Năm 2023 ghi nhận dấu mốc quan trọng của Hải quan Việt Nam trong việc hợp tác với WCO tổ chức thành công Hội nghị và Triển lãm Công nghệ năm 2023 của WCO tại Hà Nội. Hội nghị là một trong những sự kiện quan trọng nổi bật có phạm vi toàn cầu được tổ chức thường niên của Tổ chức Hải quan Thế giới.

Hội nghị và Triển lãm diễn ra từ ngày 10 – 12/10/2023 với chủ đề “Đón đầu kỷ nguyên số: Ứng dụng công nghệ, Thúc đẩy đổi mới và Nuôi dưỡng thế hệ hải quan kế cận chuyên nghiệp”.

Sự kiện có quy mô toàn cầu thu hút hơn 1.000 đại biểu đến từ 95 quốc gia, bao gồm đại biểu đến từ các cơ quan Hải quan thành viên WCO, các cơ quan Bảo vệ Biên giới của các nước, các Tổ chức quốc tế, các Đại sứ quán nước ngoài tại Việt Nam, các doanh nghiệp đa quốc gia cung cấp các giải pháp công nghệ về hải quan.

Đặc biệt, Tổng cục Hải quan vinh dự được đón lãnh đạo Chính phủ đến dự và phát biểu khai mạc Hội nghị và lãnh đạo các bộ, ngành có liên quan đến dự Hội nghị.

Hội nghị được các đại biểu tham dự ghi nhận và đánh giá cao, thể hiện được vai trò của nước chủ nhà Việt Nam thông qua việc xây dựng chương trình, nội dung, tổ chức, tuyên truyền.

Hội nghị đã mang đến cơ hội học hỏi, trao đổi kinh nghiệm và thực tiễn các thông lệ tiên tiến của các cơ quan hải quan trên thế giới, các tổ chức quốc tế và các doanh nghiệp đa quốc gia trong việc ứng dụng các công nghệ mới nổi, trong đó trọng tâm là chuyển đổi số, phân tích dữ liệu, trí tuệ nhân tạo, chuỗi khối, máy học, internet vạn vật... góp phần quảng bá, giới thiệu đất nước Việt Nam tươi đẹp, con người Việt Nam thân thiện, mến khách cũng như những nét văn hóa truyền thống, giàu bản sắc của Việt Nam. Tại Hội nghị, Hải quan Việt Nam có cơ hội giới thiệu về các nỗ lực chuyển đổi số, thực hiện Chính phủ số của Việt Nam và quá trình hiện đại hóa, ứng dụng công nghệ của Hải quan Việt Nam, góp phần nâng cao hình ảnh và vị thế của Hải quan Việt Nam.

Không gian triển lãm của Hải quan Việt Nam tại Hội nghị đã thu hút sự tham gia của 125 doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực công nghệ trên thế giới với 48 gian hàng triển lãm giới thiệu các dịch vụ và sản phẩm công nghệ mới nhất có liên quan đến hoạt động hải quan trong tương lai.

Việc đăng cai tổ chức Hội nghị và Triển lãm Công nghệ năm 2023 của WCO một lần nữa khẳng định sự chủ động, quyết tâm của Hải quan Việt Nam trong việc thúc đẩy phát triển hải quan số, hải quan thông minh; góp phần thể hiện Việt Nam là thành viên tích cực, có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế; phù hợp với chính sách đối ngoại, đa dạng hóa, đa phương hóa của Đảng và Nhà nước của Việt Nam.

Năm 2023, tình hình tội phạm ma túy, hoạt động mua bán, vận chuyển trái phép các chất ma túy qua biên giới vẫn diễn ra hết sức phức tạp, có chiều hướng gia tăng. Các đối tượng thường xuyên thay đổi phương thức vận chuyển, không theo quy luật với thủ đoạn ngày càng tinh vi (thông qua thủ đoạn cất giấu, ngụy trang ma tuý thành hàng hóa, hành lý thông thường), liều lĩnh và manh động (mang theo người). Đối với tuyến đường bộ tập trung chủ yếu tại các các cửa khẩu biên giới giáp với Lào, các cửa khẩu tuyến biên giới giáp với Campuchia và các cửa khẩu tuyến biên giới giáp với Trung Quốc.

Đặc biệt, tuyến hàng không tình hình tội phạm ma túy có chiều hướng gia tăng cả số vụ việc, số lượng tang vật vi phạm, tập trung chủ yếu qua cảng hàng không quốc tế: Nội Bài, Tân Sơn Nhất, Đà Nẵng, từ các nước châu Âu, châu Mỹ, trong đó có sự chuyển dịch từ sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất ra sân bay quốc tế Nội Bài sau đó vận chuyển bằng đường bộ, đường sắt vào phía Nam...

Dưới sự chỉ đạo sâu sát, kịp thời của lãnh đạo các cấp, cùng với sự nỗ lực của cán bộ, công chức hải quan, trong năm 2023 toàn ngành Hải quan đã chủ trì, phối hợp với các lực lượng Công an, Bộ đội Biên phòng phát hiện, bắt giữ 263 vụ, 303 đối tượng (trong đó cơ quan Hải quan chủ trì 121 vụ), tang vật thu được trên 2,8 tấn ma túy các loại.

Chiến dịch Con rồng Mê Kông giai đoạn 5 là chương trình hành động chung giữa các cơ quan Hải quan và các cơ quan thực thi pháp luật khác của khu vực châu Á – Thái Bình Dương về chống buôn bán bất hợp pháp ma tuý, động vật, thực vật hoang dã và các sản phẩm từ động, thực vật hoang dã thuộc danh mục CITES trên các tuyến đường vận chuyển do Hải quan Việt Nam, Hải quan Trung Quốc đồng sáng kiến, khởi động từ năm 2018 với sự hỗ trợ kỹ thuật của Cơ quan phòng chống ma túy Liên hợp quốc (UNODC), Văn phòng liên lạc tình báo khu vực châu Á Thái Bình Dương (RILO AP).

Chiến dịch Con Rồng Mê Kông 5 được triển khai từ ngày 15/4/2023 đến ngày 16/11/2023 với sự tham gia của 25 cơ quan Hải quan, các cơ quan thực thi pháp luật và tổ chức quốc tế. Tổng số vụ bắt giữ được các nước thành viên báo cáo trong giai đoạn này là 1.715 vụ, tăng 111% so với giai đoạn 4.

Chiến dịch Con Rồng Mê Kông 5 tại Việt Nam với 40 đầu mối, gồm 38 đầu mối quốc gia thuộc lực lượng Hải quan và 2 đầu mối thuộc lực lượng Công an đã cập nhật tổng số 123 vụ việc bắt giữ ma túy và động, thực vật hoang dã, tăng 2,15 lần so Chiến dịch giai đoạn 4.

Kết quả triển khai của Chiến dịch qua 5 giai đoạn được RILO AP đánh giá là một trong những Chiến dịch kiểm soát thành công nhất trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương với số lượng thành viên tham gia và số lượng vụ việc được cập nhật lên hệ thống thông tin chung của Chiến dịch (hệ thống CENCOmm).

Sự thành công của Chiến dịch cho đã thể hiện vai trò chủ động của Hải quan Việt Nam trong các vấn đề kiểm soát khu vực và đã được cộng đồng Hải quan quốc tế và các tổ chức thực thi pháp luật đánh giá cao về chất lượng hợp tác, thái độ làm việc nghiêm túc, trách nhiệm, góp phần nâng cao hình ảnh của Hải quan Việt Nam trong cộng đồng quốc tế. Đồng thời, sự thành công của Chiến dịch là minh chứng cho nỗ lực rất lớn của các thành viên, sự phối hợp điều phối tích cực của Nhóm điều phối, sự hỗ trợ hiệu quả của Văn phòng UNODC khu vực và RILO AP.

Tổng cục Hải quan đã không ngừng đẩy mạnh cải cách hiện đại hóa, với mục tiêu vừa tạo thuận lợi thương mại vừa đảm bảo nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về hải quan, trong đó, việc ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số được coi là động lực mang tính quyết định, là chìa khóa dẫn đến thành công của cải cách hiện đại hóa ngành Hải quan trong thời gian vừa qua.

Nhằm cụ thể hóa mục tiêu tổng quát đến năm 2030 tại Chiến lược phát triển Hải quan đến năm 2030: “Xây dựng Hải quan Việt Nam chính quy, hiện đại, ngang tầm Hải quan các nước phát triển trên thế giới, dẫn đầu trong thực hiện Chính phủ số, với mô hình Hải quan số, Hải quan thông minh”, các chính sách, chủ trương về đẩy mạnh số hóa, chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ của cách mạng Công nghiệp 4.0, Tổng cục Hải quan đã chủ động xây dựng và ban hành Kế hoạch chuyển đổi số của ngành Hải quan đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, trong đó, đề ra mục tiêu phấn đấu đến năm 2025 hoàn thành Hải quan số; đến năm 2030 hoàn thành Hải quan thông minh.

Một trong những giải pháp chuyển đổi số quan trọng nhất mà ngành Hải quan đang tập trung triển khai hiện nay là chuyển đổi số trong lĩnh vực nghiệp vụ hải quan với nội dung cốt lõi là thực hiện tái thiết kế tổng thể quy trình nghiệp vụ hải quan và xây dựng hệ thống CNTT thực hiện Hải quan số.

Trước mắt, từ nay đến năm 2025, Tổng cục Hải quan tập trung xây dựng hệ thống CNTT thực hiện Hải quan số đáp ứng yêu cầu nghiệp vụ trong thông quan được Bộ Tài chính phê duyệt tại Quyết định số 1957/QĐ-BTC ngày 15/9/2023 của Bộ trưởng Bộ Tài chính.

Những năm qua, Tổng cục Hải quan đã được Chính phủ, các bộ, ngành và cộng đồng doanh nghiệp đánh giá là một trong những cơ quan đi đầu trong cải cách, hiện đại hóa.

Năm 2023 là năm thứ bảy liên tiếp Tổng cục Hải quan được Bộ Tài chính xếp hạng đứng đầu trong số các đơn vị khối Tổng cục và tương đương thuộc Bộ về Chỉ số cải cách hành chính (CCHC) (theo Quyết định số 2664/QĐ-BTC ngày 01/12/2023 của Bộ trưởng Bộ Tài chính).

Kết quả đạt được cho thấy quyết tâm của ngành Hải quan trong nỗ lực CCHC nhằm tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, thông thoáng, minh bạch, giảm chi phí và tạo điều kiện tối đa cho người dân và doanh nghiệp…

Tổng cục Hải quan đã tập trung thực hiện đồng bộ các giải pháp về cải cách TTHC bao gồm: tăng cường rà soát, đánh giá TTHC để bãi bỏ những TTHC không còn phù hợp hoặc sửa đổi theo hướng cụ thể, đơn giản, tăng tính khả thi cho cá nhân, tổ chức thực hiện; cắt giảm, đơn giản hoá quy định liên quan đến hoạt động kinh doanh lĩnh vực hải quan (đến nay tổng số đề xuất cắt giảm giai đoạn 2020-2023 đạt 8%, cắt giảm chi phí tuân thủ đạt 10,2 tỷ đồng/năm)…

Ngoài ra, nhiều giải pháp đồng bộ về cải cách thủ tục hành chính, hiện đại hóa hải quan được triển khai nhằm tạo thuận lợi tối đa cho các doanh nghiệp hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa, giúp tiết kiệm thời gian, chi phí, rút ngắn thời gian thông quan, giải phóng hàng hóa. Ngày 31/1/2023, Tổng cục Hải quan đã ban hành Quyết định số 123/QĐ-TCHQ về việc giao chỉ tiêu cải cách hành chính, đơn giản hóa thủ tục hải quan, tạo thuận lợi thương mại năm 2023 so với năm 2022.

Công tác CCHC của Tổng cục Hải quan đã có sự phát triển vượt bậc, qua đó góp phần tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, minh bạch, thông thoáng, cắt giảm chi phí cho doanh nghiệp.

Dưới sự chỉ đạo của lãnh đạo các cấp, gắn liền với việc thực hiện các mục tiêu của ngành Hải quan trong năm 2023, cụ thể là mục tiêu chuyển đổi số hướng tới Hải quan số, Hải quan thông minh, công tác hợp tác và hội nhập quốc tế ngành Hải quan năm 2023 đã đạt được những chuyển biến sâu sắc và kết quả rõ nét thông qua các hoạt động hợp tác song phương đa dạng, đi vào chiều sâu, tập trung vào các nước trọng điểm, có quan hệ đối tác chiến lược hoặc toàn diện với Việt Nam; hợp tác đa phương hiệu quả, thực chất góp phần khẳng định và nâng cao vị thế, vai trò của Hải quan Việt Nam trên các diễn đàn quốc tế.

Về hợp tác song phương, Hải quan Việt Nam tiếp tục mở rộng, củng cố và tăng cường hợp tác song phương với hải quan các nước đối tác, đặc biệt là các nước có quan hệ đối tác chiến lược hoăc chiến lược toàn diện, các đối tác có quan hệ kinh tế thương mại quan trọng của Việt Nam như: Hoa Kỳ, Trung Quốc, Anh, Hà Lan, Bỉ, Australia...

Một số kết quả nổi bật bao gồm: Hoàn thành việc ký Thỏa thuận triển khai thực hiện Hiệp định hợp tác cấp Nhà nước trong lĩnh vực hải quan giữa Việt Nam và Hà Lan nhân dịp Thủ tướng Hà Lan sang thăm Việt Nam nhân kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước; thống nhất kế hoạch làm sâu sắc hơn quan hệ hợp tác giữa Hải quan Việt Nam và Hải quan Hoa Kỳ trong bối cảnh quan hệ hai nước được nâng cấp thành đối tác chiến lược toàn diện thông qua việc triển khai thí điểm trao đổi thông tin hàng hóa giữa 1 cặp cảng biển lớn của Việt Nam và Hoa Kỳ; triển khai các hoạt động hợp tác nghiệp vụ với Trung Quốc về các lĩnh vực hai bên cùng quan tâm như cửa khẩu thông minh, doanh nghiệp ưu tiên, Chiến dịch Con rồng Mê Kông 5...

Về hợp tác đa phương, Hải quan Việt Nam đã tích cực thể hiện vai trò, chủ động tham gia và đóng góp thiết thực vào các hoạt động hợp tác hải quan trên các diễn đàn hợp tác hải quan đa phương thông qua việc tiếp tục triển khai thực hiện các cam kết/nghĩa vụ trong khuôn khổ ASEAN, WCO, APEC, ASEM, GMS theo đúng lộ trình cam kết...

Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan đã tập trung, quyết liệt trong hành động, kiên quyết đổi mới phương thức lãnh đạo, quản lý, điều hành, xây dựng ngành Hải quan liêm chính gắn với cải cách thủ tục hành chính, đơn giản hóa thủ tục, tạo thuận lợi cho hoạt động thương mại, đáp ứng yêu cầu quản lý hải quan trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng.

Năm 2023, Tổng cục Hải quan đã tổ chức thành công 3 Hội nghị trực tuyến toàn quốc về quán triệt, triển khai công tác Kiểm tra, giám sát hải quan; Quản lý thuế; Kiểm tra sau thông quan trong tình hình mới với sự tham gia của gần 8.000 lượt cán bộ công chức, viên chức, qua đó đã quán triệt các quy định pháp luật trong công tác quản lý nhà nước về Hải quan; trách nhiệm, nghĩa vụ của cơ quan Hải quan, công chức Hải quan các cấp trong việc thực hiện nhiệm vụ quản lý, giám sát hải quan, quản lý thuế, kiểm tra sau thông quan và triển khai các yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới…

Với nỗ lực triển khai Chương trình hỗ trợ khuyến khích doanh nghiệp tự nguyện tuân thủ pháp luật hải quan, Giai đoạn 2 của Chương trình tăng 36% số lượng doanh nghiệp thành viên so với năm 2022, vượt 16% chỉ tiêu đề ra.

Tính đến ngày 31/12/2023, cơ quan Hải quan đã ký kết biên bản ghi nhớ với 289 doanh nghiệp tham gia chương trình thí điểm hỗ trợ, khuyến khích doanh nghiệp tự nguyện tuân thủ pháp luật hải quan.

Mức độ tuân thủ của doanh nghiệp thành viên tham gia chương trình cũng được cải thiện, trong đó 102 doanh nghiệp chiếm 35% trên tổng số doanh nghiêp tham gia được nâng mức độ tuân thủ, 141 doanh nghiệp chiếm 48% trên tổng số doanh nghiệp tham gia duy trì mức độ tuân thủ, tuân thủ cao…

Ngày 6/9/2023, tại diễn đàn Hải quan - doanh nghiệp năm 2023, Tổng cục Hải quan đã tặng kỷ niệm chương vinh danh 10 doanh nghiệp tích cực tham gia chương trình trong thời gian qua…

Với kết quả nêu trên, Chương trình đã nhận được nhiều phản hồi tích cực từ cộng đồng doanh nghiệp khi các doanh nghiệp được hưởng các lợi ích thiết thực trong việc được giảm tỷ lệ kiểm tra, hỗ trợ làm thủ tục hải quan thuận lợi, chủ động phòng tránh các vi phạm trong quá trình hoạt động XNK...

Với quyết tâm “không để vi phạm nhỏ tích tụ thành sai phạm lớn”, Tổng cục Hải quan đã ban hành Quy chế kiểm tra công vụ và xử lý vi phạm đối với công chức, viên chức trong ngành Hải quan tại Quyết định số 799/QĐ-TCHQ ngày 12/4/2023 (thay thế Quyết định số 2799/QĐ-TCHQ ngày 26/9/2018).

Phạm vi điều chỉnh của Quy chế đã có sự phân định việc kiểm tra công vụ với các hoạt động kiểm tra theo các Quy chế kiểm tra khác của Tổng cục Hải quan. Tổng số hơn 980 hành vi vi phạm được xây dựng tại 12 Phụ lục, mỗi Phụ lục là danh mục hành vi vi phạm của một lĩnh vực công tác, quản lý tương ứng

Tại Quyết định số 799/QĐ-TCHQ các hành vi vi phạm được bao quát, cập nhật đầy đủ trong tất cả các lĩnh vực hoạt động hải quan và các chế tài xử lý tương ứng cụ thể minh bạch. Qua đó, bản thân công chức hải quan, trong đó có cả công chức giữ chức vụ lãnh đạo khi thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao ở mỗi vị trí việc làm, tự mình đối chiếu với hành vi vi phạm, những điều không được làm để nhận thức không dám vi phạm và tự phòng ngừa vi phạm...

Quy chế cũng quy định căn cứ kết quả kiểm tra, giám sát công vụ ở cả 3 cấp: Tổng cục, Cục, Chi cục qua hình thức trực tuyến và trực tiếp...; kiểm tra nội bộ, kiểm tra công vụ theo kế hoạch năm, kiểm tra đột xuất khi có dấu hiệu vi phạm và kết quả kiểm tra xác minh thông tin từ phương tiện truyền thông, báo chí, khiếu nại tố cáo, tiếp công dân, thông tin phản ánh qua đường dây nóng hotline 19009299... để xử lý vi phạm, xử lý kỷ luật theo thẩm quyền.

Nội dung Quyết định 799 cũng đã được Tổng cục Hải giới thiệu, phổ biến, quán triệt và trao đổi, giải đáp vướng mắc tại Hội nghị tập huấn công tác thanh tra, kiểm tra, phòng, chống tham nhũng, kiểm tra xác minh tài sản, thu nhập được tổ chức tại Thanh Hóa ngày tháng 7/2023.

Công tác báo chí, tuyên truyền của ngành Hải quan đã góp phần quan trọng trong việc định hướng, nâng cao nhận thức cho người dân, cộng đồng doanh nghiệp hiểu, chấp hành tốt pháp luật về hải quan, góp phần xây dựng hình ảnh lực lượng Hải quan Việt Nam chuyên nghiệp, hiện đại, để lại nhiều dấu ấn tốt đẹp trong lòng du khách, nhà đầu tư, bạn bè quốc tế.

Bám sát định hướng chỉ đạo của Đảng, Chính phủ và Bộ Tài chính và thực hiện Kế hoạch thông tin tuyên truyền trên báo đài năm 2023 của ngành Hải quan, Tổng cục Hải quan đã nỗ lực triển khai các hoạt động tuyên truyền trên báo, đài, bám sát các hoạt động thời sự của ngành Hải quan theo kế hoạch đề ra, đồng thời chủ động tuyên truyền những vấn đề mới phát sinh thông qua nhiều hình thức đa dạng.

Theo đó, đã thường xuyên phối hợp với các cơ quan thông tấn báo chí Trung ương và địa phương, đặc biệt phối hợp với 5 cơ quan báo chí Trung ương thực hiện tốt công tác tuyên truyền.

Kết quả, phối hợp thực hiện và đã phát sóng 47 số Chương trình “Hải quan Việt Nam”; 5 phóng sự và 10 tin nổi bật trên Bản tin thời sự 19h và gần 30 tin phóng sự trên các kênh của Đài Truyền hình Việt Nam.

Đặc biệt, Tổng cục Hải quan đã phối hợp với Trung tâm phim Tài liệu - Đài THVN xây dựng và phát sóng 2 phóng sự và phim tài liệu “Hải quan Việt Nam - Vươn tầm cao mới”, nhân kỷ niệm 78 năm ngày thành lập ngành Tài chính và Hải quan Việt Nam.

Nhằm tăng cường cung cấp thông tin một cách nhanh chóng, chính xác, kịp thời, Tổng cục Hải quan còn tổ chức các cuộc họp báo chuyên đề, đồng thời cung cấp thông tin cho khoảng hơn 100 lượt phóng viên báo, đài làm việc, phỏng vấn, ghi hình tại cơ quan Tổng cục Hải quan cũng như đi thực tế tại các Cục Hải quan tỉnh, thành phố.

Nổi bật là việc phối hợp với các báo, đài tuyên truyền trước, trong và sau Hội nghị và Triển lãm Công nghệ của WCO 2023 thông qua nhiều hình thức đa dạng: tin, bài, phóng sự, video trailer, không gian triển lãm tại hội nghị...

Tổng cục Hải quan đã chủ động tích cực cung cấp thông tin cho báo chí định kỳ và trong trường hợp đột xuất. Thực hiện điểm báo hàng ngày, kịp thời báo cáo Bộ Tài chính những nội dung báo, đài tuyên truyền và những vấn đề được dư luận quan tâm. Năm 2023 đã có gần 9.000 tin, bài, phóng sự về ngành Hải quan được đăng trên các báo (giấy, điện tử), tạp chí (giấy, điện tử), trang tin, các đài phát thanh và truyền hình.

Năm 2023, Tạp chí Hải quan đã hoàn thành nhiều sản phẩm báo chí chất lượng như: Sản xuất Chương trình chuyển động Hải quan, tiếp tục triển khai chuyên mục “Đối thoại chính sách”, sản xuất bản tin Podcast về các vấn đề kinh tế, xuất nhập khẩu nổi bật trong các tuần, tổ chức thành công Diễn đàn thường niên Hải quan - Doanh nghiệp năm 2023 với chủ đề “Hải quan Việt Nam: Tạo động lực mới cho doanh phục hồi và bứt phá”, góp phần nâng cao hiệu quả công tác báo chí tuyên truyền của ngành Hải quan.