thoại, email, qua website Cục, qua tổ tư vấn trực tuyến...

Trong đó, đầu năm 2011, ngành Hải quan ban hành Tuyên ngôn phục vụ khách hàng với những cam kết cụ thể trước xã hội và cộng đồng DN về việc đảm bảo thời gian làm thủ tục hải quan, tạo thuận lợi, đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước về hải quan đối với các hoạt động thương mại, đầu tư và du lịch quốc tế. Ngay sau khi Tuyên ngôn ra đời, Cục Hải quan Bình Dương đã tổ chức quán triệt đến từng CBCC trong đơn vị, coi đây là nhiệm vụ chính trị quan trọng của ngành và của đơn vị trước xã hội; nhằm tạo điều kiện hơn nữa cho cộng đồng DN. Mô hình “Chính quyền thân thiện, công sở thân thiện” qua thực tiễn đến nay đã chứng minh được hiệu quả to lớn và thiết thực góp phần nâng cao chất lượng phục vụ người dân, DN của cơ quan nhà nước trên địa bàn tỉnh nói chung và của ngành Hải quan nói riêng.

Trong thời gian 2 năm (2020-2021) là một chặng đường chông gai với nhiều “khúc cua”, khi dịch Covid-19 xuất hiện và bùng phát, đặc biệt là làn sóng dịch lần thứ tư từ cuối tháng 5/2021, Bình Dương trở thành một trong những tỉnh thành phía Nam bị ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch. Hàng trăm DN bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 phải dừng và tạm dừng hoạt động, hoạt động XNK của DN bị giảm sút mạnh. Trước tình hình trên, Cục Hải quan Bình Dương đã chủ động triển khai nhiều giải pháp, bảo đảm tuyệt đối an toàn dịch bệnh, tạo điều kiện thuận lợi cho DN thông quan nhanh chóng hàng hóa; tổ chức tham vấn trực tuyến, gỡ vướng mắc về thủ tục hải quan cho nhiều DN.

Bằng những giải pháp thiết thực, sự đồng hành, hỗ trợ của mình, Cục Hải quan Bình Dương đã nhận được sự đánh giá cao từ cộng đồng DN, đồng thời ghi dấu ấn đậm nét với sự tăng trưởng mạnh mẽ về số DN làm thủ tục, kim ngạch XNK và số thu nộp ngân sách. Từ 500 DN làm thủ tục vào năm 2000, tăng lên hơn 3.000 DN vào năm 2011 và đến nay đã có hơn 6.800 DN, trong đó có nhiều doanh nghiệp hoạt động XNK 100% vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) từ các quốc gia, vùng lãnh thổ như: Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Đài Loan (Trung Quốc), châu Âu… Kim ngạch XNK hàng hóa làm thủ tục tại Cục Hải quan Bình Dương cũng có bước tăng trưởng vượt bậc. Nếu như năm 2001, kim ngạch XNK đạt 1,7 tỷ USD, thì sau 10 năm con số này đã tăng lên 20,7 tỷ USD và năm 2021 đạt trên 60 tỷ USD. Cùng với đó số thu nộp ngân sách tăng trưởng cao qua từng năm. Nếu như năm 2011 số thu ngân sách đạt 8.100 tỷ đồng, tăng 14 lần so với năm 2001, thì năm 2021, số thu ngân sách của đơn vị đã tăng lên 19.000 tỷ đồng, đứng thứ 5 về thu ngân sách trong số 35 Cục Hải quan tỉnh, thành phố trong cả nước. Đây là những kết quả ấn tượng, ghi dấu một chặng đường phấn đấu không mệt mỏi của tập thể cán bộ, công chức Cục Hải quan Bình Dương.

Trải qua 30 năm xây dựng và phát triển, vượt qua những khó khăn thách thức nhưng bằng sự đồng lòng, chung sức của toàn thể cán bộ công chức; sự theo dõi chỉ đạo sát sao của lãnh đạo ngành Hải quan, Bộ Tài chính, lãnh đạo tỉnh Sông Bé trước kia và tỉnh Bình Dương hiện nay; sự phối hợp của các ban ngành và sự đồng hành từ các doanh nghiệp, Cục Hải quan Bình Bương đã vượt qua khó khăn, thách thức hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, đứng vào top 5 đơn vị đứng đầu của ngành Hải quan.