Luật Hải quan 2014: Một năm mang lại nhiều lợi ích thiết thực

Công chức Hải quan Bà Rịa-Vũng Tàu làm nhiệm vụ tại Cảng Dầu khí (PTSC).

Chuyển biến tích cực

Luật Hải quan 2014 có ý nghĩa chính trị, tầm quan trọng đặc biệt đối với công tác cải cách, hiện đại hóa Hải quan, tạo nền tảng pháp luật để tiếp tục thực hiện chiến lược phát triển hải quan đến năm 2020. Ngay sau khi Luật Hải quan được thông qua, để tổ chức thi hành Luật một cách thống nhất, đồng bộ, kịp thời, sâu, rộng và hiệu quả nhằm tạo ra những chuyển biến tích cực trong hoạt động hải quan, Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan đã ban hành Chỉ thị số 9296/CT-TCHQ, trong đó nêu rõ các công việc cần tập trung thực hiện và kế hoạch chi tiết triển khai thực hiện Luật. Trên cơ sở quy định của Luật Hải quan 2014, Tổng cục Hải quan đã chủ động rà soát, sắp xếp, xác định từng danh mục các văn bản cần ban hành để triển khai thi hành Luật, xây dựng kế hoạch cụ thể để triển khai xây dựng các văn bản này. Đến nay, Tổng cục Hải quan đã soạn thảo và trình các cấp có thẩm quyền ban hành 3 Nghị định, 2 Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, 11 Thông tư của Bộ Tài chính và ban hành 15 quy trình nghiệp vụ.

Theo đánh giá của Vụ Pháp chế (Tổng cục Hải quan), việc hoàn thiện hệ thống pháp luật hải quan trong thời gian qua đã được cộng đồng DN đánh giá cao. Đa số DN tham gia khảo sát thể hiện sự lạc quan về những thay đổi của chính sách/pháp luật về hải quan trong 5 năm qua. 94% DN đánh giá sự chuyển biến này là tích cực/khá tích cực, đặc biệt đối với DN có vốn đầu tư nước ngoài và DN nhà nước hầu hết đều đánh giá sự chuyển biến về chính sách, pháp luật hải quan là tích cực. Đa số các DN có đánh giá khá tốt về mức độ dễ dàng trong việc thực hiện pháp luật hải quan. Ngay sau khi Luật, Nghị định, Thông tư được ban hành, Tổng cục Hải quan có kế hoạch tập huấn kịp thời cho các đối tượng là CBCC hải quan từ cán bộ chủ chốt, đến cán bộ thừa hành, cộng đồng DN. Đến nay, cơ quan Tổng cục và 100% Cục Hải quan tỉnh, thành phố đã triển khai quán triệt nội dung mới của Luật Hải quan và các văn bản hướng dẫn thi hành cho gần 10.000 lượt CBCC trong đơn vị.

Cũng theo Vụ Pháp chế, sau 1 năm Luật Hải quan 2014 đi vào thực hiện, cơ quan Hải quan đã chủ động, tích cực cung cấp thông tin, giải đáp vướng mắc cho DN dưới nhiều hình thức: Hướng dẫn giải đáp trực tiếp cho người khai hải quan tại trụ sở cơ quan Hải quan, tại trụ sở người khai hải quan; giải đáp bằng văn bản; giải đáp qua cổng thông tin điện tử của Tổng cục Hải quan, Cục Hải quan địa phương; tổ chức đối thoại;... Luật Hải quan 2014 đã đổi mới toàn diện hoạt động hải quan thông qua áp dụng rộng rãi hải quan điện tử, đáp ứng tốt hơn yêu cầu cải cách hành chính, cải cách thủ tục hải quan; hướng tới hoạt động hải quan công khai, minh bạch, hiệu quả hơn, đồng thời khắc phục các vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện; thu hút đầu tư nước ngoài, nâng cao sức cạnh tranh của DN và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Vụ Pháp chế cho biết, bằng việc thí điểm thực hiện quy định giám sát hàng hóa ra vào cảng theo quy định tại Điều 41 Luật Hải quan 2014 với sự phối hợp của DN kinh doanh cảng tại cảng Nam Hải- Đình Vũ và Xanh VIP Hải Phòng đã giúp cho cơ quan Hải quan có thông tin về thời điểm lô hàng ra, vào cảng, số lượng hàng, container tồn trong cảng, vị trí container, người khai hải quan không phải thực hiện thủ tục tại văn phòng giám sát, thời gian làm thủ tục tại khu vực giám sát đối với một tờ khai giảm, giảm chi phí đi lại của người khai hải quan.

Xuất phát từ việc thay đổi phương thức quản lý, chuyển từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm”, tạo thuận lợi cho lưu thông hàng hóa, công tác kiểm tra sau thông quan ngày càng được tăng cường, việc thu thập phân tích thông tin được mở rộng, tập trung trọng điểm vào các DN, lĩnh vực, mặt hàng có rủi ro cao… Tuy nhiên, sau 1 năm triển khai thi hành, quá trình thực hiện Luật Hải quan 2014 cũng đã bộc lộ không ít khó khăn, hạn chế. Tại các hội nghị đối thoại mà cơ quan Hải quan chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức, đại diện nhiều DN phản ánh, các văn bản, thông tư ban hành còn quá dài, với nhiều quy định khó hiểu, khó thực hiện. Nhiều quy định không phù hợp với thủ tục hải quan điện tử làm kéo dài thời gian thông quan hàng hóa, gây khó khăn cho DN. Đặc biệt, có ý kiến cho rằng, việc rút ngắn thời gian thông quan hàng hóa so với yêu cầu của Nghị quyết 19/NQ-CP vẫn còn chậm, thủ tục kiểm tra chuyên ngành hàng hóa XNK còn gây khó khăn cho DN.

Cần nhiều giải pháp đồng bộ

Tại nhiều diễn đàn đối thoại, hầu hết các DN mong muốn, quy định của Luật Hải quan 2014 và các văn bản hướng dẫn thi hành được áp dụng thống nhất từ các đơn vị Hải quan địa phương. Đặc biệt, sự phối hợp giữa cơ quan Hải quan và các cơ quan khác như ngân hàng, cơ quan Thuế, cơ quan quản lý liên ngành, Quản lý thị trường... cần được phát triển theo hướng thắt chặt quan hệ nhằm hỗ trợ hoạt động thông quan hàng hóa của DN.

Bên cạnh đó, trong năm đầu tiên Luật Hải quan 2014 đi vào cuộc sống, đại diện các Hiệp hội, ngành hàng và DN cũng kiến nghị, cơ quan Hải quan bỏ nội dung quy định gửi bản fax xác nhận giữa các Chi cục Hải quan, đề nghị các cơ quan sử dụng công nghệ thông tin kết nối dữ liệu, giúp xác nhận kết quả kiểm tra lô hàng thông qua internet, góp phần thúc đẩy giải phóng nhanh hàng hóa. Đồng thời, bổ sung quy định cụ thể bản sao bộ hồ sơ chứng từ có xác nhận của Chi cục Hải quan nơi đăng ký tờ khai các chứng từ đi kèm tờ khai gồm những loại chứng từ nào; xác định rõ đây là bộ chứng từ bổ sung cho tờ khai gửi tới hải quan kiểm hộ hay áp dụng cho tất cả tờ khai nhập, xuất luồng Đỏ.

Hay nhiều ý kiến cho rằng, cơ quan Hải quan cần liên kết chặt chẽ với các cơ quan quản lý/giám định chuyên ngành để có thể nhận kết quả kiểm tra chuyên ngành sớm nhất (bản điện tử), không cần chờ bản gốc kết quả từ DN, góp phần giảm thời gian thông quan, tiết kiệm thời gian làm thủ tục hải quan và chi phí cho DN.

Có thể nói, chỉ sau 1 năm Luật Hải quan và các văn bản hướng dẫn thi hành đi vào thực hiện đã bao quát toàn bộ hoạt động nghiệp vụ của ngành Hải quan, có ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển kinh tế - xã hội trong nước đồng thời tác động sâu rộng đến quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. Mặc dù vậy, đại diện Vụ Pháp chế cho biết, tiếp tục phát huy những kết quả đạt được, thời gian tới, Tổng cục Hải quan sẽ tiếp tục triển khai các giải pháp đồng bộ để Luật Hải quan 2014 và các văn bản hướng dẫn thi hành đi vào cuộc sống, để nó thực sự trở thành công cụ quản lý hiệu quả đối với hoạt động hải quan, đồng thời tạo thuận lợi cho DN kinh doanh XNK, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, hội nhập quốc tế.