"Lùm xùm" về Cuộc thi Khoa học kĩ thuật cấp quốc gia: Bộ Giáo dục cần trả lời thỏa đáng

Cuộc thi Khoa học kĩ thuật cấp quốc gia: Phụ huynh lại tố chấm thẩm định thiếu khách quan (HQ Online) - Sau khi Báo Hải quan đã đưa tin về việc một số phụ huynh tố Cuộc thi Khoa học kĩ thuật cấp ...

Phụ huynh tố cuộc thi Khoa học Kĩ thuật cấp quốc gia có nhiều đề tài vi phạm quy chế (HQ Online) - Khoảng 50 trong tổng số 242 đề tài dự thi Cuộc thi Khoa học kĩ thuật (VISEF) cấp quốc gia học sinh trung ...

Dự án“Máy cắt tỉa cây cảnh sử dụng ắc quy và pin năng lượng mặt trời” tham dự cuộc thi Khoa học kĩ thuật cấp quốc gia học sinh trung học. Ảnh PHCC

Hội đồng chấm thẩm định cần là đơn vị độc lập

Đã có quá trình theo dõi cuộc thi này, GS Đặng Văn Uy, chuyên ngành cơ khí Hóa tự động, nguyên Hiệu trưởng trường Đại học Hàng Hải Việt Nam cho biết: “Tôi cũng đã xem một số đề tài các cháu đạt giải Cuộc thi Khoa học kĩ thuật cấp quốc gia trung học khu vực miền Bắc vừa qua, nhận thấy, một số đề tài đạt giải Nhất năm nay hơi đuối so với mọi năm.

Dựa vào những tiêu chí của Bộ GD&ĐT đề ra, tôi thấy có những đề tài chưa phù hợp. Ví dụ đề tài cơ khí, theo quy chế đề ra phải biết kết hợp toán học, cơ học… Như đề tài “Máy cắt tỉa cây cảnh sử dụng ắc quy và pin năng lượng mặt trời” cải tiến từ một cái máy cắt cỏ trở thành một máy cắt cây tương đối đơn giản. Liệu rằng, những đề tài như vậy được Bộ GD&ĐT lựa chọn thi quốc tế có xứng hay không?”.

GS Uy đặt câu hỏi: “Có một số đề tài khác đạt trình độ 4.0 nhưng lại không đạt giải, tôi cũng không hiểu quan điểm chấm điểm cuộc thi này của Bộ GD&ĐT là như thế nào?”. GS Uy cho rằng, Bộ GD&ĐT cần khuyến khích những học sinh nỗ lực nghiên cứu, những đề tài tiệm cận với mục tiêu đã đề ra.

“Việc chấm điểm phụ thuộc vào hội đồng thi, nhưng từ những kết quả của cuộc thi vừa qua, Bộ GD&ĐT nên định hướng lại để các cháu làm được đỡ thiệt thòi”, GS Uy nhấn mạnh.

Trước thông tin, Bộ GD&ĐT đã thành lập hội đồng chấm thẩm định, mỗi hội đồng thuộc 2 lĩnh vực gồm 5 người thuộc các trường đại học, Hội đồng này không trùng lặp thành viên với Ban giám khảo… Tuy nhiên, GS Uy cho rằng, hội đồng chấm thẩm định cuộc thi phải là đơn vị độc lập. “Hội đồng chấm thẩm định lại do Bộ GD&ĐT thành lập thì tôi nghĩ kết quả sau khi chấm thẩm định cũng sẽ không khác với kết quả ban đầu”, GS này cho biết.

Cần Bộ trưởng vào cuộc?

Từ những bức xúc của các phụ huynh về Cuộc thi, phóng viên Báo Hải quan đã có cuộc trao đổi với GS.TSKH Phạm Tất Dong- nguyên Phó trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương. Ông Phạm Tất Dong cho rằng: “Bộ GD&ĐT phải trả lời câu hỏi cuộc thi Khoa học Kĩ thuật cấp quốc gia học sinh trung học khu vực miền Bắc có sai sót hay không và trả lời được 4 vấn đề phụ huynh nêu, cụ thể: Các đề tài trùng lặp; Vi phạm quy chế vẫn được dự thi; Các tiêu chí đánh giá đề tài; Sự công khai và minh bạch trong thẩm định, đánh giá đề tài. Nếu như Bộ GD&ĐT không trả lời được những vấn đề nêu trên thì những giải thưởng của cuộc thi không có giá trị, phải thu hồi”.

Đối với kiến nghị của phụ huynh có những đề tài trùng lặp với công trình nghiên cứu khoa học đã công bố, theo ông Phạm Tất Dong, một sản phẩm nghiên cứu khoa học không được trùng lặp. Nếu đề tài sử dụng bản quyền của người khác là vi phạm luật sở hữu trí tuệ. Do đó, Bộ GD&ĐT cũng phải trả lời những chứng cứ mà phụ huynh nêu ra có đúng hay không.

Theo GS.TSKH Phạm Tất Dong, đề tài “Nghiên cứu ứng dụng gối thông minh Dream Pillow trong hỗ trợ điều trị rối loạn giấc ngủ” cũng có đề tài tên tiếng Anh tương tự, các vấn đề đặt ra nghiên cứu cũng trùng nhau. Do vậy, Ban chấm thi cuộc thi này phải trả lời tại sao đề tài trùng như vậy mà vẫn chấm đề tài có tính sáng tạo. Bởi theo nguyên tắc nghiên cứu và chấm thi với một sản phẩm khoa học giá trị cốt lỗi nhất, cơ bản nhất là sản phẩm phải không trùng lặp, nếu trùng lặp phải chứng minh được tác giả nghiên cứu trước. Ví dụ, hai luận án tiến sĩ cùng giải quyết một vấn đề nhưng một người nghiên cứu ở nước Anh, một người nghiên cứu ở nước Nga, thì phải xét đến ngày bảo vệ. Như đề của người ở nước Anh được bảo vệ trước 1 giờ có giá trị, còn đề tài của người nước Nga bảo vệ sau 1 giờ thì không còn giá trị.

Trong đơn kiến nghị của phụ huynh cũng nêu ý kiến Bộ GD&ĐT không công khai hội đồng chấm thẩm định, thông tin về hội đồng này còn mù mờ. Từ những nội dung này, ông Dong cho rằng, hội đồng chấm thi, hội đồng chấm thẩm định tại cuộc thi phải minh bạch, rõ ràng. Bộ GD&ĐT phải công bố danh tính, nhiệm vụ của từng người trong hội đồng chấm thi, hội đồng chấm thẩm định.

“Nếu Bộ GD&ĐT không công khai rõ ràng, phụ huynh sẽ đặt ra nhiều vấn đề nghi ngờ…”, ông GS. Phạm Tất Dong khẳng định.

Từ những phân tích nêu trên, ông GS. Dong cũng nêu quan điểm, nếu những vấn đề phụ huynh đưa ra trong đơn là đúng thì những đề tài được giải thưởng vì trùng lặp, vi phạm quy chế phải rút lại giải. Đồng thời, Bộ GD&ĐT cũng phải công khai những đề tài vi phạm quy chế, những đề tài trùng lặp trên báo chí để cho dư luận hiểu rõ.

Theo GS. Phạm Tất Dong, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT cũng cần xem xét xử lý hội đồng chấm thẩm định đề tài, vì đã có quy chế cuộc thi nhưng hội đồng không thực hiện nghiêm. “Nếu Bộ trưởng Bộ GD&ĐT không xử lý hội đồng chấm thẩm định sai sót thì dư luận xã hội sẽ cho rằng Bộ trưởng đồng tình với cái sai của hội đồng chấm thẩm định. Vấn đề đặt ra, Bộ GD&ĐT xử lý thế nào cho minh bạch, một cuộc thi khoa học mà phụ huynh phải có kiến nghị nhiều lần thì cuộc thi đó mất giá trị”, ông Dong khẳng định...